BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul 15. Asliye Ticaret Mahkemesi 2020/769 Esas 2022/818 Karar Sayılı İlamı

T.C.
İSTANBUL
15. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2020/769 Esas
KARAR NO : 2022/818

DAVA : İtirazın İptali (Ticari Nitelikteki Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 22/12/2020
KARAR TARİHİ : 27/10/2022

Mahkememizde görülen İtirazın İptali davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ
DAVA /Davacı vekili dava dilekçesinde ve özetle;
Müvekkili şirket lehine yapılan protokol sonucu Eylül 2010 tarihinden geçerli olmak üzere 5 yıllık süre için intifa hakkı tesis edildiğini,
Protokolün "Tesisin înşai veya Tadilatı" başlıklı 4.madde a bendi II. Kısmı hükmü gereğince; gayrimenkul (... ili ... İlçesi ... Mahallesi'nde kâin ve tapuda 232 Ada 203 Parsel) üzerindeki satış yerinin inşası ve inkişafında kullanılmak üzere 300.000 - USD + KDV ticari inkişaf bedelinin davalı ...'e ödeneceğinin müvekkili şirket tarafından kabul edildiğini Ödemelerin; 20.01.2011 tarihinde ve 25.01.2012 tarihinde sırasıyla 365.233,00-TL ve 90.745,54-TL olarak davalının bildirdiği hesaba yapıldığını, İnkişaf bedelinin ... İli ... İlçesi ... Mahallesi'nde kâin ve tapuda 232 Ada 203 Parsel üzerindeki istasyonda bayilik ilişkisinin 5 yıl süre ile devam edeceği, bu süre içinde müvekkilinin ürünlerinin davalı tarafça satılacağı beklentisi ile yapıldığını,
Davalının sözleşmenin sona ermesine yaklaşık olarak 40 ay kala 08.05.2012 tarihinde yakıt alımlarını sözleşmeye ve hukuka aykırı olarak durdurduğunu, taraflar arasında akdedilen anlaşmalı fesih protokolü ile de bayilik sözleşmesinin sona erdirildiğini, tarafların birbirlerinden olan alacaklarına ilişkin hakların saklı tutulduğunu,
Hiçbir şekilde aksini kabul anlamına gelmemek ve fazlaya dair hakları saklı kalmak kaydı ile, istasyonun faaliyetlerinin sona erdiği tarih olan 08.05.2012 ile ilişkinin normalde sona ereceği 18.09.2015 tarih arasında müvekkilinin yatırımından faydalanma olanağı kalmadığını, bu itibarla protokol ve sebepsiz zenginleşme kurumu ilkeleri uyarınca 18.09.2010- 08.05.2012 döneme karşılık gelen kısmın mahsubundan sonra 200.000.- USD'nin müvekkiline iadesinin gerektiğini,
Tüm bunlar üzerine ... 11. İcra Müdürlüğü ... E. sayılı dosyasında davalı aleyhine takip başlattıklarını, davalının itirazı üzerine takibin durduğunu, itirazın haksız ve dayanaksız olduğunu beyanla;
Davanın kabulü ile itirazın iptaline, takibin devamına, alacağın %20 sinden az olmamak üzere icra inkar tazminatına hükmedilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
CEVAP /Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle;
Davacı ile müvekkili şirket arasında 14.07.2010 tarihli protokol ve 18.09.2010 tarihli bayilik sözleşmesi düzenlendiğini, ancak sözleşmenin 26.04.2014 tarihinde karşılıklı olarak feshedildiğini,
