Taraflar arasındaki “

“kurum işleminin iptali ve istirdat”

” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Eyüp 1.İş Mahkemesince davanın açılmamış sayılmasına dair verilen 30.01.2007 gün ve 2005/206 E.-2007/67 K. sayılı kararın incelenmesinin davacı şirket vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 21.Hukuk Dairesinin 03.03.2008 gün ve 2007/6079-2008/3411 sayılı ilamı ile;

(....Dava, davalı kurumca müfettiş raporuna istinaden davacıya eksik işçilik bildirilmesi nedeniyle 147.593.35 YTL ek tahakkuk çıkartılması işleminin iptali talebine ilişkindir. Mahkemece dava dosyası 12.09.2006 tarihinde HUMK 409/1.maddesi uyarınca işlemden kaldırılmış, davacı vekili 18.10.2006 tarihinde verdiği ve aynı tarihte hakime havale ettirdiği dilekçesi ile davanın yenilenmesi talebinde bulunmuş, mahkemece HUMK 409/4.maddesince dosyanın işlemden kaldırılmasından itibaren bir ay geçtikten sonra yapılan yenileme taleplerinin harca tabi olduğu, harç yatırılmadığı sürece aynı maddenin 3.fıkrasında öngörülen üç aylık sürenin işlemeye devam edeceği, bu süre içinde harç yatırılmadığından davanın yenilenmiş sayılamayacağı gerekçesiyle aynı maddenin 5.fıkrası uyarınca davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

HUMK."nun 409/3.maddesi uyarınca dosyası işlemden kaldırılmış olan dava, işlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak üç ay içinde taraflardan birinin dilekçe ile başvurması üzerine yenilenebilir. Aynı maddenin 4 fıkrasına göre de dava işlemden kaldırıldıktan itibaren bir ay geçtikten sonra yenilenirse yeniden harç alınır ve bu harç yenileyen tarafından ödenir.

Davacı vekili üç aylık yasal süre içinde yenileme talebinde bulunmuş ise de, bir aylık süreyi geçirdiği halde harç yatırmamıştır. Harca tabi davalarda davanın açılma tarihi (Davanın yenilenme tarihi), harcın yatırıldığı tarihtir. Ancak harç nedeniyle yenileme dilekçesinin zamanında verilmediğinin kabulü için, mahkeme kalemince harcın istenmesine rağmen yatırılmadığının belgelenmesi gerekir. Bu olayda 25.10.1985 gün ve 5-1 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararının kıyasen uygulanması gerekir.(Dairemizin 19.02.2007 tarih, 2006/4915-2184 sayılı kararı ile Yargıtay 15.Hukuk Dairesinin 27.03.2002 tarih,1055-1423 sayılı kararları ile yansıyan görüş bu yöndedir.) Bu hususta davacı vekiline herhangi bir süre verilmeden ve mahkeme kalemince harcın istenmesine rağmen yatırılmadığı belgelenmeden doğrudan davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi doğru değildir.

Mahkemece yapılacak iş, süresinde verilen yenileme dilekçesi üzerine mahkemeye yatırılması gerekli harç hesap edilip yatırması için davacı vekiline önel verilmesi, verilen sürede harcın ikmal edilmesi halinde kaldığı yerden davaya devam etmek, harcın ikmal edilmemesi halinde ise, Harçlar Kanunun 30 ve HUMK. nun 409/ 5.maddesine göre davanın açılmamış sayılmasına karar vermekten ibarettir.

Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz önünde tutulmaksızın ve özellikle davanın süresinde açıldığı göz ardı edilerek yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN : Davacı şirket vekili

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 409. maddesi uyarınca, oturuma çağrılmış olan tarafların hiçbiri gelmediği veya gelip de davayı takip etmeyeceklerini bildirdikleri takdirde dava yenileninceye kadar dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilir, işlemden kaldırılmış olan dosya, işlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak üç ay içinde taraflardan birinin dilekçe ile başvurması üzerine yenilenebilir. Dava dosyanın işlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak bir ay geçtikten sonra yenilenirse yeniden harç alınır.

Bu harç yenileyen tarafından ödenir ve karşı tarafa yüklenemez.

Dosyanın işlemden kaldırılmasını gerektiren hallerden birinin varlığını (gerçekleştiğini) tespit eden mahkeme, dava yenileninceye kadar dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verir. Mahkeme bu konuda bir karar vermemiş olsa bile, yukarıdaki dosyanın işlemden kaldırılmasını gerektiren hallerden birinin gerçekleştiği anda, dosya işlemden kaldırılmış sayılır. Mesela, iki tarafın da gelmediği (veya taraflardan birinin gelip de davayı takip etmeyeceğini bildirdiği) oturum tarihi, dosyanın işlemden kaldırılmış olduğu tarihtir. Mahkemenin dosyanın işlemden kaldırılmasına daha sonra karar vermiş veya işlemden kaldırma kararını daha sonra yazmış olması, dosyanın işlemden kaldırılması tarihi olarak kabul edilemez (B. Kuru, Hukuk Muhakemeleri Usulü, 2001, 6. Baskı, Cilt 4, Sy 4088 vd).

Aynı şekilde, dosyanın işlemden kaldırıldığına dair kararın taraflara ayrıca tebliğ edilmesi halinde de, işlemden kaldırma kararının tebliğ edildiği tarih yenileme süresinin başlangıcına esas alınamaz, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 409. maddesinde düzenlenen yenileme süresinin başlangıcı; anılan maddede öngörülen ve dosyanın işlemden kaldırılmasını gerektiren hallerden birinin gerçekleştiği oturum tarihidir.

