Danıştay 4. Daire 1992/1551 Esas 1994/2459 Karar Sayılı İlamı

Daire : DÖRDÜNCÜ DAİRE
Karar Yılı : 1994
Karar No : 2459
Esas Yılı : 1992
Esas No : 1551
Karar Tarihi : 21/04/994

TURİZM İSTİSNASI UYGULANMASINDA, SEYEHAT ACENTASI SIFATI İLE ELDE EDİLEN DÖVİZ HASILATININ TAMAMINA DEĞİL, BU HASILATTAN PAY ALAN TURİZM MÜESSESELERİNE VERİLEN PAYDAN SONRA KALAN HASILATA İSTİSNA UYGULANMASI GEREKTİĞİ HK.
Yükümlü anonim şirketine 1987 takvim yılı işlemlerinin incelenmesi sonucu vergi inceleme raporunda bulunan matrah farkı üzerinden kaçakçılık cezalı kurumlar vergisi salınmıştır. Vergi Mahkemesi kararıyla; uyuşmazlığın, davacı kurumun seyahat acentası sıfatı ile elde ettiği hasılatın tamamına mi, yoksa bu hasılatın elde edilmesinde turizm hizmetleri ile katkıda bulunan ve pay alanlara ödenen miktardan sonra kalan hasılata mı uygulanacağı hususunun kaynaklandığı, Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 8.maddesinin 10 numaralı bendinde bu istisnanın hizmetleri dolayısıyla pay alanlara fatura karşılığında ödenen miktarların düşülmesinden sonra bünyede kalan hasılat tutarına uygulanacağına dair bir düzenlemeye yer verilmediği, 10 numaralı bendin, ihracat istisnasında mükerrer uygulamaya, yani hem ihracatı yapan, hem de ihracatçıya mal teslim edenlere ayrı ayrı istisna uygulama olanağı tanıyan 6 numaralı bent hükmü ile paralellik taşıdığı ve her iki bendin de istisnalar başlıklı 8.maddede yer aldığı, dolayısıyla hem dövizi bozduranların, hem de pay alanların ayrı ayrı istisnadan yararlanabilecekleri, davacı şirketin yurt dışından sağladığı dövizler de hasılatı oluşturduğundan,bu hasılattan turizm hizmetleri ile kendisine katkıda bulunanlara verdiği payları düşmeden tamamına istisna uygulanması gerektiği, iade faturalarından doğan ve davacı tarafından da kabul edilen 107.670.725 lira hasılata isabet eden istisna farkının ise yerinde olduğu gerekçesiyle cezalı tarhiyatın 21.534.115 lira matrah üzerinden yapılmasına karar vermiştir. Yükümlü temyiz dilekçesinde, kaçakçılık cezasının kusur cezasına çevrilmesi vergi dairesi müdürlüğü temyiz dilekçesinde tarhiyatın aynen onanması gerektiği ileri sürülerek mahkeme kararının bozulması istenmektedir.
Kurumlar Vergisi Kanunu'nun istisnalar başlıklı 8.maddesinin 10 numaralı bendinde "Turizm Endüstrisini Teşvik Kanunu hükümleri dairesinde "Turizm Müessesesi" belgesi veya 1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu gereğince "Seyahat Acentası İşletme Belgesi" almış olan kurumların döviz olarak elde ettikleri hasılatın % 20 si mezkur dövizlerin yetkili bankalarda bozdurulduğunun tevsiki şartıyla kurum kazancından indirilir. Elde edilen dövizleri bizzat bozdurmayan ve dövizi sağlayan müessese veya acentadan doğrudan doğruya pay alan turizm müesseseleri, bu istisnadan aldıkları pay oranında faydalanırlar." hükme mevcuttur.
Yukarıda açıklanan bent hükmüne göre, elde edilen dövizleri bizzat bozdurmayan ve dövizi sağlayan müessese veya acentadan doğrudan doğruya pay alan turizm müesseselerinin aldıkları paylar hasılattan ayrılacağından, turizm işletme belgesi olmayan ve istisnadan yararlanma olanağı bulunmayan yerlere yapılan harcamalar işletmenin gideri olup, hasılattan pay alma sayılmayacağı cihetle, istisna uygulanacak hasılat miktarının, istisnadan yararlanacak müesseselere verilecek paydan sonra kalan kısım olması gerekmektedir. Bu durumda söz konusu istisnanın mükerrer uygulanma olanağı bulunduğundan söz etmek de mümkün değildir.
Bu esasa göre muhasebesini kurup, istisnadan yararlanabilecek turizm müesseselerine verilen paydan sonra kalan hasılata istisna uygulayan yükümlü kurum adına yapılan tarhiyat yerinde değildir. Vergi inceleme raporuyla tespit edilen ve yükümlü tarafından da kabul edilen matrah farkı yerinde olup, söz konusu matrah farkı yükümlünün defter ve belgelerinin incelenmesi sonucu ortaya çıktığı ve istisna uygulamasıyla ilgili olduğu için olayın oluşumu ve niteleğine göre davacıya kasıt izafe edilemeyeceğinden uygulanan kaçakçılık cezasının kusur cezasına çevrilmesi gerekmektedir.
Bu nedenle, vergi dairesi müdürlüğünün temyiz isteminin reddine, yükümlü temyiz isteminin kabulüyle ...Vergi Mahkemesinin … günlü ve … sayılı kararının kaçakçılık cezasına ilişkin hüküm fıkrasının bozulmasına karar verildi.