MAHKEMESİ :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : KURUM İŞLEMİNİN İPTALİ İSTEMLİ

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı vekili, Çalışma ve Sosyal ... Iş Teftiş ... Gurup Başkanlığı tarafından müvekkili şirketin iş kanunun aykırı bir takım usulsüzlükler yaptığı tespitini içeren 04/06/2013 tarihli 4121- İNC-10 numaralı inceleme raporunun 4857 S.K Madde 92/3 maddesi gereği hukuka aykırı olduğunu, raporun 14/01/2014 tarihinde tebellüğ edildiğini, müvekkilinin işyerinin ....Köyü ... Yolu 10 Km. de faaliyette bulunduğunu, teftiş için 16/01/2013 tarihinde gelindiğini, yasal kayıtlar bulunmadığı için 24/01/2013 tarihinde işyeri kayıtlarının ... İl Müdürlüğüne gönderildiğini, raporun 04/06/2013 tarihinde tespit edilerek müvekkilinin 14/01/2014 tarihinde şirkete gönderildiğini, 281.270,00 TL idari para cezası kesildiğini, söz konusu incelemenin 15 işçinin müvekkilinin şirketi şikayeti üzerine başlatıldığını, şikayetçi işçilerle ortak arasında ihtilaf olduğunu, o ortağın ortaklıktan çıkarıldığını, işçilerin şikayetlerinden vazgeçtiklerini bildirdiklerini, cezaya konu olan müvekkile ait işyerinde yasal çalışma süresinin aşıldığı, işçilere fazla çalışma ücretlerinin ödenmediği, fazla çalışma için işçilerden onay alınmadığı, işyerlerinde genel tatil günlerinde çalışıldığı ancak işçilere ücretlerinin ödenmediği şekilde tespit yapılmışsa da bu tespitlerin gerçek... olduğunu, müvekkili işyerinde haftanın 6 günü olmak üzere sabah 08:30 akşam 17:30 olduğunu, öğleyin 1 saat yemek molası, iki kere 15"er dakika çay molası verildiğini, giriş çıkışların parkotek adı verilen yüz okuma sistemi ile takip edilmekte olduğunu, 15/01/2014 tarihinde iş müfettişi ... tarafından yapılan incelemede bu hususların tespit edildiğini, müvekkili şirkete ait fabrikada ahşap ... kapı imalatı yapılmakta olduğunu, hacim olarak çok fazla olduğu için stok yapılmadığını sipariş üzerine yapıldığını, %60 kapasite ile çalışıldığı için fazla mesaiyi gerektirmediğini, Cuma günleri işçilere 2 saat izin verildiğini, hafta da 45 saatten fazla çalışmadığını, işçilerden fazla çalışma için onay alındığını, işyerinde tatil günlerinde çalışma yapılmadığını belirterek sonuç olarak 04/06/2013 tarih 4121-İNC-10 sayılı teftiş kurulu inceleme raporunun 4857 S.K Madde 92/3"e aykırı olduğunun tespiti ile iptaline karar verilmesini talep etmiştir. Davalı vekili davanın Çalışma Bakanlığına ... açılması gerektiğinden bahisle husumet itirazında bulunarak yapılan inceleme sonucu müfettiş tarafından noksan fazla mesai ücreti ödemesi yapıldığının tespiti üzerine işverene idari para cezası kesilmiş olduğunu, beyan ederek davanın reddini talep etmiştir.
Davalı vekili, 04/06/2013 tarih ve 4121-İNC-10 sayılı raporun mahallinde evrak üzerinde tespit yapıldığı ve işçi ifadelerine başvurulduğu, teftişin 15 işçinin şikayeti üzerine başlatıldığını, işçilerin şikayetlerinden vazgeçiklerine dair belge bulunmadığını, müfettiş raporuna göre, işçilerden fazla çalışma için onay alındığını gösteren özlük dosyalarında belge olmadığını, işyerinde Aslan Aytaç isimli işçinin şikayeti üzerine yapılan inceleme sonucunda, Ekim 2012 ayından itibaren ise haftanın 6 gününü 08:30-17:30 saatleri arasında 1 saat 15 dakika ara dinlenmesi kullanılarak çalışıldığını, bu çalışma düzeni ile Ekim 2012 ayına kadar haftalık çalışma süresinin 52,5 saat, Ekim 2012"den itibaren belirtilen yasal sürenin anlaşıldığı, 2 Ekim 2012 ayına kadar hafta da yapılan 7,5 saat, Ekim 2012"den itibaren yapılan haftada 1,5 saatlik fazla çalışmalarla ilgili olarak işçilere fazla çalışma ücretinin ödenmediğini, işçilerden fazla çalışma için onay alınmadığını, işyerinde arife günleri ile dini bayramlar dışında kalan genel tatil günlerinde çalışıldığı ancak işçilere 4857 S.K"nun 47. maddesi uyarınca ödenmesi gereken ücretlerin ödenmediğini,15/01/2014 tarihli...Müfettiş ...tutanağında işveren vekilinin beyanının tespit edildiğini, davacının iddialarının yerinde olmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece, teftiş kurulu raporu incelendiğinde dava konusu talepler ile ilgili teftiş günü teftiş kuruluna istenilen belgelerin süresinde ibraz edilmediği, gösterilmediği, dava dosyasına sunulan belgelerin 2010 yılı sonrasına ait olduğu, 2010 yılı öncesine ait belgelerin ibraz edilmediği işçilerin milli bayramlar ve genel tatil günlerinde çalışmış olduğu ancak işçilere çalışma ücreti verilmediği, buna ilişkin dinlenen tanıkların aksine beyanları ve müfettiş tutanağında ki bir kısım kişilerin şikayetlerinden vazgeçmeleri yada ifade değiştirmelerinin teftiş raporunun geçerliliğine etki etmeyeceği, 24/02/2014 tarihinde alınan bilirkişi kurulu raporunun denetime elverişli usul ve yasaya uygun olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Karar davacı vekilince süresinde temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davacının aşağıdaki bentlerin kapsamı dışındaki tüm temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2-Taraflar arasındaki uyuşmazlık, 4857 sayılı Kanun"un 92/3. maddesi kapsamında...müfettişlerince düzenlenen rapor ve tutanakların içeriğine ilişkin olup, bu hususta açılacak davaların hukuki niteliğinin değerlendirilmesi gerekmektedir.
