MAHKEMESİ : Büyükçekmece 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 17/09/2013
NUMARASI : 2012/581-2013/749


Taraflar arasındaki tazminat davasının bozma ilamına uyularak yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
- K A R A R -
Davacılar vekili, müvekkili N.. Y.."ın 12.08.1992 tarihinde davalı kooperatife üye olduğunu, 09.12.1995 tarihinde hissesini kardeşi F... devrettiğini, davalı kooperatifçe devre göre işlem yapmadan, müvekkili F....kendi ortaklığından gelen daire teslim edilmesine rağmen, davacı kardeşinden devraldığı hisseye göre teslim edilmesi gereken dairenin teslim edilmediğini, müvekkili F....tarafından Bakırköy 20. Noterliği"nce 1997/22448 yevmiye numarası ile ihtarname gönderildiğini, fakat sonuç alınamadığını, müvekkili N.. Y.. tarafından 12.08.1992 tarihinden, 20.06.1994 tarihine kadar 8.881,00 USD, yani 14.648,68 TL ödeme yapıldığını, kooperatif yetkililerinin Bakırköy 4. Ağır Ceza Mahkemesi"nin 1999/294 Esas sayılı dosyasından yargılandığını, davalının F.... teslim etmesi gereken dairenin maliyetinin arsa payı ile birlikte 40.000,00 TL olduğunu, teslim edilmemesi nedeni ile de 84 aylık 12.600,00 TL kira kaybı bulunduğunu ileri sürerek, 8.881,00 USD"nin ödeme tarihleri itibariyle en yüksek getirisi hesaplanarak toplam 75.000,00 TL"den fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydı ile şimdilik 10.000,00 TL" nin davalı kooperatiften tahsilini talep ve dava etmiştir. 10.09.2008 tarihli ıslah dilekçesi ile dava değerini 17.500,00 TL"ye artırmıştır.
Davalı vekili, davacı N.. Y.."ın üyelik kaydının bulunmadığını, F.... üye olarak gözüktüğünü ve tek daireye ödeme yaptığını, bu sebeple taleplerin yerinde olmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, davacı F.....yönünden açılan davanın reddine, davacı N.. Y.. yönünden ise davanın kabulü ile 17.500,00 TL"nin dava tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline dair verilen karar, davalı vekilinin temyizi üzerine Dairemizin 27.02.2012 tarih ve 638 E., 1427 K. sayılı ilamı ile, davacıların taleplerinin maddi ve hukuki açıdan belirsiz ve çelişkili olduğu, uyuşmazlığın aydınlatılması için zorunlu olarak davacılardan açıklama istenmesi gerektiği, bilirkişi sayısını düzenleyen 6100 sayılı HMK"nın 267/1 maddesinin, "Mahkeme, bilirkişi olarak, yalnızca bir kişiyi görevlendirebilir. Ancak, gerekçesi açıkça gösterilmek suretiyle, tek sayıda, birden fazla kişiden oluşacak bir kurulun bilirkişi olarak görevlendirilmesi de mümkündür." hükmünü içerdiği, somut olayda, belirtilen hukuk kaidelerine riayet edilmeksizin iki bilirkişinin denetime elverişli olmayan, uyuşmazlığı çözmekte yetersiz raporlarına itibar edilerek hüküm kurulduğu, Mahkemece, kooperatifin tüm defter ve kayıtları üzerinde inceleme yapılarak kooperatif konusunda uzman bir bilirkişi heyetinden tarafların ileri sürdüğü ve savunduğu hususlar çerçevesinde bir rapor alınarak, davacı Necmiye"nin diğer davacı F..... kooperatif ortaklığını devrettiği hususunun kooperatif kayıtlarına işlenip işlenmediği, Fikriye"nin davalı kooperatifte 09.12.1995 tarihinden itibaren tek ortaklık sahibi olarak mı, iki ortaklık sahibi olarak mı devam ettiği, tek ortaklık olarak devam ettiyse Necmiye"nin 425 nolu ortak olarak kooperatife ödediği aidatların F...18 nolu ortaklık ödemelerine mahsup edilip edilmediği, belirtilen tarihten sonra genel kurullara sadece 18 