Taraflar arasındaki "menfi tespit ve istirdat" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Mersin Asliye 2.Hukuk Mahkemesince davanın reddine dair verilen 31.10.2006 gün ve 260-671 sayılı kararın incelenmesi davacılar vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 18.Hukuk Dairesinin 17.4.2007 gün ve 1825-3483 sayılı ilamı ile;

(...Dava dilekçesinde, davacı D.... E...."nin üniversitede araştırma görevlisi olarak çalışırken 2547 Sayılı Yasanın 35.maddesi gereğince yüksek lisans eğitimi yapmak üzere Orta Doğu Teknik Üniversitesine gönderildiğini, ancak bir süre sonra istifa ederek ayrıldığını, davalı üniversitenin davacıdan yüklenme senedi uyarınca 6.900.470.000 TL anapara alacağı ile cezai şart tazminatı 3.450.325.569 TL istediğini, yapılan ödeme üzerine bu kez de 4.119.912.000 TL işlemiş faiz talep edildiğini, icra korkusu üzerine dava tarihine kadar 3.201.365.500 TL"nin da ödendiğini, davacının yapmış olduğu görevin karşılığı olan ücreti ve maaşı aldığını, tek taraflı konulan cezai şart ve faizin istenmesinin doğru olmadığını, ödenen paraların ödeme tarihlerinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte istirdadı, ödenmeyen kısımdan ise borçlu olmadıklarının tespitini istemiş, mahkemece davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekilince temyiz edilmiştir.

Davacı D.... E...."nin davalı Üniversite tarafından 2547 Sayılı Yasanın 35.maddesi gereğince yüksek lisans ve doktora eğitimi yapmak üzere Orta Doğu Teknik Üniversitesine gönderilmesi ve eğitimi sırasında istifa ederek görevinden ayrılması konusunda bir anlaşmazlık yoktur. Adı geçen maddeye göre, yükseköğretim kurumları, kendilerinin ve yeni kurulmuş ve kurulacak diğer yükseköğretim kurumlarının ihtiyaçları için yurt içinde ve dışında,kalkınma plan, ilke ve hedeflerine ve Yükseköğretim Kurulunun belirteceği ihtiyaca ve esaslara göre öğretim elemanları yetiştirecekler, öğretim elemanı yetiştirilmesi amacıyla üniversitelerin araştırma görevlisi kadroları, araştırma ve doktora çalışması yapmak üzere başka bir üniversiteye Yükseköğretim Kurulunca geçici olarak tahsis edilebilecek, bu şekilde doktora ve tıpta uzmanlık veya sanatta yeterlilik payesi olanlar, bu eğitimlerinin sonunda kadrolarıyla birlikte kendi üniversitelerine döneceklerdir. Yurtiçi ve yurtdışında yetiştirilen öğretim elemanları, genel hükümlere göre bağlı oldukları yüksek öğretim kurumlarında mecburi hizmetlerini yerine getirmek zorunda olup, bu yükümlülüğü yerine getirmeyenlere yüksek öğretim kurumlarında görev verilmeyecektir. Buna göre öğretim elemanı yetiştirilmek üzere başka bir üniversiteye kadrosu tahsis edilen öğrencilerin başarısız olmaları veya görevlerinden ayrılmaları halinde kendilerine yapılan ödemeleri geri ödeyeceklerine ilişkin hiçbir düzenleme öngörülmemiştir. Ancak taraflar arasında sözleşme yapılmasını engelleyen bir hükme de yer verilmemiştir.

Bu durumda davacı D.... E...."nin yüklenme ve kefalet senedi hükümlerine göre sorumluluğunun tespiti gerekeceği açıktır. Adı geçen taahhütname bir bütün halinde incelendiğinde davalı hakkında taahhütnamenin 5. maddesinin ve bu maddenin yaptırımını gösteren 12. maddeden sonra gelen fıkranın uygulanacağı anlaşılmaktadır. Bu fıkraya göre ise "Üniversite veya İleri teknoloji Enstitüsü tarafından benim için yapılmış olan bütün masrafların (Türk lirası olarak) her biri için ödeme tarihinden itibaren tahakkuk ettirilecek kanuni faiz v.s vergi ve kanuni ödemelerle birlikte ve iki katı olarak Üniversitenin/İleri teknoloji Enstitüsünün hazine emrine ödeyeceğimi." şeklinde düzenlenmiştir. Buna göre davacının sorumlu olacağı kısım öğretim_ve eğitim için yapılan masraflar olup araştırma görevlisi kadrosunda bulunmanın karşılığı olan maaş ödemeleri bunun dışında kalmaktadır. Mahkemece taahhütnamenin bu hükmü dikkate alınarak davacıya eğitimi süresince maaş ödemeleri dışında yapılan masraflar (vize, yabancı dil ücreti, ders ücreti, yatı ücreti, tez hazırlama, harç vs) varsa tespit edilerek bunlardan sorumlu tutulması, bunun dışında kalan ödemeler açısından ise -davalı üniversitenin daha önceden temerrüde düşürülmediği de dikkate alınarak dava dilekçesinin tebliği tarihinden itibaren faiz işletilerek- davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken, yerinde olmayan gerekçe ile davanın reddine karar verilmiş olması doğru görülmemiştir.....) gerekçesi ile bozularak,dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN: Davacılar vekili

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, eğitim ve öğretim gideri alacağına dayalı istirdat ve bakiye borcun bulunmadığının tespiti istemine ilişkindir.

