• kamulaştırma bedelinin artırılması

• KAMULAŞTIRMA KANUNU (2942) Madde 6
• KAMULAŞTIRMA KANUNU (2942) Madde 10

Taraflar arasındaki " kamulaştırma bedelinin arttırılması" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Antalya Asliye 2.Hukuk Mahkemesi"nce davanın kısmen kabulüne dair verilen 7.4.2000 gün ve 1999/1910 E. 2000/315 K. sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 18.Hukuk Dairesi"nin 20.6.2000 gün ve 6496-7467 sayılı ilamiyle;

(....Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre sair temyiz itirazları yerinde değildir.Ancak;

Bozma kararında dava konusu taşınmazın askeri güvenlik bölgesi içerisinde aynı şekilde havaalanı emniyet sahası içinde olduğu, bu hususun kaçınılmaz olarak taşınmazın değerini önemli ölçüde düşürdüğü, yapılan karşılaştırmanın sağlıklı olup olmadığının denetlenmesi için emsalin ve dava konusu taşınmazın aynı yıl itibariyle vergi beyanlarının ve bulundukları semt itibariyle emlak vergi beyanına esas alınmak üzere belediyece takdir edilen m2 bedellerine ilişkin belgelerin getirtilip karşılaştırmanın sıhhatinin test edilmesi gerektiğinin belirtilmesine rağmen, yeniden oluşturulan bilirkişi kurulu, hükmüne uyulan bozma ilamının gereklerini yerine getirmemiş, uygun bulunmayan gerekçelerle önceki bilirkişilerin ulaştıkları değere erişmiştir.

Mahkemece bozma kararına uyulduğuna göre, artık bilirkişilerin bozmaya ısrar edercesine rapor hazırlamamaları bozma gereklerini yerine getirmeleri, yeni gerekçelerle aynı sonuca varmamaları gerekir. Bilirkişilerin bozma gereklerini yerine getirmemeleri davaların uzaması dışında bir sonuç vermez.

Hükmüne uyulan bozma ilamında da belirtildiği gibi, aynı kamulaştırma kapsamında ve aynı değerlendirme tarihi itibariyle çok sayıda taşınmaz kamulaştırılmıştır. Aynı mahkemeden de geçip kesinleşen bedel artırım davalarının hiç birisinde 1997 yılı itibariyle arsa için belirlenen bedel 8.000.000 TL/m2 civarını aşmamıştır Arsasının değerini en iyi bilecek durumda olan çok sayıda taşınmaz sahiplerinin talepleri de Yargıtay" a intikal eden 4 dosya dışında, bu miktarlarda olmuştur. Bozma kararında belirtildiği gibi aynı kamulaştırma kapsamında, birbirinden fazla uzak olmayan ve yakın özelliklerde de olsa, taşınmazların bedellerinin belli ölçüde farklılık arzetmesi doğaldır. Ancak somut olayda dava konusu taşınmaz için belirlenen değer yakın konumdaki arazilerin 10 katına,arsaların (4,5) katına ulaşmaktadır. Aynı kamulaştırma kapsamında, benzer konumdaki taşınmazlar için belirlenen bedeller arasında bir yeknesaklık bulunması aşırı değer farklılıkları olmaması gerekir.

Kamulaştırma Yasasının 10. maddesine göre kıymet takdir komisyonu üyeleri, bu konuda uzmanlaşmış kişilerden oluşur ve sulh mahkemesi önünde yemin ederek görevlerine başlarlar. Binlerce taşınmazın kıymet takdirini yapan, bölgeyi iyi tanıyan bu kurul üyeleri, kamulaştırılan taşınmazların değerlerini belirlerken, konumlarını, özelliklerini, esas alarak birbirileriyle karşılaştırıp oranlayarak farklı değerler belirledikleri kuşkusuzdur. Bu bağlamda, Daire" den geçip kesinleşen ve 8.000.000 TL/m2 civarında değer belirlenen taşınmazlara kıymet takdir komisyonunca 1.500.000 TL/m2, dava konusu taşınmaza 3.000.000 TL/m2 değer belirlenmiş olması dikkate alınarak mahkemece yapılacak iş, bilirkişilerden bu oranları geçmeyecek ölçüde (1.500.000TL. ile 3.000.000 TL. arasındaki oran) değer belirleyen ek raporlar almak bilirkişi raporlarının bozma kararı doğrultusunda düzenlenip düzenlenmediğini denetlemek ve hasıl olacak sonuca göre karar vermek olmalıdır.

