MAHKEMESİ : ... 9. Hukuk Dairesi
...

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, ... İş Teftiş Kurulu ... Grup Başkanlığı"nın görevlendirmesiyle müvekkili bankanın ... Şubesi"nde 17-23-25/08/2016 tarihleri arasında gerçekleştirilen denetimler sonucunda düzenlenen ve taraflarına tebliğ edilmeyen 04/11/2016 tarihli ve 9833/İNC-56 sayılı raporun iptaline, itiraz konusu yazılardaki çalışanlara ödeme yapılması gerektiği yönündeki tespitlerin ortadan kaldırılmasına, aynı şekilde müvekkili Bankaya 10/02/2017 tarihinde tebliğ edilen, 02/02/2017 tarihli ...-... Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü"nün 19053894-667-1211 sayılı yazı ekinde yer alan işverence yerine getirilmesi ve uyulması gereken hususlar başlıklı yazıda yer alan tespitlerin iptaline ve işbu yazı ekinde tebliğ edilen inceleme tarihinde işyerinde çalışmakta olan işçilerin ödenmeyen fazla çalışma ücretlerinin ödenmesine ilişkin karar gereğince müvekkili banka aleyhine tahakkuk ettirilen fazla çalışma ücretleri yönünden borçlu olmadıklarının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı ... vekili, davanın süresinde açılmadığını, husumet yönünden ve İş Kanunu’nun 92/3 maddesine göre iş müfettişlerinin hazırladıkları rapor ve tutanakların aksi ispat oluncaya kadar geçerli olacağı hükmü gereğince davanın reddini istemiştir.
Davalı ... vekili, davanın süre yönünden, husumet yönünden ve İş Kanunu’nun 92/3 maddesine göre iş müfettişlerinin hazırladıkları rapor ve tutanakların aksi ispat oluncaya kadar geçerli olacağı hükmü gereğince reddini istemiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
İlk Derece Mahkemesince yapılan yargılama sonunda davanın husumet nedeniyle reddine karar verilmiştir.
İstinaf Başvurusu:
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı, davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti:
Bölge Adliye Mahkemesince, istinaf başvurusunun Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-b-1 maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
Temyiz Başvurusu:
Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Dava ... ile ...’na yöneltilerek açılmıştır. İlk Derece Mahkemesince yapılan yargılama sonunda, Mahkemenin 12/09/2019 tarih 2017/64 esas-2019/178 karar sayılı kararı ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir. Bu kararın davalılar tarafından istinaf edilmesi üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesinin 06/02/2020 tarih, 2019/2576 esas ve 2020/404 karar sayılı ilamı ile davacıya ait işyerinde yapılan denetimin Alo 170 hattına yapılan isimsiz ihbara dayandığı ve incelemenin 5 çalışan için somut tespitler içermesi karşısında; uyuşmazlık konusu raporun genel denetim raporu olmadığı ve isimleri de belirtilerek 5 çalışanın fazla çalışma alacağına ilişkin somut saptamaları içerdiği, bu haliyle 4857 sayılı İş Kanunu’nun 92/3 maddesi itibariyle davanın taraflarının ilgili işçiler ile işveren olması gerektiği gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi kararının esası incelenmeden kaldırılmış ve davanın yeniden görülmesi için dosya kararı veren mahkemeye gönderilmiştir. İlk Derece Mahkemesince yeniden yapılan yargılamada davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiştir.
Bilindiği üzere 4857 sayılı İş Kanunu’nun 92. maddesine göre “91. madde hükmünün uygulanması için iş hayatının izlenmesi, denetlenmesi ve teftişiyle ödevli olan iş müfettişleri, işyerlerini ve eklentilerini, işin yürütülmesi tarzını ve ilgili belgeleri, araç ve gereçleri, cihaz ve makineleri, ham ve işlenmiş maddelerle, iş için gerekli olan malzemeyi 93. maddede yazılı esaslara uyarak gerektiği zamanlarda ve işçilerin yaşamına, sağlığına, güvenliğine, eğitimine, dinlenmesine veya oturup yatmasına ilişkin tesis ve tertipleri her zaman görmek, araştırmak ve incelemek ve bu Kanunla suç sayılan eylemlere rastladığı zaman bu hususta Cumhurbaşkanınca çıkarılan yönetmelikte açıklanan şekillerde bu halleri önlemek yetkisine sahiptirler.