Davacının müvekkili şirketten inkişaf bedelinin iadesini talep edemeyeceğini, taraflar arasında öncelikle 14.07.2010 tarihli protokol düzenlendiğini, bu protokolün 4. maddesinde sözleşmenin süresinden önce feshi halinde inkişaf yatırım bedelinin iadesi maddesi düzenlendiğini, daha sonra taraflar arasında 18.09.2010 tarihli bayilik sözleşmesi düzenlendiğini, bu sözleşmeye inkişaf yatırım bedelinin iadesi maddesi konulmadığını, bunun yerine sözleşmenin 20. ve 32.d maddelerine protokolde olmayan kar mahrumiyeti maddeleri konulduğunu, 33. maddesinde ise bu sözleşmeye bağlı olarak daha sonra imzalanacak ek protokollerin bu sözleşmenin parçası olacağının beyan edildiğini, sözleşmede protokole atıfta bulunulmadığı gibi, ancak sözleşmeden sonra yapılabilecek protokollerin sözleşmenin parçası olacağının belirtildiğini,
Davacının ... 11. Asliye Ticaret Mahkemesinin... E. ... K. sayılı dosyasında sözleşmeye dayalı olarak kar mahrumiyeti talepli dava açtığını, hem kar mahrumiyeti, hem inkişaf bedelinin iadesinin talep edilemeyeceğini,
Davacının, protokolle 300.000 Dolar+KDV ticari inkişaf bedeli ödemeyi kabul ettiğini ve bu ödemeyi 20.01.2011 tarihinde 365.233 TL, 25.01.2012 tarihinde 90.745,54 TL olarak gerçekleştirdiklerini belirttiğini, ancak davacının müvekkili şirkete protokolle ödemeyi taahhüt ettiği 300.000 Dolar+KDV değil, 240.000 Dolar+KDV ödediğini, 60.000 Dolar+KDV'yi ise ödemediğini, bu nedenle yapmadığı bir ödemeyi talep edebilmesinin mümkün olmadığını, akaryakıt istasyonu bayilik süresinin 20 ayının gerçekleştiğini, davacının da gerçekleştirilemeyen 40 aylık döneme ilişkin talepte bulunduğunu, bu durumda kabul anlamına gelmemekle birlikte sözleşmenin 60 aylık dönemi için 300.000 Dolar belirlendiğine ve çalışılan 20 aya karşılık davacı tarafından takip başlatılmadan 100.000 Dolar düşüldüğüne göre, davacının talebinin kendi beyanına göre 200.000 Dolar değil,140.000 Dolar olması gerektiğini,
Davacı şirketin, iadesini istediği inkişaf bedeli miktarı yönünden kötüniyetli davrandığını, ...Mahallesinde bulunan ... lisans nolu akaryakıt istasyonu için hiçbir sorun yaşanmadan bayilik süresinin dolduğunu, bu nedenle müvekkili şirket ediminin yarısı olan 150.000 Dolarlık kısmın, ... Mahallesinde bulunan ... lisans nolu akaryakıt istasyonunun bayiliğinin sorunsuz bir şekilde sonlanması ile ifa edildiğini, diğer akaryakıt istasyonunda ise bayilik süresinin 20 ayının ifa edilip, 40 ayın ifa edilemediğini, bu durumda kabul anlamına gelmemekle birlikte davacının dava dilekçesindeki taleplerine göre bu akaryakıt istasyonuna düşen 150.000 Dolardan ifa edilen 20 ayın düşümü ile 100.000 Dolar kaldığını, davacı tarafından ödenmeyen 60.000 Dolar da düşülünce davacının ancak 40.000 Dolar talepte bulunabileceğini,
Düzenlenen protokolün 8. Maddesi gereği müvekkili şirketin davacıya 450.000 TL bedelli teminat mektubu verdiğini, bu teminat mektuplarının sonuncusu olan 21/07/2016 tarihli ve 100.000 TL bedelli teminat mektubunun davacı tarafından 27.06.2016 tarihinde bozdurulduğunu, bu teminat mektubunun 64.974,00 TL'lik kısmının ... 11. Asliye Ticaret Mahkemesinin... E. ... K. sayılı dosyasına mahsup edildiğini ve davanın konusuz kalması nedeniyle reddine karar verildiğini, bakiye 35.026 TL'lik kısmın da ödeme tarihindeki dolar kuru üzerinden davanın kabulü halinde mahsubunu talep ettiklerini beyanla; haksız ve dayanaktan yoksun davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE
Dava; İİK.nun 67. maddesi hükmüne dayalı olarak açılan ilamsız icra takibine karşı davalının vaki itirazının iptali ve icra inkar tazminatı ile sorumlu tutulması istemine ilişkindir.
