Mahkemesi :İş Mahkemesi

Dava, 506 sayılı Yasa kapsamında eşinden ölüm aylığı almakta iken aynı yasa kapsamında babasından dolayı da ölüm aylığına hak kazandığının tespiti ile kurumca borç tahakkukuna dair işlemlerin iptali ve kuruma karşı borçlu olmadığının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtilen gerekçelerle, davanın reddine karar verilmiştir.
Hükmün, davacı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Eldeki davada, 03.01.2004 tarihinde vefat eden ve 01.03.1997 tarihinden itibaren 506 Sayılı Yasa kapsamında yaşlılık aylığı aldığı anlaşılan davacının eşi hakkında, davalı Kurumca, 2000 yılında yapılan işlemle, bağlanan aylığının kesin dönüş şartı gerçekleşmemesi ve 3201 sayılı Yasa kapsamındaki borçlanmasının geçersiz olduğu kanaati ile 01.03.1997 tarihi itibari ile iptal edilerek 01.03.1997 - 21.03.2000 tarihleri arasında yapılan ödemeler bakımından borç tahakkuk ettirildiği ve fakat yurtdışı himzetlerine dair borçlanma tutarının emanet hesabına aktarıldığı, davacının 22.04.2004 tarihli eşi üzerinden hak sahipliği nedeniyle tahsis talebinde bulunması üzerine, davalı Kurumun aynı nedenle ölüm aylığı tahsisini gerçekleştirmeyeceğini bildirdiği, davacı tarafından kurumca yapılan bu işlemin iptali, eşinin yaşlılık aylığına, kendisinin ölüm aylığına hak kazandığına ve kuruma borcunun bulunmadığına dair bir taraftan dava açtığı, diğer taraftan ise 31.05.2007 tarihli talebi ile 29.09.1991 tarihinde vefat etmiş 506 sayılı Yasa kapsamında sigortalı olan babasından da ölüm aylığı tahsisi talebinde bulunması üzerine Kurumca babasından aylığın bağlandığı ve 25.03.2014 tarihine kadar ödemelerin devam ettiği, ne varki davacının açtığı diğer davada verilen kabul kararının 21 HD.’ce onanması ile 04.11.2013 tarihinde kesinleştiğinin anlaşılması üzerine, davalı Kurumun 25.03.2014 tarihli işlemi ile eşinin ölüm tarihine göre 01.02.2004 tarihinden itibaren aylık bağlanması gerektiğine dair yapılan işlem nedeniyle aynı Yasanın 68’inci maddesi kapsamında babasından aldığı aylıkların yersiz ödeme borcu olarak tahakkuk ettirildiği ve 01.06.2007 - 25.03.2014 tarihleri arasında ödenen tutarların 5510 sayılı Yasanın 96’ncı maddesinin “a” bendi kapsamında iadesinin istenmesi üzerine eldeki davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
5510 sayılı Yasanın 96. maddesi, “Kurumca işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara gelir veya aylık almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere, fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen bu Kanun kapsamındaki her türlü ödemeler;
a)Kasıtlı veya kusurlu davranışlarından doğmuşsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık sürede yapılan ödemeler, bu ödemelerin yapıldığı tarihlerden,
b)Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanmışsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye tebliğ edildiği tarihten itibaren yirmidört ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz, yirmidört aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan, itibaren hesaplanacak olan kanunî faizi ile birlikte, ilgililerin Kurumdan alacağı varsa bu alacaklarından mahsup edilir, alacakları yoksa genel hükümlere göre geri alınır...” hükmünü içermektedir.
5510 sayılı Yasanın 96. maddesi ile 506 sayılı Yasada yer almayan yeni bir düzenleme getirilmiş, sebepsiz zenginleşmenin kasıtlı kusurlu davranıştan veya Kurumun hatalı işleminden kaynaklanmasına bağlı olarak istirdadı mümkün ödeme miktarları belirlenmiştir. Kapsam belirlendikten sonra, ilgilinin Kurumdan alacağı yoksa geri alma işleminin genel hükümlere göre yapılacağı öngörülmüştür. 5510 sayılı Yasanın geçici maddelerinde ise, yersiz ödemelerin tahsili konusunda önceki hükümlerin uygulanması gereğini öngören herhangi bir kural yer almamaktadır.
Belirtilen nedenlerle; 5510 sayılı Yasanın 96. maddesi hükmünün, Kurumun yersiz ödemeden kaynaklanan alacakları konusunda süren uyuşmazlıklara uygulanması gerekmektedir.
Eldeki davada ise, ayrıntıları Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 19.04.2017 günlü ve 2015/10-841 Esas, 2017/787 Karar Sayılı İlamında belirtildiği üzere, mahkemece davacının hem eşinden hem de babasından ölüm aylığına müstehak olmadığına dair kabul isabetli ise de, davacının menfi tespit istemi ve Kurum alacağının belirlenmesi bakımından, 5510 sayılı Yasa’nın 96. maddesinin süregelen uyuşmazlıklara uygulanması gereği dikkate alınarak, davacının, borçluluk sıfatı mevcut olup, davalı Kurum alacağının -davaya konu olayın somut özelliğine ve açılan davalar nedeniyle doğan sonuçlar dikkate alındığında- 5510 sayılı Yasa’nın 96. maddesinin “b” bendi kapsamında belirlenmesi ile davacının sorumlu olduğu tutarın tespit edilmesi gereği dikkate alınmak suretiyle bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar tesisi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde; davacı avukatının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz edilen hükmün BOZULMASINA, temyiz harcının davacıya iadesine, 16.01.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.