4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesine aykırı davranmak eyleminden ... hakkında, anılan Kanun’un 102-c maddesi uyarınca 33.630,00 Türk lirası idarî para cezası uygulanmasına dair Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Aksaray Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünün 20/02/2018 tarihli ve 12710312-660-570 sayılı idarî yaptırım kararına karşı yapılan itirazın kısmen kabulü ile 8.550,00 Türk lirası yönünden iptaline, 25.080,00 Türk lirası yönünden ise reddine ilişkin Aksaray 1. Sulh Ceza Hâkimliğinin 28/02/2019 tarihli ve 2018/1198 değişik iş sayılı kararına karşı yapılan itirazın reddine dair mercii Aksaray 2. Sulh Ceza Hakimliğinin 26/03/2019 tarihli ve 2019/869 değişik iş sayılı kararı aleyhine Adalet Bakanlığının 16/09/2019 gün ve 9324 sayılı kanun yararına bozma istemini içeren yazısı ekinde bulunan dava dosyası Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 30/09/2019 gün ve KYB-2019-92997 sayılı ihbarnamesi ile daireye verilmekle okundu.
Anılan ihbarnamede;
Aksaray 1. Sulh Ceza Hâkimliğince Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Aksaray Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünün 20/02/2018 tarihli ve 12710312-660-570 sayılı idarî yaptırım kararına karşı yapılan itiraz üzerine yapılan inceleme neticesinde; "... hakkında 4857 Sayılı İş Kanununun 102/c maddesi gereğince idarî para cezası uygulanmasının usul ve yasaya uygun olduğu, ancak idarî para cezasının hesaplanması sırasında hata yapıldığı, Şöyle ki; Bir kısım idari para cezalarının nispi, bir kısım idari para cezalarının ise maktu olarak düzenlendiği, maktu para cezalarının, kanunda sadece tek bir rakam olarak veya aşağı ve yukarı sınırlarının gösterilerek belirlendiği, nispi para cezalarında ise, kişinin sorumlu olacağı ceza miktarının önceden belli olmadığı ve miktarının; ihlal süresine, kişi sayısına veya elde edilen menfaatin miktarına göre değiştiği, bu doğrultuda, 4857 Sayılı İş Kanununun 102/c maddesinde yer alan; "...41" inci maddesinde belirtilen fazla çalışmalara ilişkin ücreti ödemeyen, işçiye hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında kullandırmayan, fazla saatlerde yapılacak çalışmalar için işçinin onayını almayan işveren veya işveren vekiline, bu durumda olan her işçi için (Değişik İbare: 17.01.2012 K.T-6270 S.K./m.17/ç) "ikiyüzyirmi Türk Lirası idari para cezası" verilir" şeklindeki düzenlemenin altı çizili kısımlarından da anlaşılacağı üzere bu maddede belirtilen idari para cezasının nispi nitelikte olduğunun sabit olduğu ve 4326 Sayılı Kabahatler Kanununun 17. Maddesinin 7. Fıkrasında yer alan; "İdarî para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır. Bu suretle idarî para cezasının hesabında bir Türk Lirasının küsuru dikkate alınmaz. Bu fıkra hükmü, nispi nitelikteki idarî para cezaları açısından uygulanmaz" şeklindeki düzenlemeden de anlaşılacağı üzere sadece maktu para cezalarının yeniden değerleme oranına göre artış gösterebileceği, nispi para cezalarının yeniden değerleme oranına tabi olmadığı anlaşılmakla;..." gerekçesi ile itirazın kısmen kabulüne karar verilmiş ise de,
4857 Sayılı İş Kanununun 41. maddesinde yer alan "Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır. 63 üncü madde hükmüne göre denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile, bazı haftalarda toplam kırkbeş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz.
Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.
Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırkbeş saatin altında belirlendiği durumlarda yukarıda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve kırkbeş saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır. Fazla sürelerle çalışmalarda, her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmibeş yükseltilmesiyle ödenir.
Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat onbeş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.
İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir
kesinti olmadan kullanır.
63 üncü maddenin son fıkrasında yazılı sağlık nedenlerine dayanan kısa veya sınırlı süreli işlerde ve 69 uncu maddede belirtilen gece çalışmasında fazla çalışma yapılamaz.
Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir.
Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz.
(Ek fıkra: 10/9/2014-6552/4 md.) Bu Kanunun 42 nci ve 43 üncü maddelerinde sayılan hâller dışında yer altında maden işlerinde çalışan işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.
(Ek fıkra: 10/9/2014-6552/4 md.) Yer altında maden işlerinde çalışan işçilere, bu Kanunun 42 nci ve 43 üncü maddelerinde sayılan hâllerde haftalık otuz yedi buçuk saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yüzden az olmamak üzere arttırılması suretiyle ödenir. (1)(2)
Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışmaların ne şekilde uygulanacağı çıkarılacak yönetmelikte gösterilir." şeklindeki ve aynı Kanun"un 102. madesinin (c) fıkrasında yer alan " 41 inci maddesinde belirtilen fazla çalışmalara ilişkin ücreti ödemeyen, işçiye hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında kullandırmayan, fazla saatlerde yapılacak çalışmalar için işçinin onayını almayan işveren veya işveren vekiline, bu durumda olan her işçi için ikiyüzyirmi Türk Lirası idari para cezası verilir." şeklindeki düzenlemeler karşısında,
Benzer bir olay sebebiyle Yargıtay 19. Ceza Dairesinin 12/12/2016 tarihli ve 2016/99 esas, 2016/23379 karar sayılı ilâmın da belirtildiği üzere, 4857 sayılı Kanunun 102. maddesinde düzenlenen idarî para cezasının maktu nitelikte olduğu anlaşılmakla, anılan Kanun"un ilgili maddesine göre düzenlenen idarî para cezasının nispî nitelikte olduğundan bahisle idarî yaptırım kararının kısmen kaldırılmasına karar verilemeyeceği gözetilmeden itirazın kabulü yerine yazılı şekilde karar verilmesinde isabet görülmediği gerekçesiyle 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309.maddesi uyarınca anılan kararın kanun yararına bozulması isteminde bulunulmakla, gereği görüşülüp düşünüldü;
4857 sayılı Kanunun ""Ücret ile ilgili hükümlere aykırılık"" başlıklı 102. maddesinin 1 . fıkrasının c bendinin "" 41 inci maddesinde belirtilen fazla çalışmalara ilişkin ücreti ödemeyen, işçiye hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında kullandırmayan, fazla saatlerde yapılacak çalışmalar için işçinin onayını almayan işveren veya işveren vekiline, bu durumda olan her işçi için ikiyüzyirmi Türk Lirası idari para cezası verilir."" hükümlerini amir olduğu, Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Aksaray Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünün 20/02/2018 tarihli ve 12710312-660-570 sayılı idarî yaptırım kararı ile muteriz hakkında 2016 yılı Kasım ayında yapmış oldukları fazla çalışma sürelerine ilişkin fazla çalışma ücretleri ödenmeyen 114 işçi nedeni ile anılan düzenleme uyarınca idari para cezası uygulandığı anlaşılmakla;
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı"nın kanun yararına bozma istemine dayanan ihbarname içeriği yerinde görüldüğünden Aksaray 2. Sulh Ceza Hakimliğinin 26/03/2019 tarihli ve 2019/869 değişik iş sayılı kararının, CMK"nin 309/4-c maddesi uyarınca aleyhe tesir etmemek ve yeniden yargılamayı gerektirmemek üzere kanun yararına BOZULMASINA, 15/02/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.