nolu ortaklık için mi, yoksa 18 nolu ortaklık yanında 425 nolu ortaklık hakkıyla mı katıldığı, Necmiye"nin ödediği aidatlar toplamının F...var olan ortaklık aidatlarına mahsubu yapılmadıysa ileri sürülen devir tarihinden sonra davacıların bu duruma ses çıkarmayarak Necmiye"nin ortaklıktan zımni olarak ayrılmış kabul edilip edilmeyeceği, Necmiye"nin kooperatiften bu şekilde ayrıldığının nitelendirilmesi ve Fikriye"nin tek ortaklık hissesiyle ortaklığa devam ettiği fakat Necmiye"nin ödemelerinin F... kooperatife olan borçlarından düşülmemesi halinde davanın Necmiye"nin yatırdığı aidatların istenmesine ilişkin çıkma payı talebi olarak değerlendirilerek hesaplanacak bu miktara karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisinin doğru olmadığı gerekçesiyle, diğer temyiz itirazları incelenmeksizin bozulmuştur.
Mahkemece, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda, dosya kapsamı ve benimsenen bilirkişi raporuna göre; davacı F... 18 nolu ortaklığı sebebiyle davalı kooperatifçe kendisine daire teslimi yapılmış olduğu, davalı kooperatiften herhangi bir hak ve alacağının bulunmadığı, N.. Y.."ın ise, kooperatif ortaklığındaki hak ve alacaklarını diğer davacı F... devrettiği, kooperatif defterlerinde yönetim ve genel kurul kararlarında bu yönde herhangi bir kayıt bulunmadığı, davacı N.. Y.."ın da kooperatif ortaklığından istifa ettiği veya ihraç edildiğine ilişkin bir karar bulunmadığı, dosyaya giren ihtarnameler ve taraf beyanları dikkate alındığında N.. Y.."ın ortaklık hak ve hisselerini 09.12.1995 tarihi itibariyle F.... devrettiğinin zımnen kabul edilmesi gerektiği, davacı N.. Y.."ın kooperatif defter ve kayıtlarına göre 102,00 TL ödeme yaptığı, bu ödemenin F.... hesaplarına mahsup edilmediğinden N.. Y.."ın yatırmış olduğu aidatların davacı N.. Y.."a iadesi gerektiği, iade edildiğine dair de defterlerde kayıt mevcut olmadığı, bilirkişilerin ödemeleri dava tarihi itibariyle 26.590,47 TL olarak tespit ettiği, davalı kooperatifin davacı N.. Y.."a bu miktarı ödemesi gerektiği belirtilerek, davanın F.....yönünden reddine, N.. Y.. yönünden ise, kabulü ile 17.500,00 TL"nin dava tarihinden itibaren yasal faiziyle davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
Kararı, davalı vekili temyiz etmiştir.
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına ve mahkemece uyulan bozma kararı gereğince hüküm verilmiş olmasına göre, davalı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2-Mahkemece, davacı N.. Y.. yönünden davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davacılardan N.. Y.."ın 425 no"lu ortaklığını davacı .....devrettiğinin kabulü gerektiği, davacılardan N.. Y.."ın 02.09.1995 tarihinden sonra, genel kurullara çağrılmadığı, bu tarihten sonra ortaklığın devam etmediği, davacılardan F.... tek ortaklık olarak ortaklığının devam ettiği, davacı N.. Y.."ın 425 no"lu ortaklığa ait ödemelerinin, davacı F... 18 no"lu ortaklığa ait ödemelerine mahsup edilmediği, davacı N.. Y.."ın ortaklıktan ayrıldığının davacı tarafça kabul edildiği görüşü bildirilerek, davacı N.. Y.."ın talebi çıkma payı alacağı olarak değerlendirilerek, denkleştirici adalet ilkesi doğrultusunda yapılan 102,00 TL ödemenin dava tarihi itibariyle güncel değerinin 26.400,00 TL olduğu hesaplanmış, mahkemece davacı N.. Y.. yönünden dava ve ıslah dilekçesiyle talep edilen 17.500,00 TL"nin tahsiline karar verilmiştir.