Teftiş, denetleme ve incelemeler sırasında işverenler, işçiler ve bu işle ilgili görülen başka kişiler izleme, denetleme ve teftişle görevli iş müfettişleri tarafından çağrıldıkları zaman gelmek, ifade ve bilgi vermek, gerekli olan belge ve delilleri getirip göstermek ve vermek; iş müfettişlerinin birinci fıkrada yazılı görevlerini yapmaları için kendilerine her çeşit kolaylığı göstermek, bu yoldaki isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle yükümlüdürler.
Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili iş müfettişleri tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir.İş müfettişleri tarafından düzenlenen raporların ve tutulan tutanakların işçi alacaklarına ilişkin kısımlarına karşı taraflarca otuz gün içerisinde yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir..”
Anılan yasal hükümler ile çalışma ilişkilerini korumak ve geliştirmek, ortam ve koşullarını denetlemek görevi iş müfettişlerine verilmiştir. Buna göre iş müfettişleri işyerinde genel, kontrol ve inceleme denetimi yaparlar.
İşyerinde işin yürütümü yönünden çalışma hayatı ile ilgili tüm mevzuat hükümlerine ve işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından ise; işçi sağlığı ve güvenliğine ilişkin mevzuat hükümlerinin uyulup uyulmadığının tespiti, genel denetimdir. Genel denetim ise yargısal faaliyet olarak nitelendirilemez.
Kontrol denetimi ise, genel denetim sonrası (işin yürütümü veya işçi sağlığı ve güvenliğine ilişkin) mevzuata aykırılık ve eksiklik olarak tespit edilen olguların, verilen süre içinde giderilip giderilmediğini kontrol edilmesidir.
İnceleme denetimi, bir kişinin ya da kurumun başvurusu üzerine yapılan denetimdir.
Bu bağlamda genel denetim sonucu yapılan tespitlere karşı sadece Bakanlığa karşı; işçinin şikayeti üzerine yapılan denetim sonucu bir tespit yapılmışsa Bakanlık ile birlikte şikayette bulanan işçiye karşı dava açılması gerekir.
Somut olayda; dava konusu yapılan 04/11/2016 tarihli ve 9833/İNC-56 sayılı raporun davacı bankaya ait ... Şubesine ilişkin olduğu ve isimsiz olarak Alo 170 hattına işyerinde fazla çalışma yaptırıldığı iddiası sonucunda tanzim edildiği anlaşılmaktadır. Söz konusu raporda işyerindeki toplam 19 işçi için 01.03.2014-31.07.2016 arası döneme ait fazla çalışma yönünden inceleme yapıldığı ve sonuç bölümünde 6 işçi için fazla çalışma ücretlerinin ödenmesi gerektiği sonucuna varılmış ve bu husus davacı işverene yazılı olarak bildirilmiştir. İnceleme raporunun isimsiz olarak Alo 170 hattına yapılan şikayet sonucu ... İş Teftiş Kurulu tarafından tüm işyerine şamil olmak üzere tanzim edildiği ve şikayet sahibinin bilgilerinin bulunmadığı dikkate alındığında davalı Bakanlığa husumet yöneltilmesi yeterli olup, inceleme raporunda fazla çalışma ücreti ödenmesi gerektiği belirtilen işçilerin davaya dahil edilmesine gerek bulunmamaktadır. Bu itibarla Mahkemece davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesi hatalı olmuştur.
Mahkemece yapılacak iş, husumet yöneltilen diğer davalı ... Müdürlüğünün raporu düzenleyen İş Teftiş Kurulunun bir organı olmayıp, ... teşkilatı içerisinde yer alan tüzel kişiliğe haiz, idari ve mali bakımdan özerk bir kamu kurumu olduğu ve davada taraf sıfatı bulunmadığı gözetilmek suretiyle bu davalı yönünden husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar vermek, diğer davalı ... yönünden ise işin esasına girilerek karar vermekten ibarettir. Eksik incelemeyle yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ:
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının ve bu karara karşı istinaf başvurusunu esastan reddeden Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA, bozma nedenine göre sair temyiz itirazlarının incelenmesine yer olmadığına, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin ise kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 14.4.2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.