BAM Hukuk Mahkemeleri Ankara 11. Asliye Ticaret Mahkemesi 2021/199 Esas 2022/897 Karar Sayılı İlamı

T.C. ANKARA 11. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ Esas-Karar No: 2021/199 Esas - 2022/897
T.C.
ANKARA
11. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

TÜRK MİLLETİ ADINA
GEREKÇELİ KARAR

ESAS NO : 2021/199 Esas
KARAR NO : 2022/897 Karar
DAVA : Alacak (Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 29/03/2021
KARAR TARİHİ : 25/11/2022
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 08/12/2022

Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
DAVA:
Davacı vekili dava dilekçesinde; 4628 sayılı kanunla enerji sektöründeki özelleştirmelerin 4046 sayılı kanun hükümleri çerçevesinde özelleştirme idaresi başkanlığı tarafından gerçekleştirileceği hükmü getirildiği, Yüksek Planlama kurulu 17.03.2014 tarih, 2004/3 sayılı kararı ile kabul edilen Elektrik Enerji Reformu ve özelleştirme stratejisi belgesi çerçevesinde ... 02.04.2004 tarih 2004/22 sayılı özelleştirme yüksek kurulu kararı ile özelleştirme kapsam ve programına alındığını ve Özelleştirme İdaresi başkanlığı tarafından gerçekleştirilen ihale sonucunda %100 hissesi Alcen Enerji Dağıtım ve Perakende Satış Hiz AŞ tarafından devralındığı,... ile %100 hisselerine sahip olduğu 20 dağıtım şirketi arasında dağıtım varlıklarının işletilmesine ilişkin İşletme Hakkı Devir sözleşmesi imzalandığını, dava konusu edilen bedellerin işletme hakkı devir sözleşmesi kapsamında değerlendirilmesinin mümkün olmadığını, davalı şirket tarafından sözleşmeye , mevzuat ve mülkiyet hakkına açıkça aykırı ve haksız bir şekilde elde edildiğini, İHDS nin 5.1 mdsinde "devir dağıtım bölgesinde yer alan mülkiyeti veya kullanma hakkı ...'a ait olan Rağıtım Tesisleri ve Dağıtım Sistemi ile bunların üzerlerinde yer aldığı mülkiyetindeki veya kullanımındaki taşınmazlar , bu taşınmazlar üzerindeki kulanım hakları dağıtım tesislerinin gereği gibi işletilmesi için varlığı zorunluluk arzeden taşınmaz, tesis, araç-gereç , iş makineleri, telsiz cihazları ve bunların mütemmim cüzlerinin mülkiyet hakları saklı kalmak kaydı ile İşletme Haklarının hali hazırda fiili ve hukuki durumu ile şirkete devredilmesidir ifadelerinde devrin yapıldığı tarihte fiili ve hukuki durumun dikkate alınması gerektiğini, dağıtım tesislerinin dağıtım sisteminin tesislerin üzerinde bulunduğu taşınmazların dağıtım faaliyeti için gerekli olan işletme ve varlıkların mülkiyeti ... Genel Müdürlüğünde olduğunu, İHDS ni imzalayan elektrik dağıtım şirketleri ve dolayısı ile davalı şirket mülkiyeti ...'a ait olan sistem , tesis, taşınmaz ve varlıkların işletme hakkını sadece ve sadece 36 Kv ve altı gerelim seviyesindeki elektrik enerjisinin hatlar üzerinden nakli amacıyla devraldığını, mülkiyet hakkı uyarınca taşınmaz ve tesisler üzerindeki her türlü kulanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma hakkının genel müdürlükte olduğunu , İşletme Hakkı Devir Sözleşmesinde işletme hakkı devredilen varlıkların dağıtım şirketlerince dağıtım faaliyeti dışında kullanılabileceğine ilişkin hüküm bulunmadığını, dağıtım şirketlerinin elde etmiş olduğu gelirlerinin nasıl paylaştırılacağı Dağıtım Sistemi Gelirlerinin Düzenlenmesi Hakkında tebliğ Hükümleri çerçevesinde belirlendiğini, elektrik dağıtım şirketleri tarafından elde edilen reklam , kira vb gelirlerin iç ilişkideki uygunluğu , paylaşımı, sözleşme ve mevzuata uygun olup olmadıkları EPDK düzenlemesi kapsamına girmediğini, reklam ücretinin belirlenmesi başlıklı 11. Mdsinde elektrik direklerinin bina tipi, trafo ve kesici ölçü kabinlerinin reklam amacıyla kullanımlarından doğan hak ve ücretlerini belirlemeye