...11. İcra Müdürlüğünün ... esas sayılı takip dosyasında davacı tarafın toplam 273.013,41-USD alacağın ödetilmesi istemiyle ilamsız takip yoluyla icra takibinde bulunduğu
Davalı tarafından yasal süre içinde vaki itirazda bulunduğu, icra takibinin İİK.nun 62 maddesi uyarınca durduğu saptanmıştır. İcra takibine vaki itirazın davacı tarafa tebliği durumu ve dava tarihine nazaran da, bu itirazın iptali davasının İİK.nun 67. maddesi hükmünde öngörülen ve hak düşürücü nitelikteki bir yıllık süresi içinde açıldığı da tespit olunmuştur.
Mahkememizce tarafların bildirdiği deliller toplanmış, dosya içeriği delillerin değerlendirilmesi ve tarafların ticari defter ve kayıtları üzerinde inceleme yapılarak davacının alacağının varlığı ve miktarının tespiti, davalının TL ile ödeme yapıldığı bu nedenle USD ile iade istenemeyeceği itirazının değerlendirilmesi, davacının işlemiş faiz isteyip isteyemeyeceği, isteyebilir ise miktarı bakımından bilirkişi Abdulnaim Temur, Hüdai Bal ve Utkan Bahri Bakırcı tarafından hazırlanan 29/01/2022 tarihli bilirkişi raporu alınmıştır.Alınan rapor denetlemeye elverişli bulunmuş hükme esas alınmıştır.
Tüm dosya kapsamına göre,
Dosyaya sunulan 14/07/2010 tarihli protokol incelendiğinde;
Protokolün; davacı ... AŞ ile davalı ...Tic. Ltd.Şti , Ahmet Başaran, Mehmet Başaran arasında 14/07/2010 tarihli olarak yapıldığı
Protokolün 14. maddesinde ;" Taraflar, işbu protokolün tatbik ve tefsirinden doğan her türlü ihtilafı, öncelikle, aralarında sulh yolu ile çözümlemek için gayret sarfedecekler, aksi halde, bu ihtilafların hallinde İstanbul Mahkemeleri ve İcra daireleri yetkili olacaktır.
(14) maddeden ibaret işbu protokol, taraflar arasında akdedilecek Bayilik Sözleşmesinin ayrılmaz bir parçası olup, mahallinde 1 (bir) nüsha olarak düzenlenmiş ve taraflarca okunup anlaşıldıktan sonra imza edilmiştir.
Hükmü gereğince mahkememizin yetkili olduğu, ayrıca protokolün bayilik sözleşmesinin eki olarak yapıldığı sabittir.
Protokolün 2.maddesinde; protokolün konusunun ;
A-malikler mülkiyeti kendilerine ait olan
... ili ... ilçesi ... Mh de kain ve tapu da 29.31 V pafta 226 ada 36 parselde kayıtlı ve 2811,70 m2 yüzölçümlü gayrimenkul ve burada inşa edilmiş yada daha sonra inşa edilecek satış yeri üzerinde
... ili ... ilçesi ... Mh de kain ve tapu da 18 d 4 b 232 pafta 232 ada 203 parselde kayıtlı ve 2328,50 m2 yüzölçümlü gayrimenkul ve burada inşa edilmiş yada daha sonra inşa edilecek satış yeri üzerinde
PO (davacı) lehine Eylül 2010 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 5(beş) yıllık süre için intifa hakkı tesis ettirmeyi
B-PO da söz konusu gayrimenkul üzerinde halen mevcut bulunan intifa hakkını Eylül 2010 tarihinde terkin ederek yeniden 5 yıl süre için geçirli olacak şekilde intifa hakkının tesis ve tescil edilmesini müteakiben taşınmaz üzerinde inşa edilmiş yada inşa edilecek satış yerinin işletilmesi hususunda bayi adayı ile yenidoen tesis edilecek intifa hakkının geçerli olacağı 5 yıllık süre için istasyonlu bayilik sözleşmesi akdetmeyi kabul ve taahhüt etmiş olup ...Şeklinde açıklandığı,
Protokolün 4.maddesinde; Tesisin inşaı veya tadilatı
...Ayrıca EK-1'de "Bedeli PO Tarafından Karşılanacak İnkişaf Yatırımı" başlığı altında belirtilen işler PO tarafından, PO'nun takdirine göre, PO'nun tayin edeceği taşeron eliyle veya bedeli BAYİ ADAYI'na ödenmek suretiyle yapılacak ve BAYİ ADAYI bunların bedeline karşılık olarak PO'ya İNKİŞAF YATIRIM BEDELİ adı altında fatura kesecektir
Şu kadar ki, bayilik ilişkisinin herhangi bir nedenle bayilik sözleşmesi ile kararlaştırılan tarihten önce sona ermesi durumunda, eksik kalan bayilik sözleşme yatırımın yapıldığı tarihten itibaren TCMB Avans faizi ile birtikte bayi tarafından PO'ya derhal ödenecektir.............
