Bölge Adliye Mahkemesi : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi


Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı fer"i müdahil Kurum vekili ile davalı tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun davalı yönünden esastan reddine, fer"i müdahil Kurum vekili yönünden kabulüne ve kararın kaldırılmasına karar verilmiştir.
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, fer"i müdahil Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacının davalı iş yerinde 2004 mayıs ayından itibaren çiftçi malları koruma bekçisi olarak çalıştığını, davalı tarafından 30.09.2015 tarihinde bildirimsiz olarak davacının iş akdinin feshedildiğini, davacının işi gereği yılın bazı dönemlerinde çalışmadığını, buna bağlı olarak bu dönemlerde sigorta primlerinin yatırılmadığını, Müvekkilinin 2014 yılının Ocak- 2015 yılının Eylül arası çalışmasına rağmen, 2014 yılının Kasım, Aralık ve 2015 yılının Ocak, Şubat, Mart, Nisan aylarında sigorta primlerinin yatırılmadığını, yine 2015 yılının Mayıs ayı sigorta primlerinin eksik yatırıldığını beyanla, davacının primleri yatırılmamış olan çalışmalarının tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II- CEVAP:
... Malları Koruma Başkanlığı adına Başkan ... cevap dilekçesinde özetle; ... Malları Koruma Başkanlığına ait Encümen kararı incelendiğinde Çiftçi Mallarına alınan Koruma Bekçilerinin yörede mevsimlik olarak görevlendirildiğini, her yılın Mayıs ayında göreve başladıklarını ve Eylül ayı sonu itibarı ile görevlerinin sona erdiğini, 2015 yılı Mayıs ayında göreve başladığını ve Eylül ayı sonu itibariyle görevinin sona erdiğini, 2016 Mayıs ayında da yine görevlendirme yapılacağını ve yine davacıya teklifte bulunulacağını, davacının mevsimlik olarak görevi sona erdiğinde bu hususun Sosyal Güvenlik Kurumuna resmi olarak bildirildiğini belirterek, davanın reddini talep etmiştir.
Fer"i Müdahil Sosyal Güvenlik Kurumu vekili Av. ... 17.12.2015 havale tarihli cevap dilekçesinde özetle; Davacının diğer davalı yanında bahsettiği dönemlere ait bir çalışması görünmediğini beyanla, Kurumlarının resmi kayıtlarının incelenmesini ve sadece tanık beyanlarına dayanılarak hüküm verilmemesini, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III- MAHKEME KARARI:
A- İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesince; davanın KABULÜNE; Davacının 01/11/2014 ile 30/04/2015 tarihleri arasında davalı... İlçesi Çiftçi Malları koruma başkanlığında çalıştığının tespitine, bu iş yerine ait yatırılmayan primlerin davalı işveren tarafça yatırılmasına karar verilmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİ:
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; Çiftçi Malları Yönetim Kurulu Başkanı Saim Uğur’un 01/11/2014 tarihinde görevinden istifa etmesi sebebiyle kurumda boşluk oluştuğu ve resmi olarak faaliyet göstermediğinden 01/05/2015 tarihine kadar davacının çalıştığının ileri sürülemeyeceği,
01/05/2015 tarihinde Çiftçi Malları Koruma Başkanlığı’na seçilen ... döneminde de belirtilen tarihlerde davacının çalıştığına dair bir karar alınmadığı,
Beyanı alınan tanıkların tam tarih veremediği, komşu işyeri tanıklarının dinlenmediği,
Gerekçeleri ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Feri Müdahil Kurum vekili dilekçesinde; Kurumun davada konumunun feri müdahil olduğu, vekalet ücreti ve yargılama giderinden sorumlu tutulamayacağı,
Dinlenen davacı tanıklarının kesin tarih belirtmediği, komşu işyeri tanıkları dinlenmediği, resen araştırma yapılmadığı,
Gerekçeleri ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
B- BAM KARARI
1)Davalı vekilinin istinaf başvurusunun HMK"nın 353/1-b.1 maddesi gereğince ESASTAN REDDİNE,
2) Feri Müdahil Kurum vekilinin istinaf başvurusunun Hukuk Muhakemeleri Kanununun 353/1-b.2 maddesi gereğince KABULÜNE,
Sarıoğlan Asliye Hukuk (İş) Mahkemesinin 14/03/2017 tarih, 2015/254 E. 2017/70 K. sayılı kararının KALDIRILMASINA,
3) Davanın KABULÜ İLE;
a)Davacının 01/11/2014 ile 30/04/2015 tarihleri arasında davalı... İlçesi Çiftçi Malları Koruma Başkanlığında çalıştığının TESPİTİNE,
b)Harçlar Yasası uyarınca alınması gerekli 31,40 TL maktu harçtan peşin alınan 27,70 TL "nin mahsubuna, bakiyesi 3,40 TL. terkin sınırı altında kaldığından harç tahsil müzekkeresi yazılmasına yer olmadığına,
c)Davacı tarafından yapılan toplam 208,00 TL yargılama giderinin davalı... İlçesi Çiftçi Malları Koruma Başkanlığından alınarak davacıya verilmesine,
d)Davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden A.A.Ü.T. gereğince 1.980,00 TL vekalet ücretinin davalı... İlçesi Çiftçi Malları Koruma Başkanlığından tahsili ile davacıya verilmesine,karar verilmiştir.
TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Taraf vekilleri istinaf dilekçelerinde belirtilen nedenlerle Ankara BAM 10. Hukuk Dairesi Kararının bozulması gerektiğini beyan etmişlerdir.
IV- İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dava, 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanun’un m. 86/9. maddesi uyarınca açılmış hizmet tespiti davasıdır. Maddeye göre, “Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.”
Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re"sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
6100 sayılı HMK m. 119/1-e gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, m. 194 gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada haklı çıkabilmek için soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir. İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK m. 31 gereğince, Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim, m. 31 ve 119/1-e gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
Bu ilkeler ışığında somut olay irdelendiğinde davacıya ait bildirimlerin önceki yıllarda mevsimlik olarak yapıldığı görülmektedir. Bu nedenle öncelikle davacıya çalışmasına ara verip vermediği, tespit istenen dönem için sürekli ve kesintisiz çalışmasını gerektirecek bir durum olup olmadığı çalışmasının ne şekilde olduğu açıklattırılmalı, davaya konu talep somutlaştırıldıktan sonra, beyanlarda dikkate alınarak tespit istene dönem yönünden kolluk araştırması yapılmalı, köy muhtarları ile azalar dinlenmeli, beyanlar arasında çelişki var ise giderilmesi suretiyle varılacak sonuca göre karar verilmelidir.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek, eksik araştırma ve inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, fer"i müdahil Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 23.09.2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.