sözleşme süresi sonunda değiştirmeye ... genel müdürlüğü yönetim kurulunun yetkili olduğunu , reklam levhasının vereceği zararlar başlıklı 16 maddesinde reklam verenin belirtilen tüm zararları gerek 3. Şahıslara gerek ...'a tazmin etmeyi TEDAŞın herhangi bir şekilde ödemede bulunması halinde bu meblağ TEDAŞa ödemeyi taahhüt ve kabul ettiğini, 17. Maddesinde reklam verenin reklam levhalarına ilişkin yaptırdığı sigorta poliçelerini sözleşme tarihinden itibaren 15 takvim günü içerisinde ...'a teslim etmekle yükümlü olduğunu basılı evrakın reklam amacıyla Kullanılmasında ücretin tespiti başlıklı 23. Maddesinde ücretin ... tarafından bir tarife ile veya açık artırma ile berileneceği Reklam metninin kabulü ve sözleşmenin imzalanması başlıklı 24 maddesinde ise yetkili kuruluşların izin alınan ve ... tarafından uygun görülen reklamlara ilişkin basılı evrak sözleşmesinin imzalanacağı hüküm altında alındığını, dava konusu edilen hususlar Genel müdürlüğün 2018- 2019 yılları Sayıştaş raporlarında vurgulandığı, bahsi geçen raporlarda Elektrik dağıtım şirketlerinin mülkiyeti ...'a ait olan trafo merkezleri, aydınlatma ve nakit direkleri ile diğer taşınmazları ... ın rızası olmakdan kiralaması hukuken mümkün olmadığı , söz konusu taşınmazların kiralanıp kiralanmayacağına mülk sahibinin karar vermesi gerektiğini, bu kapsamda taşınmazların 3. Şahıslara ... ın kendisinin kiralayabileceği gibi dağıtım firmalarının ( bedeli mukabilinde anlaşılması ve anlaşılan hususların işletme hakkı devir sözleşmesine yansıtılması koşulu ile) bu taşınmazların 3. Şahıslara kiralanmasına izin verilebileceğini, bu hususların dağıtım şirketlerine bildirilmesine rağmen şirketlerin haksız şekilde gelir elde etmeye devam ettiklerini davalı şirketin Teşekkülün mülkiyet hakkını hiçe sayarak İHDS ile kendisine tanınan hak ve yükümlülüklerinin dışına çıkarak 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, ... Genel müdürlüğü Tesis ve basılı evraktan reklam amacıyla yararlanma esasları hakkında yönetmelik ve açıklamalarda yer alan tüm mevzuata aykırı şekilde elde ettiği reklam bedellerinin, baz istasyonu, telsiz ve TV aktarıcısı vb kurulumuna ilişkin bedellerin ve taşınmazın kiraya verilmesinden elde ettiği bedelerin tahsili ile şimdilik 1.000,00-TL nın İHDS tarihi baz alınarak tahsil tarihlerinden itibaren işleyecek avans faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir .
CEVAP:
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle: Müvekkilinin hisselerinin tamamının davalı ...’a ait olduğu dönemde ...’ın özelleştirilmesinin gündeme alınmasıyla 24.07.2006 tarihinde ... ile ... arasında İşletme Devir Hakkı Sözleşmesi (İDHS) imzalandığını, Özelleştirme Yüksek Kurulu'nun 30.04.2009 tarih ve 2009/16 sayılı kararı uyarınca, % 100 oranındaki hissenin satışına ilişkin Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ile Alcen Enerji Dağıtım ve Perakende Satış Hizmetleri A.Ş. arasında 30.10.2009 tarihinde imzalanan Hisse Satış Sözleşmesi ile Şirketimiz özelleştirilmiş olup, aynı isim altında ("... Elektrik Dağıtım A.Ş.") olarak faaliyetlerini sürdürdüğünü, dava dilekçesinde tarih aralığının bildirilmediğini, ... Yönetim Kurulunun 07.04.2009 tarih ve 15-142 sayılı kararı ile onaylanarak yürürlüğe giren "Trafo binaları, işletme binaları, diğer taşınmazlar ve direklere radyo baz istasyonu kurulumuna ilişkin tip sözleşme" çerçevesinde elektrik dağıtım tesisleri baz istasyonu kurulmak üzere bedeli karşılığında GSM operatörlerine kullandırıldığını, ".... Dağıtım A.Ş. Genel Müdürlüğü (...) Tesis ve Basil Evraktan Reklam Amacıyla Yararlanma Esasları Hakkında Yönetmelik" çerçevesinde ... Genel Müdürlüğü ve hissedarı olduğu şirketlere ait tesis ve basılı evrak, reklam amacıyla bedeli karşılığında 3.