PO BAYİ ADAYI'na, Madde 2 nin a bendi ll.kısımda belirtilen gayrimenkul üzerindeki SATIŞ YERİ'nin inşâsında ve inkişafında kullanılmak üzere 300.000 USD (Uçyüzblh amerikandoları) + KDV ticari inkişaf bedeli ödemeyi kabul, beyan ve taahhüt eder.
Mezkur ticari inkişaf bedeli mezkur gayrimenkul ve burada mevcut satış yeri üzerinde PO lehine intifa hakkı tesisini müteakiben, PO tarafından, fatura kesim tarihindeki Merkez Bankası Döviz alış Kuru üzerinden Türk Lirasına çevrilerek, fatura mukabilinde 100.000 USD (yüzbin amerikandoları) + KDV lık kısmı nakden BAYİ ADAYI'na ödenecektir. 100.000 USD (yüzbinamerikandoları)+KDV kısmı istasyondaki inşaat işlerinin başlamasına müteakip, geriye kalan 100.000 USD (yüzbinamerikandoları)+KDV kısmı EK-1 de BAYİ ADAYI tarafından yapılacak işlerin tamamlanması sonrası, PO tarafından, fatura kesim tarihindeki Merkez Bankası Döviz Alış Kuru üzerinden Türk Lirasına çevrilerek, fatura karşılığında nakden BAYİ ADAYI'na ödenecektir.
BAYİ ADAYI ayrıca, dikey anlaşmaların 5 yıl süreyle sınırlandırılmasına ilişkin olarak Rekabet Kurulu tarafından alınan 5 Mart 2009 tarihli kararın ortadan kaldırılması veya sözkonusu karara ilişkin olarak yargı mercilerince iptal ve/veya yürütmenin durdurulmasına ilişkin bir karar tesis edilmesi durumunda 150.000.-USD (yüzellibinamerikandoları) +KDV PO'ya geri ödemeyi kabul, beyan ve taahhüt etmiştir. Hükmü bulunduğu,
Bu hükümde açıkca Protokol Madde 2 nin a bendi ll.kısımda belirtilen gayrimenkul şeklinde " ... ili ... ilçesi ... Mh de kain ve tapu da 18 d 4 b 232 pafta 232 ada 203 parselde kayıtlı ve 2328,50 m2 yüzölçümlü gayrimenkul" ün açıklandığı, davacının bu gayrimenkul için 300.000 USD inkişaf bedeli verdiği,davalının bu paranın her iki gayrimenkul için verildiği savunmasının kabul edilemeyeceği anlaşılmıştır.
