Esas No: 2022/734
Karar No: 2022/656
Karar Tarihi: 20.10.2022
BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul 2. Asliye Ticaret Mahkemesi 2022/734 Esas 2022/656 Karar Sayılı İlamı
Özet:
Mahkeme, davalı şirketin tarafına verilen ve kaybolduğu bildirilen çekin iptali talebi ile açılan davayı reddetti. Çekin keşidecisi davacı olduğu için iptal için dava açma hakkının olmadığına ve bu nedenle aktif husumet ehliyeti olmadığına karar verildi. Kararda, çeklerin iptali için TTK'da özel düzenlemeler bulunduğu belirtilerek, çekin zayi olduğu veya kaybolduğu durumda senet üzerinde hak sahibi olan hamilinin ancak iptal davası açabileceği ifade edildi. Kanun maddeleri ise şu şekildedir: TTK m. 651, TTK m. 757, TTK m. 765.
T.C.
İSTANBUL
2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO : 2022/734 Esas
KARAR NO : 2022/656
DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız))
DAVA TARİHİ : 18/10/2022
KARAR TARİHİ : 20/10/2022
Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
Dava: Davacı şirket yetkilisi dava dilekçesinde özetle; ... nolu ... Bankası 11/12/2022 vadeli ... Ltd Şti'ne kesilen çekin alacaklı karşı tarafın talebi üzerine muhasebecileri tarafından 01/10/2022 tarihinde ...Kargo ... Şubesi'ne verildiğini, çekin kargoda kaybolduğu bilgisinin taraflarına bildirildiğini beyanla davanın kabulü ile öncelikle taraflarına ait çekin ödenmesini önlemek amacıyla ivedilikle ödeme yasağı konulmasını, dava sonunda söz konusu çekin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Delillerin Değerlendirilmesi, Davanın Hukuki Niteliği ve Gerekçe ;
Dava konu çekin bir sureti celp edilmiş, incelenmiştir.
Dava, 6102 sayılı TTK m. 818(1)-s atfıyla aynı Kanun'un m. 757(1) hükmü gereğince zayi nedeniyle hasımsız olarak açılan çek iptali istemine ilişkindir.
Kıymetli evrakın iptali, kıymetli evraka ilişkin “umumi hükümler” arasında 6102 sayılı TTK m. 651 ve 652’de genel bir şekilde düzenlenmiş, ayrıca nama (TTK m. 657) ve hâmiline senetlerin iptali hakkında (TTK m. 661-668) özel hükümler öngörülmüştür. TTK’da emre yazılı senetlerin iptaline dair ayrık hükümler bulunmamaktadır. Bunun yerine poliçenin iptali için özel bir düzenleme (TTK m. 757-765) getirilerek bu hükümlerin TTK m. 778/1-ı yollamasıyla bonolar bakımından, 818/1-s yollamasıyla çekler bakımından da uygulanacağı öngörülmüştür.
Dava konusu çek incelendiğinde; ... Bankası A.Ş.,... şubesine ait, ... seri numaralı, ..., 11/12/2022 keşide yer ve tarihli, 40.800,00 TL bedelli olduğu görülmüş, çekin lehtarının / hamilinin dava dışı ... Ltd. Şti, keşidecisinin ise davacı ...Tic. Ltd. Şti. olduğu anlaşılmıştır.
Dava konu çek suretinden ve davacının dava dilekçesindeki anlatımlarından sabit olduğu üzere, davaya konu çekin keşidecisinin davacı olduğu noktasında tartışma bulunmamaktadır.
Bu takdirde davacının keşidecisi olduğu çekin iptalini isteyip isteyemeyeceği yönünde bir inceleme yapılmalıdır.
TTK.757-764.maddelerinde yer alan yasal düzenlemelere göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK.651/2.maddesi uyarınca senet üzerinde hak sahibi bulunan hamile aittir. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle, senedin zayi olması halinde hak sahibi hamile iptal kararı alarak, hakkını senetsiz olarak ileri sürme, ya da yeni bir kıymetli evrak tanzimini isteme olanağı tanınmak istenmiştir.(TTK.652.m)
Keşidecinin, muhatap bankayı ödemeden men yetkisi bulunmamaktadır. Ancak, keşideci çek ibraz edildiği takdirde, hak talep eden hamile karşı İİK.72.maddesi uyarınca menfi tespit davası açma imkanı bulunmaktadır. ...114/h maddesi uyarınca davacının dava açmakta hukuki yararının bulunması dava şartıdır.Yine TTK.651/2. maddesi uyarınca iptal davasını açmakta hukuki menfaati olan kişi senede bağlı alacak hakkı olan hamildir. (İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 2021/1379 Esas, 2021/1197 Karar sayılı ilamı)
Zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı çek hamiline tanınmış bir hak olup, keşidecinin işbu davayı açma hakkı bulunmadığından, davacının aktif husumet ehliyeti yoktur. (İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 2021/1206 Esas, 2021/1162 Karar ; İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 2021/1609 Esas, 2022/1149 Karar)
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 818/1-s bendi yollamasıyla çekler hakkında da uygulanacak olan Türk Ticaret Kanunu'nun 651, 757 ve 765.maddeleri gereğince zayi nedeniyle çek iptali davası açma hakkı kıymetli evrakın zayi olduğu veya ziyaın ortaya çıktığı anda senet (çek) üzerinde hak sahibi olan kişiye ait olduğu (651/2.madde) yani çekte hamil olan kişinin ancak zayi nedeniyle çekin iptaline karar verilmesini isteyebileceği, dava dilekçesindeki anlatımlardan ve dilekçe ekinde sunulan çek suretinden de açıkça görüleceği üzere davacının çek hesabı sahibi ve keşideci olduğu, keşidecinin zayi nedeni ile iptal davası açma hakkı ve yetkisi olmadığı gerekçesiyle davanın aktif husumet yokluğu nedeniyle reddine dair karar vermek gerekmiş, aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: (Ayrıntısı ve Gerekçesi Yukarıda Açıklandığı Üzere );
1-Davanın aktif husumet yokluğundan REDDİNE,
2-Harç peşin alındığından başkaca harç alınmasına YER OLMADIĞINA,
3-Davacı tarafından yapılan masrafların kendi üzerinde BIRAKILMASINA,
4-HMK'nın 333. maddesi uyarınca davacı tarafından yatırılan ancak kullanılmayarak artan bakiye gider avansının karar kesinleştiğinde resen davacıya İADESİNE,
Dair, tarafların yokluğunda gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık yasal süresi içerisinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi'ne İstinaf yasa yolu açık olmak üzere dosya üzerinde yapılan inceleme sonucu karar verildi. 20/10/2022
Katip ...
e-imza *
Hakim ...
e-imza *