şahıslara kullandırıldığını ve İşletme Hakkı Devir Sözleşmeleri imzalandığını, dağıtım şirketlerinin sorumluluk alanında bulunan mülkiyeti ...’a ait olan taşınmazlarda baz istasyonu yeri kiralama ile yine mülkiyeti ...’a ait olan direk ve bina tipi trafo merkezlerine reklam alınmasıyla ilgili hakların dağıtım şirketlerine devredildiğine dair bir hüküm bulunmadığını, elektrik dağıtım şirketlerini devralan özel sektör şirketlerinin sahip oldukları dağıtım ve perakende satış lisanslarında da dağıtım tesislerinin dağıtım faaliyeti amacı dışında kullanılması yönünde de bir hüküm bulunmadığını bu nedenle baz istasyonu yeri kiralama ve reklam amacıyla kullanılması yönündeki talepler dağıtım şirketleri tarafından karşılanamadığından sektörün tüm taraflarının önemli bir gelirden mahrum kaldığını 3096 sayılı Kanun ve 4046 sayılı Kanun kapsamında imzalanan İşletme Hakkı Devir Sözleşmeleri hükümlerine göre sadece işletme Hakkı Devri yapılan ve mülkiyeti ...’a ait olan; elektrik dağıtım tesisleri ve dağıtım sistemi ile bunların üzerinde yer aldığı taşınmazlar üzerine reklam alınması, baz istasyonu, telsiz ve TV aktarıcısı vb. tesis iş ve işlemlerine ilişkin taleplerin, mülkiyetten doğan ... hakkı dikkate alınarak ... izni dahilinde karşılandığını ifade edildiğini, 25.12.2020 tarih E.126705 sayılı yazısı ile davacı “…24.07.2006 tarihinden 25.12.2020 tarihine kadar elde edilen kira reklam ..vb gelirlerin kendilerine ödenmesini…” müvekkilinden istediğini, 18.11.2015 tarihinden itibaren iki yıllık dönemlerde davalının iddia ettiği hakkı zamanaşımına uğradığını, Dava konusu bedellerin İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi (İHDS) sonrasında dağıtım şirketlerince alınması İHDS’nin bir gereği olmasının yanı sıra davacının özelleştirme öncesi uygulanması ile gerçekleştiğini, sözleşme hükümleri birlikte değerlendirildiğinde İHDS çerçevesinde mülkiyet dışında tüm işletme kullanma, kullandırma, yararlanma haklarının dağıtım şirketlerine geçtiğini, devre konu varlıklar mülkiyet dışında tüm hakları ile birlikte dağıtım Şirketlerine devredilmiş olup, İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi gereğince, elektrik dağıtım tesisleri ve dağıtım sistemi ile bunların üzerinde yer aldığı taşınmazlar üzerine reklam alınması, baz istasyonu, telsiz ve TV aktarıcısı vb. tesis iş ve işlemlerine ilişkin tasarruflarında ...’tan izin alması gerekmediği tasarruf yetkisinin dağıtım şirketinde olduğunu İHDS’nin “Tanımlar ve Kısaltmalar” başlıklı 2’nci maddesine göre İşletme hakkı: “Şirket’in Dağıtım Tesisleri ve Dağıtım Tesisleri’nin işletilmesinde kullanılması gerekli diğer ilave unsurlar üzerinde bu sözleşmede yer alan hükümlerle sınırları belirlenen hakkı ve bu hakkın tanınması nedeniyle YÜRÜRLÜKTEKİ MEVZUATTAN VE BU SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BÜTÜN SORUMLULUKLARI” olarak tanımlandığını, bu nedenle reklam ve kira geliri elde edilmesini yasaklayan şekilde İşletme Hakkı Devir Sözleşmesinde hüküm bulunmaması nedeniyle bu kapsamdaki sorumluluğu ve hakkı belirleyecek olan mevzuata bakılması gerektiğini, davacının kendi Ana Statüsüne göre; Elektrik Dağıtım Varlıklarından Reklam ve Kira Geliri Elde Etmesi mümkün olmadığını, ir. 14 Şubat 2018 tarihli ve 30332 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ Ana Statüsünün “Teşekkülün amacı ve faaliyet konusu” başlıklı 6 ncı maddesinin (ş) bendinde ...’ın faaliyet konuları ile ilgili menkul ve gayrimenkuller ile her türlü ayni ve fikri hakları tasarruf etmek, menkul ve gayrimenkul satmak, satın almak, kiralamak ve kiraya vermek hak ve yetkisi ...’