4857 sayılı Kanun’un 91. maddesinin 2. fıkrasında, ""30.01.1950 tarihli ve 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu"nun 10. maddesine istinaden iş sözleşmesi fiilen sona ... işçilerin kanundan...ve toplu iş sözleşmesinden doğan bireysel alacaklarına ilişkin şikayetleri Çalışma ve Sosyal ... bölge müdürlüklerince incelenir"" denilmiştir. 4857 sayılı Kanun"un 92. maddesinin 3. fıkrasında ise, "Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili iş müfettişleri ile işçi şikayetlerini incelemekle görevli bölge müdürlüğü memurları tarafından tutulan tutanaklar aksi ispatlanıncaya kadar geçerlidir...müfettişleri tarafından düzenlenen raporların ve tutulan tutanakların işçi alacaklarına ilişkin kısımlarına ... taraflarca otuz gün içerisinde yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir...mahkemesinin kararının ... taraflarca 5521 sayılı Kanun’un 8. maddesine göre kanun yoluna başvurulabilir. Kanun yoluna başvurulması mahkemesince hüküm altına alınan işçi alacağının tahsiline engel teşkil etmez.” hükmüne yer verilmiştir.
Öte yandan, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 105 ilâ 113. maddeleri arasında dava çeşitleri düzenlenmiştir. Eda davası davalının, bir şeyi vermeye veya yapmaya yahut yapmamaya mahkûm edilmesinin talep edildiği dava türü olarak tanımlanmış iken, tespit davası, mahkemeden bir hakkın veya hukuki ilişkinin varlığının ya da yokluğunun yahut bir belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesinin talep edildiği dava çeşidi olarak açıklanmıştır. 4857 sayılı Kanun’un 92. maddesinin 3. fıkrasına göre iş müfettişi raporlarına ... açılan davalar, işçilerin bireysel başvuruları üzerine iş müfettişi tarafından işçi alacaklarına ilişkin yapılan tespitlere karşıdır. Bu tespite işçi tarafından yapılan tespitin eksik olduğu ve daha fazla alacağın bulunduğu gerekçesiyle itiraz ediliyorsa dava, eda davası niteliğindedir. Söz konusu tespite, işveren tarafından yapılan tespitin hatalı olduğu ve tamamen ya da kısmen borçlu olunmadığı gerekçesiyle itiraz ediliyorsa dava, menfi tespit davası niteliğindedir. Bu son halde, kanunda özel olarak düzenlenmiş olması sebebiyle, davacı işverenin bu davayı açmakta, kanunun ifadesiyle “hukuken korunmaya değer güncel bir yararı” bulunduğu kabul edilmelidir. Başka bir ifadeyle tespit davaları için ayrıca araştırılan hukukun korunmaya değer güncel bir yarar şartının bu dava açısından mevcut olduğu değerlendirilmelidir.
Görüldüğü üzere...müfettişi raporlarının işçi alacaklarına yönelik kısımlarına ..., işçi ya da işveren tarafında açılacak davalar, yerine göre eda davası yerine göre ise menfi tespit davası özelliği göstermekte olup her halükarda bu davalarda, işçi ve işverenin taraf olarak yer alması gerekmektedir.
Somut uyuşmazlıkta, Çalışma ve Sosyal ... İş Teftiş Kurulu Başkanlığına ... dava açılmış ve sonuçlandırılmıştır. İşçi davanın tarafı olarak gösterilmemiştir. Verilecek karar işçinin de hak alanını ilgilindirdiğinden mahkemece davacıya, işçilik alacağı hakkında tespitte bulunulan işçiyi (Aşkın Aytaç) de davaya dahil etmesi için süre verilip, işçinin davalı olarak yöntemince davaya katılımı sağlanıp varsa göstereceği delillerde toplanıp değerlendirilmek suretiyle yargılamaya devam olunarak bir karar verilmesi gerekmektedir.
3-Kabule göre, Mahkemece davanın esastan reddine karar verilmiş ise de,yapılan araştırma eksik incelemeye dayalıdır. İşverence, işçilerin işe giriş çıkışları ile ilgili yüz okuma parkotek sistemi uygulandığı belirtilmiş ve müfettiş raporunda da bu husustan bahsedilmiştir. Müfettiş tarafından tutulan tutanak dosyaya celp edilip ve sözü edilen işe giriş çıkış kayıtları, fazla çalışma onay belgeleri ve diğer işyeri kayıtları değerlendirilip sonucuna ve tüm dosya kapsamına göre bir karar verilmesi gerektiğinin gözetilmemesi de hatalıdır.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebeplerden BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 17.05.2018 gününde oy birliğiyle karar verildi.