Yargıtay 18. Hukuk Dairesi 2014/20807 Esas 2015/11550 Karar Sayılı İlamı

18. Hukuk Dairesi
Esas No: 2014/20807
Karar No: 2015/11550
Karar Tarihi: 30.06.2015

Yargıtay 18. Hukuk Dairesi 2014/20807 Esas 2015/11550 Karar Sayılı İlamı

Özet:

Dava dilekçesinde anne-baba rızasının aranmaması talep edilen bir davada, mahkeme duruşma yapmadan dosya üzerinden karar vermiştir. Ancak, hukuki dinlenme hakkı ve iddia-savunma hakkını güvence altına alan Anayasa ve HMK'nun ilgili maddeleri gereğince mahkeme, davalı taraf dinlenmeden ve savunması alınmadan hüküm veremez. Bu nedenle, dosya üzerinden inceleme yapılarak verilen karar, yanlış bir yorumlamadan kaynaklıdır ve kabul edilemez. Temyiz itirazları, bu sebeple kabul edilerek hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
Kanun Maddeleri:
- HMK'nun 317. maddesi (davalıya tebligat yapılması gerekliliği)
- HMK'nun 320/1. maddesi (mahkemenin duruşma açmadan dosya üzerinden karar verebilme hakkı)
- HMK'nun hukuki dinlenme hakkı başlıklı 27. maddesi (tarafların hukuki dinlenilme hakkı)
- Anayasa'nın 36. maddesi (iddia-savunma hakkı)

(Kapatılan) 18. Hukuk Dairesi 2014/20807 E. , 2015/11550 K.

"İçtihat Metni"

MAHKEMESİ :Aile Mahkemesi

Dava dilekçesinde, evlatlık verilmede anne ve baba rızasının aranmaması kararının verilmesi istenilmiştir. Mahkemece davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Y A R G I T A Y K A R A R I

Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
Dava dilekçesinde, evlat edinmede anne-baba rızasının aranmamasına karar verilmesi talep edilmiş, mahkemece duruşma açılmadan dosya üzerinden davanın reddine karar verilmiştir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun 317. maddesinde; davalıya tebligat yapılması gerektiği, 320/1. maddesinde ise; “Mahkeme, mümkün olan hallerde tarafları duruşmaya davet etmeden dosya üzerinden karar verir.” hükmü öngörülmüştür. Mahkemece, bu madde hükmü gözetilerek, dosya üzerinden karar verilmişse de, varılan sonucun maddenin yanlış yorumlanmasından kaynaklandığı anlaşılmıştır.
Öncelikle belirtmek gerekir ki; anılan maddeye göre, duruşma yapmadan karar verilebilmesi için, hukuken bunun mümkün olması gerekir. Başka bir anlatımla, ancak hukukun cevaz verdiği hallerde duruşma açmadan dosya üzerinden karar verilebilir (Örneğin ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları gibi) veya kanunun duruşma açılmadan dosya üzerinden karar verilmesinde hakime takdir hakkı tanındığı hallerde dosya üzerinden karar verilebilir (Örneğin İİK.nun 17-18. maddelerinde öngörülen şikayet davası gibi). Kanunun açıkça duruşma açılarak yargılama yapılmasını emrettiği hallerde dosya üzerinden karar verilemez.
Bilindiği üzere HMK.nun hukuki dinlenme hakkı başlıklı 27. maddesi uyarınca davanın tarafları, kendi hakları ile bağlantılı olarak hukuki dinlenilme hakkına sahip olup, bu hak yargılama ile ilgili bilgi sahibi olunmasını da içerir.
Hukuki dinlenme hakkının gereği olarak, taraflar duruşmaya çağrılmadan hüküm verilememesi, Anayasa"nın 36. maddesi ile düzenlenen iddia ve savunma hakkının kullanılmasına olanak tanınması ilkesinin doğal bir sonucudur. Aynı zamanda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6. maddesinde düzenlenen adil yargılama hakkının da en önemli unsurudur.
Gerçekten savunma hakkını güvence altına alan T.C. Anayasası’nın 36. maddesi ile 6100 sayılı HMK.nun 27. maddesinde açıkça belirtildiği üzere, mahkemece, davalı taraf dinlenmek ve savunması alınmak üzere kanuni şekillere uygun olarak davet edilmedikçe hüküm verilmesi mümkün bulunmamaktadır.
Bu nedenlerle, duruşma açılmak suretiyle inceleme yapılması gerekirken, dosya üzerinden inceleme yapılarak yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.
Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile şimdilik diğer yönleri incelenmeksizin hükmün HUMK.nun 428.maddesi gereğince BOZULMASINA, 30.06.2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.