Davanın tarafları arasında 18/09/2010 tarihinde istasyonlu bayilik sözleşmesi imzalandığı,
Bayilik sözleşmesinin 26.maddesinde; işbu sözleşme konusu ticari münasebet nedeniyle, BAYİ'nin PO'daki borç ve alacağının miktarı ile.... BAYİ kayıtları ve sözleşmeler ile PO kayıtları ve sözleşmeler arasında mübayenet olması halinde, PO'nun kayıtları ve PO' da mevcut sözleşmelere itibar edilecektir. Hükmü gereğince delil sözleşmesi yapıldığı
Mahkememizce görevlendirilen bilirkişi tarafından davacı Petrol Ofisi nin incelenen ticari defter ve kayıtlarına göre; Davacı defterlerinin yasaların emrettiği şekilde tutulduğu, açılış ve kapanış kayıtlarının Kanunun öngördüğü süreler içinde yapıldığı, Davacı lehine delil olma kuvvetine sahip olduğu, Protokol Madde 2 nin a bendi ll.kısımda belirtilen gayrimenkul (... ili ... ilçesi ... Mh de kain) için davalının Protokol madde 4 gereğince 31.12.2010 tarih Seri A No: 06745 fatura ile inkişaf bedeli açıklamalı 309.520.-TL + KDV olmak üzere Toplam 365.233.-TLlik fatura kestiği, bu faturanın davacı PO tarafından 20.01.2011 de Davalı hesaplarına havale edildiği,
Yine davalının protokol madde 4 gereğince 30.12.2011 tarih seri A No: 000840 fatura ile 'inkişaf yatırım bedeli' açıklaması ile 76.903 + KDV olmak üzere Toplam 90.745,54 TL fatura kesmiş ve 90.745,54 TL'a Davalı hesaplarına 25.1.2012 tarihinde havale edilmiştir.
Açıklanan davalı faturalarının tarafların ticari defterlerine işlendiği bilirkişi tarafından belirlenmiş olup ,davacı tarafından yapılan bu ödemelerin
Ödenen TL tarih kur USD
309.520,00 31.12.10 1,5460 200.206,99
76.903,00 30.12.11 1,9065 40.337,27
Toplam 240.544,25 USD olduğu davacı defter kayıtları ile sabittir.
Sonuç olarak davacının 240.544,25 USD inkışaf bedeli ödemesi yaptığı anlaşılmıştır.
Dosya içine alınıp incelenen 18.09.2010 tarihli bayilik sözleşmesi 3. Maddesi anlaşma 18.09.2010 - 18.09.2015 tarihleri arasındaki 5 yıl için yapılmıştır. Davalının istasyon faaliyetlerinin 08.05.2012 tarihinde sona erdiği her iki tarafın kabulündedir. 08.05.2012 tarihinden sözleşmenin normalde sona ereceği 18.09.2015 tarihi arası için davacı kullanılmayan döneme ait inkışaf bedelini protokolün 4.maddesi son fıkrasına göre isteyebileceği anlaşılmıştır.
18.09.2010 - 18.09.2015 süre toplamı 1.826 gün olup, 1 günlük USD karşılığı 164,29 USD olacaktır. 08.05.2012 tarihinden18.09.2015 tarihine kadar bakiye 1228 gün için 1 günlük USD karşılığı 164,29 USD den 142.296,71 USD alacak hesaplanacağı, "
Davacı tarafın 18.09.2010 ila 08.05.2012 tarihleri arasındaki kullanılan 598 günlük dönem için 100.000 USD indirim yaptığı ve 200.000 USD asıl alacak üzerinden icra takibi başlattığı icra takip dosyası ile sabittir. Davacının ticari defter ve belgelerine göre ödediği 240.544,25 USD den 100.000 USD kullanılmış dönem mahsubu sonucu (davacı talebi ile bağlı olacağından) 140.544,25 USD bakiye kullanılmayan dönem bedeli belirmenmiştir.