Davacılardan D....,geçici olarak ODTÜ" de araştırma görevlisi kadrosunda görev yapmakta iken istifa etmek durumunda kaldığını,davalı Üniversite ile aralarında düzenlenen yüklenme ve kefalet senedine dayanılarak aleyhlerinde başlatılan icra tehdidi altında bildirilen tutarların ödetildiğini,hatta bir miktar daha borçlarının kaldığının bildirildiğini,ancak yaptıkları bu ödemenin yasal olmadığını öğrendiklerini ileri sürerek,yapılan ödemelerin geri ödenmesini ve bakiye borçlarının bulunmadığının tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı Üniversite,davacı D....’in 2547 sayılı Yasanın 35.md.sine göre ODTÜ’ye yüksek lisans yapmak üzere gönderildiğini,ancak mecburi hizmet süresi dolmadan istifa ederek görevinden ayrıldığını,gönderilmeden önce imzaladığı yüklenme senedindeki taahhüt ettiği eğitim giderlerini talep etmeleri üzerine ödediklerini,alınan kefalet senedinin iptal de edilmediğini bildirerek,davanın reddine karar verilmesini cevaben bildirmiştir.

Dosya içeriği ve toplanan delillerden;

Davacılar ile davalı Üniversite arasında 3.1.2000 tarihinde Üniversiteler tarafından lisansüstü eğitim öğretîm yapmak üzere yurt içiindeki diğer üniversitelere gönderilecek araştırma görevlilerince düzenlenecek taahhüt senedinde “

“....2547sayılı Yüksek Öğretim Kanununun 35.maddesine göre Mersin Üniversitesi Yüksek Teknoloji Enstitüsü adına ve hesabına Ortadoğu Teknik üniversitesi Fen BilimIeri Enstitüsü bina bilgisi dalında yüksek lisans öğrenimi yapmak üzere Bir Üniversite Adına Bir Diğer Üniversitede Lisansüstü Eğitim gören Araştırma Görevlileri Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre;Lisansüstü Eğitim öğretim suresi (tatiller dahil) kadar mecburi hizmeti yerine getirmek üzere döndükten sonra namına ve hesabına öğrenim yaptığım Üniversite/Yüksek Teknoloji Enstitüsünce görevlendirilmenin uygun bulunduğu Eğitim birimlerinde bunların bütün şartlarına uyarak hizmet yapmak üzere görev almayı,bu yükleme senedini zincirleme kefil ve ortak zincirleme borçlu sıfatıyla üniversitem/Yüksek Teknoloji Enstitüsü tarafından muteber sayılacak üç şahsın kefaletine bağlamayı şimdiden kabul ve taahhüt ederim.Bu süre zarfında benim için yapılan masraf ve her türlü ödemelerin de borcuma ekleneceğini aşağıda yazılı hususlarla birlikte şimdiden kabul ve taahhüt ederim...a-Öğrenim süresi ve sonrasında......5-Kendi isteğimle öğrenimimi bıraktığım... 12-Mecburi hizmet yükümlülüğüm bitmeden görevden ayrıldığım, izinsiz iş yerimi değiştirdigim veya mecburiyetten çıkarıldığım takdirde..... Üniversite veya Yüksek Teknoloji enstitünü tarafından benim için yapılmış olan bütün masrafların (TL olarak) her biri için ödeme tarihinden itibaren tahakkuk ettirilecek kanuni faiz vs. vergi ve kanuni ödemelerle birlikte ve iki katı olarak Üniversitenin/Yüksek Teknoloji Enstitüsünün hazine emrine nakten ve def"aten ödeyeceğimi,ancak mecburi hizmetim dolmadan üniversitenin muvafakati ile görevimden ayrıldığım taktirde işbu yükleme senedi gereğince yukarıda belirtilen şekilde adıma tahakkuk ettirilecek borç tutarından, ifa ettiğim mecburi hizmet süresine tekabül eden miktarı düşüldükten sonra kalanını nakten ve def"aten ödeyeceğimi, ödenmeyen kısım için kanuni faiz uygulanmasını şimdiden kabul ve taahhüt ederim...”

” hükmünü içermektedir.

Davacı D...., asıl borçlu olarak, diğer davacılar ise kefil olarak taahhüt senedini imzalamışlardır.