Kooperatif üyeliğinden istifa eden ya da ihraç edilen ortak, ödemiş olduğu aidatın tamamını değil, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu`nun 17/1. maddesi ve anasözleşmenin 15/1. maddesi gereğince, istifanın davalıya ulaştığı ya da ihracın kesinleştiği yılın bilançosuna göre hesaplanacak olan masraf hissesi düşüldükten sonra bakiyesinin iadesini talep hakkını haizdir. İstifanın davalıya ulaştığı ya da ihracın kesinleştiği yıla ait bilançonun ertesi yıl genel kurulca kabulü suretiyle kesinleşmesinden itibaren bir ay geçtikten sonra bu hak talep edilebilir. Bu hukuki düzenlemeden de anlaşılacağı üzere, istifa eden ya da ihraç edilen ortağın, çıkma payı alacağının muaccel olması, ilk önce istifanın davalıya ulaşmasına ya da ihracın kesinleşmiş olmasına bağlıdır. İstifası ulaşmayan ya da ihracı kesinleşmeyen, dolayısıyla 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu"nun 16/son maddesi uyarınca aidat ödeme yükümlülüğü devam eden ortak çıkma payını dava edemez.
YHGK"nın 16.04.2014 tarih ve 2013/23-1616 E., 2014/540 K. sayılı ve Dairemizin 13.10.2014 tarih ve 7770 E., 6247 K. sayılı ilamlarında açıklandığı üzere; kooperatif ile ortağının karşılıklı hak ve yükümlülüklerinin belirlendiği anasözleşmede ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu"nda karşılığı bulunmayan "denkleştirme, yeniden değerleme, sepet hesabı, eskalasyon vs." yöntemler kullanılarak çıkma payının hesaplanması yasal dayanaktan yoksun olduğu gibi, böyle bir yöntem, kooperatiflerin kuruluş amacı (m.1) ve kooperatiflerin mevcudiyetinin tehlikeye düşürülmemesini amaçlayan uygulamaya da aykırı bir yorum olacaktır.
Öte yandan, anasözleşmenin 17/son maddesi, "Devir halinde eski ortağın kooperatife karşı tüm hak ve yükümlülükleri yeni ortağa geçer, kooperatifçe, bu devir sebebiyle taraflardan ayrıca bir ödemede bulunmaları istenemez."" hükmünü içermektedir. Anasözleşmenin 15/1. maddesinde ise devir dışında bir nedenle ortaklığı sona erenlerin çıkma payını talep hakkı düzenlenmiştir. Devreden üye, devir bedelini devralandan tahsil eder, hak ve yükümlülükler devir alana geçer, devreden yönünden üyelik sona erer. Üyeliği devir nedeniyle sona ermeyip devam eden üyelerin, istifa ya da ihraç yoluyla ortaklığının sona ermesi halinde kooperatiften talep edebileceği çıkma payını, devir nedeniyle ortaklığı sona erenlerin isteyemeyeceği gözetilmelidir.
Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi kurulunca, davacı Necmiye"nin ortaklık payını devrettiği hususunda kooperatif defterlerinde bir kayıt bulunmadığı, davacı N.. Y.."ın 09.12.1995 tarihinden sonra genel kurullara çağrılmadığı, sadece F.... tek ortaklık olarak çağrıldığı, N.. Y.."ın 425 no"lu ortaklık için yapmış olduğu ödemelerin F....18 no"lu ortaklık ödemelerine mahsup edilmediği tespit edildiğine göre, uyulmasına karar verilen Yargıtay bozma ilamı doğrultusunda, davacı N.. Y.."ın ortaklıktan zımnen ayrılmış olduğunun kabul edilmesi gerekirken, bu tespitlerle çelişecek şekilde, davacı N.. Y.."ın ortaklık payını davacı F.... devrettiği sonucuna varılmış, yine bu sonuçla çelişecek şekilde davacı N.. Y.."ın talebi çıkma payı alacağı olarak kabul edilerek çıkma payı hesaplanmıştır. Mahkemece, uyulmasına karar verilen bozma ilamı doğrultusunda, davalı N.. Y.."ın ortaklıktan zımmi olarak ayrılmış olduğunun kabulü gerekmektedir. Zira, hükmün ...
gerekçesindeki gibi N.. Y.."ın 425 no"lu ortaklığının F....devrinin kabulü halinde, anasözleşmenin 17/3. maddesindeki devir halinde eski ortağın kooperatife karşı tüm hak ve yükümlülüklerinin yeni ortağa geçeceği hükmü doğrultusunda, davacı N.. Y.."ın devir dışındaki nedenlerle ortaklığın sona ermesi halinde talep edebileceği çıkma payını isteyemeyeceği açıktır.
Bu nedenle N.. Y.."ın ortaklık hak ve hisselerini 09.12.1995 tarihi itibariyle F..... devrettiğinin zımnen kabul edilmesi gerektiği yönündeki gerekçenin, maddi hataya dayalı olduğu, bu gerekçe ile N.. Y.."ın 09.12.1995 tarihi itibariyle kooperatiften ayrılmış olduğunun kabulü gerektiği hususunun anlatılmak istendiği Dairemizce kabul edilmiştir. Ne var ki, davalı kooperatif vekilince, bilirkişinin davacı N.. Y.."ın 425 no"lu ortaklık için ödediği aidatların, davacı F....18 no"lu ortaklık ödemelerine mahsup edilmediği yolundaki görüşüne itiraz edilmiş ve emsal üye dosyası sunulmuştur.
Bu durumda Mahkemece, bilirkişiden davalının bu yöndeki itirazlarını cevaplandıran bir ek rapor alınarak, davacı N.. Y.."ın aidat ödemelerinin F.....18 no"lu üyeliği ile ilgili aidat borcuna kısmen ya da tamamen mahsup edilmediğinin kesin olarak belirlenmesi halinde, N.. Y.."ın, kooperatife ödemiş olduğu ve F.....aidat borcuna mahsup edilmeyen aidat miktarından, (aidat miktarı güncellenmeden) yukarıdaki ilke çerçevesinde genel gider payının mahsubundan sonra kalanını isteyebileceğinin gözetilmesi, ödemelerinin tamamının mahsup edildiğinin ve F.....ancak mahsup edilen ödemelerin dahil edilmesi suretiyle borcu kalmadığının belirlenmesi ve ödemelerin mahsubunu N.. Y.."ın bozma ilamında da belirtildiği üzere kooperatife yönelik olarak benimsendiğinin kabulü halinde ise, davacı N.. Y.."ın kooperatiften talep edebileceği bir çıkma payı alacağının bulunmadığı, bu durumda N.. Y.."ın F... onun yararına mahsup edilen aidat miktarını nedensiz zenginleşme hükümlerine göre isterse talep etme hakkının saklı olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmesi gerekirken, davalı vekilinin sonuca etkili itirazları ile ilgili herhangi bir tartışma yapılmaksızın ve gerekçe oluşturulmaksızın, bu yönden eksik incelemeye ve yapılan ödemelerin güncel değerinin esas alınması suretiyle yazılı gerekçeye dayalı olarak yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır.
SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine, (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün davalı yararına BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 08.10.2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.