Bu itibarla yukarda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN : Davalı vekili

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulu"nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, kamulaştırma bedelinin arttırılması isteğine ilişkindir.Taşınmazların arsa niteliği ile üzerindeki muhdesatlar için belirlenen değer konusunda uyuşmazlık bulunmamaktadır.

Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık zemin değerinin belirlenmesinde toplanmaktadır.

Mahkemece ; davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, hükmün davalı tarafça temyizi üzerine özel dairece iki kez bozulmuş, bozmaya uyularak yapılan yargılamalar sonucunda son olarak bilirkişilerden rapor alınarak, yeniden davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Davalı vekilinin temyizi üzerine Özel Dairece hüküm yukarıda açıklanan gerekçeyle bozulmuş, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Mahkemenin bozmaya uyarak yaptığı inceleme ve alınan bilirkişi raporundaki bulgular hüküm kurmaya yeterli kabul edilse de bu bulguların değerlendirilmesi ve taşınmazın m2 değerinin belirlenmesinde getirilen gerekçeler ve varılan sonuç aynı kamulaştırma kararına dayanılarak kamulaştırılan ve benzer niteliklere sahip diğer taşınmazlar için karara bağlanıp kesinleşen m2 değerleri karşısında yeterli görülmemiştir. Zira diğer taşınmazlar ile dava konusu taşınmazların m2 değerleri arasında fahiş fark bulunduğu dosya kapsamı ile belirgindir.

Şöyle ki; Dava konusu taşınmazlar Antalya Havalimanı 3.Pist ve Genişletme sahası inşaat alanına rastlaması nedeniyle 2942 sayılı Kamulaştırma Yasasının 6. maddesi uyarınca Ulaştırma Bakanlığınca tasdikli plan ve projesine ve DHMİ Genel Müdürlüğünün 09.07.1997 gün ve 138 sayılı kararına dayanılarak DHMİ Genel Müdürlüğü adına kamulaştırılmıştır. Aynı bölgede kamulaştırılan çok sayıda taşınmaz bulunmaktadır. Bu taşınmazlar askeri güvenlik bölgesinde ve yapılaşma yönünden kısıtlı alan içerisinde bulunmaktadır. Diğer taşınmazlara ilişkin olarak açılan bedel artırım davaları nedeniyle Yargıtay incelemesinden geçen ve kesinleşen kararlarda belirlenen değerlerin ortalaması ile kıymet takdir komisyonu raporlarındaki değerlerin, vasfı arsa niteliğindekiler için en fazla 7 misli olarak saptanmıştır. Oysa dava konusu taşınmazlarda, bilirkişilerce takdir ve tespit edilen, mahkemece de hükme esas alınan m2 değerinin 10 misline hatta daha fazlasına ulaştığı açıktır.Dahası, bu fahiş değer farkını ortaya koyacak bir bulgu ve unsurun da ortaya konulmadığı görülmektedir.

Az yukarıda açıklanan fahiş değer farkına ilişkin bulgular ile dosyadaki toplanan deliller, belgeler ve emsaller ve özellikle aynı kamulaştırma sahasındaki taşınmazlara ait, mahkeme kararıyla kesinleşen m2 değerleri ile kıymet takdir komisyonunun saptadığı değerlerin oranları karşılaştırıldığında; dava konusu taşınmazlar için artışın 7 misli olması uygun bulunmuştur.

Şu durum karşısında;dava konusu taşınmazların zemin değerinin 21.000.000 TL/m2 olması gerekirken mahkemece 36.360.260 TL/m2 olarak belirlenmesi usul ve yasaya aykırıdır. Direnme kararı bu nedenle bozulmalıdır.

SONUÇ: Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı HUMK.nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının iadesine, 18.04.2001 gününde oybirliği ile karar verildi.