Dosya içine kesinleşmiş gerekçeli kararı, bilirkişi raporu getirtilen ... 11. Asliye Ticaret Mahkemesinin ... E. ... K. sayılı dosyasında davacı PO nun kar kaybı alacağının tahsili istemli dava açıldığı,; yapılan bilirkişi incelemesi sonunda davacı PO nun 500.195 TL kar kaybı bulunduğu, bunun 64.794.- TLsinin istenebileceği, PO nun ayrıca 240.544,25 USD inkışaf bedeli alacağı bulunduğu, davacı PO nun davalıya ait 100.000 TL(tahsil edildiği günkü kurdan 32.984,79 USD ) değerli teminat mektubunu 26/07/2016 tarihinde nakde çevirdiği, 64.794,00- TL tahsil ettiği ,davalının bu teminat mektubu nedeniyle davacıdan 26.07.2016 tarihindeki sözleşmede yazılı çeviri kur karşılığı 11.612,63 USD alacağı olduğu
Ayrıca tarafların cari hesap kayıtları bilirkişi tarafından incelenmiş olup 21.07.2016 tarihinde cari hesaptan kaynaklı 7.316.- TLdavalı alacağı olduğu, 7.316.- TL karşılığı (7.316 TL /sözleşme gereği döviz alış kuru : 3,0281 TL=) 2,416,04 USD alacak bulunduğu Sonuç olarak; 140.544,25 USD-11.612,63 USD- 2.416,04 USD= 128.268,05 USD davacı inkışaf bedeli alacağı bulunduğu anlaşılmıştır.
Protokolde alacaklara uygulanacak faiz konusunda düzenleme yoktur.
Davalının inkışaf bedeli yönünden başlatılan icra takibi ile temerrüde düştüğü, alacağın muaccel olup, davalının temmerrüdünü gerektirir sözleşme maddesi bulunmadığı anlaşılmış olmakla davacının işlemiş faiz talebi yerinde görülmemiştir.
Mahkememizce ... 11 icra müdürlüğünün ...sayılı takip dosyasında 128.268,05 USD üzerinden itirazın iptaline takibin devamına, takip tarihinden itibaren takip koşullarında faiz yürütülmesine karar verilmiştir.
Davacı alacağı yargılamayı gerektirdiğinden ve belirlenebilir olmadığından İİK 67 koşulları oluşmadığı takdir edilmi, icra inkar tazminatı talebi reddedilmiştir.
Yukarıda açıklanan nedenlerle;
H Ü K Ü M /
1-... 11 icra müdürlüğünün ... sayılı takip dosyasında
128.268,05 USD üzerinden itirazın iptaline takibin devamına, takip tarihinden itibaren takip koşullarında faiz yürütülmesine,
Alacak yargılamayı gerektirdiğinden ve belirlenebilir olmadığından icra inkar tazminatı talebinin reddine
2-Karar tarihinde yürürlükte bulunan harçlar tarifesi uyarınca alınması gereken 67.134,37-TL Harçtan peşin alınan 27.369,75-TL harcın mahsubu ile bakiye 39.764,62-TL harcın davalıdan tahsili ile hazineye gelir kaydına,
3-6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu'nun 18/A-13 maddesinin "...Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenen ve taraflarca karşılanan arabuluculuk ücreti, yargılama giderlerinden sayılır..." hükmü gereği 1.320,00-TL arabuluculuk ücretinin davalıdan tahsili ile Hazineye gelir kaydedilmesine,
4-Karar tarihinde yürürlükte bulunan avukatlık asgari ücret tarifesi uyarınca 126.106,88-TL nispi vekalet ücretinin davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine,
5-Red edilen kısım yönünden avukatlık asgari ücret tarifesi uyarınca 136.732,12- TL. nispi vekalet ücretinin davacıdan tahsili ile davalıya ödenmesine,
6-Davacı tarafından yapılan 27.424,15-TL ilk gider, 169-TL tebligat ve müzekkere gideri ile 6.000-TL bilirkişi ücreti olmak üzere toplam 33.593,15-TL yargılama giderinin red ve kabul durumu nazara alınarak takdiren 15.782,79-TL sinin davalıdan tahsili davacıya verilmesine, bakiye kısmın davacı üzerinde bırakılmasına
7-HMK 333. md. uyarınca davacı tarafından yatırılan ve bakiye kalan gider avansının kararın kesinleşmesi sonrası talebi halinde davacıya iadesine,
Davacı ve davalı vekilin yüzlerine karşı, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içinde İstanbul BAM da istinaf yolu açık olmak üzere, verilen karar açıkça okunup, usulen anlatıldı.27/10/2022

Başkan
¸e-imzalıdır
Üye
¸e-imzalıdır
Üye
¸e-imzalıdır
Katip
¸e-imzalıdır