Taraflardan biri, işlemden kaldırılmış olan bir dosyayı (üç ay içinde) yenileyebilir. Dosyanın işlemden kaldırıldığı tarihten itibaren bir ay içinde yenileme talebinde bulunan taraftan, hiçbir harç alınmaz. Dava, dosyanın işlemden kaldırıldığı tarihten itibaren bir ay geçtikten sonra (yani kalan iki aylık süre içinde) yenilenirse yeniden başvuru ve peşin harç alınır (Z.Yılmaz, Medeni Usul Hukukunda Davanın Açılmamış Sayılması, Seçkin, 2001, Sy 204). Taraf, dosya işlemden kaldırıldıktan itibaren bir aylık süreyi geçirdikten sonra yenileme isteminde bulunduğu takdirde 492 sayılı Harçlar Kanununun 7. maddesi uyarınca yeniden harç ödemek zorundadır.

Dosyanın işlemden kaldırıldığı tarihten itibaren bir ay geçtikten sonra ve fakat üç ay içinde yenileme talebinde bulunulmuş, ancak harç yatırılmamış olması halinde; 492 sayılı Harçlar Kanununun 32. maddesi uyarınca; yargı harçları ödenmedikçe müteakip işlemler yapılamayacağından, mahkemenin yenileme talebinde bulunana harç yatırması için uygun bir süre vermesi gerekir.

Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 25.01.1985 gün ve 1984/5 Esas 1985/1 sayılı kararında da açıklandığı üzere; harcın ödenmesi talepte bulunanın tek başına yapacağı bir işlem olmayıp, yetkili görevlinin önüne gelen işlemi tamamlama görevinin sonucu, talepte bulunanla birlikte ortaklaşa yapılması gereken bir işlemdir (Hukuk Ve Ticaret Mahkemeleri Yazı İşleri Yönetmeliği madde 14). Talepte bulunanın harç yatırmak istediği halde görevlinin almadığını belgeleyip kanıtlaması olanaksız derecede güç olmasına karşılık, görevlinin ilgiliden bu harcı istediğini ve fakat ilgilinin yatırmadığını dilekçeye düşeceği bir yazıyla veya tutanak düzenleyerek kanıtlaması daha kolay ve hatta görevi gereğidir.

Bu bağlamda uygulamada, taraflardan biri veya vekili hakim havalesini taşıyan yenileme dilekçesini mahkeme kalemine ibraz ettiğinde; Hukuk Ve Ticaret Mahkemeleri Yazı İşleri Yönetmeliğinin 14. maddesinin emredici hükmü uyarınca, ilgili kalem personeli tarafından dava dosyası incelenmeli ve dosyanın işlemden kaldırma tarihinden bir ay geçtikten sonra yenilendiğinin belirlenmesi halinde, yenileyen tarafça yatırılması gereken harç miktarı hesaplanarak bu miktarı mahkeme veznesine yatırması için yazılan müzekkere yenileme talebinde bulunan tarafa verilmeli ve harcın yatırılması sağlanmalıdır. Açıklanan bu işlemler yönetmelik hükmüne aykırı olarak mahkeme kalemince yerine getirilmemiş ve yargılama sırasında harcın yatırılmadığı anlaşılmış ise, Mahkemece, Harçlar Kanununun 7. maddesinde belirtilen harcın verilecek uygun bir kesin süre içinde yatırılması için yenileyene muhtıra tebliğ edilmelidir. Mahkemece verilecek süre içinde ilgilinin yenileme harcını yatırması halinde davaya kaldığı yerden devam edilmeli, harcın yatırılmaması halinde ise 492 sayılı Harçlar Kanununun 30.maddesi ve HUMK.nun 409/5.maddesi uyarınca davanın açılmamış sayılmasına karar verilmelidir. Kalem personeli ve yargıcın; Harçlar Kanunu, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ile Hukuk Ve Ticaret Mahkemeleri Yazı İşleri Yönetmeliğinin emredici hükümlerinden kaynaklanan işlemleri yapmamaları nedeniyle harcın yatırılmaması sonucu davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi gibi ağır neticeye davacının (yenileyenin) katlanmasını istemenin adalet ve hukuka güven ilkesiyle bağdaşmayacağı açıktır. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 434/3. maddesi de açıklanan yorum ve ilkeler doğrultusunda benzer düzenleme içermekte, eksik harç yatırılmasını temyiz edene yükletilecek bir kusur ve yanılgı olarak görmeyip bunu verilecek ek süre ile çözmektedir.

Somut olay da açıklanan şekilde gelişmiş; davacının, dosyanın işlemden kaldırıldığı 12.09.2006 gününden itibaren bir ay içinde harçsız yenileme talebinde bulunması olanaklı iken, bu süreyi geçirdikten sonra, 18.10.2006 günü peşin harcı ödemeden davayı yenilediği saptanmıştır.

Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında ki gerektirici nedenlere göre, açıklanan ilkeler doğrultusunda mahkemece yenileme talebinde bulunan davacıya harç yatırması için uygun bir süre verilerek, verilen süre içinde ilgilinin yenileme harcını yatırması halinde davaya kaldığı yerden devam edilmeli, harcın yatırılmaması halinde ise şimdiki gibi davanın açılmamış sayılmasına karar verilmelidir.

Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 25.01.1985 gün ve 1984/5 Esas, 1985/1 Karar; Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 03.04.1985 gün ve 1983/4-652 Esas, 1985/267 Karar; 07.02.2001 gün ve 2001/20-100 Esas, 2001/108 sayılı kararlarında da bu hususun vurgulanmış olmasına göre Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

S O N U Ç : Davacı şirket vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında ve yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı H.U.M.K.nun 429.maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının iadesine, 04.02.2009 gününde, oybirliği ile karar verildi.