Davalı Üniversiteye davacı E.... E...., 15.10.2001 tarihinde 6.900.181.125.00 TL’yi 6.2.2002 tarihinde 3.450.325.569,00 TL’yi 21.10.2002 tarihinde de 200.073.500.00 TL, 15.11.2002; 17.12.2002 tarihinde aynı; 16.1.2003 tarihinde 200.105.000 TL olarak; 17.2.2003; 17.3.2003; 17.4.2003; 17.5.2003; 17.6.2003; 16.7.2003; 18.8.2003; 16.9.2003; 17.10.2003; 17.11.2003; 17.12.2003; 19.1.2004 tarihlerinde de aynı bedeli Mersin Üniversitesi’ne ödemiştir.Davalı Üniversite tarafından bakiye 918.326.500 TL borcun kaldığı bildirilmiştir.

Yerel Mahkemece, davacılar tarafından yapılan ödemenin eksik olduğu,itirazlarının haksız olduğu gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiş; Özel Dairece yukarıdaki gerekçe ile karar bozulmuş, yerel mahkeme gerekçesini tekrar ederek ve genişleterek önceki kararında direnmiştir.

Davalı Üniversite tarafından ödenecek kalemler arasında davacı Didem’e ödenen maaşlar da hesaplanmıştır. Bilindiği üzere,maaş hizmet karşılığında kadroya dayanılarak ödenen parayı ifade eder.

Davacı D....’e de araştırma görevlisi kadrosunda bulunması karşılığında maaş ödenmiştir.

Somut olayda,maaş, yüklenme senedinde açıkça masraf olarak sayılan kalemler arasında yer almamaktadır. Açıkça yüklenme senedinde sayılmayan kalemlerin tahsili de mümkün değildir.

Kaldı ki, 8.7.2006 T.de yürürlüğe giren 5535 sayılı “

“Bazı Kamu Alacaklarının Tahsil ve Terkinine İlişkin Kanunun 2.md..sinde “

“ 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa eklenen ...." Geçici Madde 53- 33 üncü maddeye göre lisansüstü eğitim-öğretim amacıyla yurt dışına gönderilenler ile 35 inci maddeye göre yurt içinde başka bir üniversiteye lisansüstü eğitim-öğretim amacıyla gönderilenlerden veya üniversitelerinde görev yapanlardan bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar;.....d) Eğitimlerinin herhangi bir aşamasında istifa etmiş olmaları nedeniyle kadrolarıyla ilişikleri kesilenler, sürelerinin bitiminde mecburi hizmetlerini tamamlamak üzere görevlerine başlamayıp çekilmiş sayılanlar ile görevlerine başlayıp da yükümlü bulundukları mecburi hizmetini bitirmeden görevlerinden ayrılanlardan,....

...Ancak, üniversiteye veya başka bir kamu kurumuna dönmek istemeyenlerden mecburi hizmet karşılığı olarak, hizmetleri karşılığında aldıkları yurt içi maaşlar talep edilemez. Bu maaşlar haricinde eğitimleri için yapılan diğer ödemeler talep edilir.”

” hükmü de bu görüşümüzü doğrulamaktadır.Yine bu konuda Maliye Bakanlığı tarafından 5.8.2006 tarihinde resmi gazetede yayınlanan genelgede de (11/7.md.sinde) benzer açıklama yapılmıştır.

Öte yandan, Hukuk Genel Kurulu’nun 22.11.2006 gün ve E:2006/15-743, K:740 sayılı; 29.12.2006 gün ve E:2006/18-757, K:763 sayılı; 02.05.2007 gün ve E:2007/18-229, K:238 sayılı; 03.10.2007gün ve E:2007/18-643, K:714 sayılı; 03.10.2007 gün ve E:2007/18-644, K:715 sayılı; 31.10.2007 gün ve E:2007/18-785, K:806 sayılı; 31.10.2007 gün ve E:2007/18-796, K:800 sayılı; 14.11.2007 gün ve E:2007/18-863, K:836 sayılı; 05.12.2007 gün ve E:2007/18-913, K:948 sayılı; 20.02.2008 gün ve E:2008/18-137, K: 153 sayılı; 27.02.2008 gün ve E:2007/18-209, K: 203 sayılı kararlarında da aynı ilke benimsenerek,davacıların yüklenme senedinde harcama kalemleri arasında açıkça yer verilmeyen giderlerden sorumlu tutulmalarına olanak bulunmadığı sonucuna varılmıştır.Bu itibarla yüklenme senedinde gösterilmeyen maaşların hesaplamaya dahil edilmemesi gerekmektedir.

O halde, yukarıda açıklanan ve bozma ilamında bildirilen nedenlere göre Özel Dairenin bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ : Davacılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı H.U.M.K.nun 429.maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının iadesine, 24.9.2008 gününde oy birliği ile karar verildi.