ın kendi faaliyetlerine özgülenmiş olup elektrik dağıtım faaliyetini yürütmek hak ve yetkisine sahip olmayan ...’ın elektrik dağıtım varlıklarından kira geliri elde edebilmesinin hukuken mümkün olmadığını, Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 33 üncü maddesinde dağıtım lisansının hak sahibine Lisansında belirlenen dağıtım bölgesinde dağıtım faaliyetinde bulunma, Kurum tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde, dağıtım faaliyetiyle birlikte yürütülmesi verimlilik artışı sağlayacak nitelikteki piyasa dışı bir faaliyeti yürütme, Genel aydınlatma ve dağıtım sistemi teknik ve teknik olmayan kayıplarını karşılamak amacıyla kullanılmak üzere elektrik enerjisi satın alma ile sistem teknik ve teknik olmayan kayıplarını karşılamak için sözleşmeye bağlanan enerjinin gerçekleşmeler nedeniyle fazlasını organize toptan elektrik piyasalarında satabilme, hakkını verdiğini, ayrıca dağıtım lisansı, sahibine sayaçların kurulması ve işletilmesi, yatırımların yapılması, bakım ve onarım faaliyetlerinin yürütülmesi şeklinde hak ve ödevler yüklediğini, Elektrik dağıtım lisansı, sınırları lisanslarında belirlenmiş 21 adet elektrik dağıtım şirketine verildiğini, ...’ın elektrik dağıtım lisansı bulunmadığını . Bu doğrultuda ..., dağıtım faaliyetini yürütmek hak ve yetkisine sahip olmadığı gibi dağıtım faaliyeti ile birlikte yürütülmesi verimlilik sağlayacak reklam ve kira işlerini yürütmeyeceğini tüm bu nedenlerle davacının davasının reddine karar verilmesini talep etmiştir .
YARGILAMA VE GEREKÇE:
Dava; Taraflar arasında akdedilen işletme devir akdi sözleşmesi ve mevzuat kapsamında, davalı tarafça tahsis edilen reklam bedeli baz istasyonu, telsiz ve TV aktarıcısı kurulumuna ilişkin bedelleri ve taşınmazların kiraya verilmesinden elde edilen kira bedellerinin tahsili davasına ilişkindir.
... Elektrik Dağıtım A.Ş tarafından gönderilen taraflar arasındaki imzalanan işletme Devir Sözleşmesinden itibaren (24/07/2006) mülkiyeti davacıya ait olan taşınmaz ve tesislerde davalı ile dava dışı kişiler arasında gerçekleşen sözleşmeler mahkememiz dosyası arasına alınmıştır .
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından gönderilen taraflar arasında işletme hakkı devir sözleşmenin imzalanması sonrasında (24/07/2006) davalı şirket ile dava dışı 3. Kişiler arasında gerçekleşen reklam, baz istasyonu, telsiz ve TV aktarıcısı kurulması vb. taşınmazların kiraya verilmesine ilişkin davalı tarafça EPDK'ya bildirilen sözleşme ve bedel bilgilerine ilişkin bilgi ve belgeler mahkememiz dosyası arasına alınmıştır .
Epdk tarafından gönderilen Elektrik dağıtım şirketlerinin kira geliri elde edebilmesinin EPDK'nın iznine tabi olup olmadığı, gelirin elde edilmesinde hangi mevzuat hükümlerine dayandığı, Elektrik dağıtım şirketlerinin elde ettiği kiranın ne kadarının hangi dönemde hangi şartla kendisine bırakıldığının, elde edilen gelirlerin tarifeye etkisi hususlarında bilgi ve belgeler mahkememiz dosyası arasına alınmıştır .
Bilirkişi heyet raporunda özetle; Taraflar arasında düzenlenen İHDS 2. Maddesindeki tanımlar ve 5. Maddesindeki Devir hükümleri nazara alınarak , diğer mevzuat hükümleri de birlikte değerlendirildiğinde davacının dava konusu yaptığı reklam bedelleri, ve kira gelirlerinin tarafına ödenmesi talebinin şartlarının oluşmadığı yönündeki kanaatlerini belirtmiştir. Bilirkişi raporunun denetime açık hüküm kurmaya elverişli olduğu anlaşılmıştır .
Taraflar arasında 24/07/2006 tarihinde işletme hakkı devir sözleşmesi akdedilmiştir. Sözleşmenin Konusu başlıklı maddede;
Madde 1: Amaç ... ve ... Elek Dağ. AŞ arasında imzalanan bu sözleşmenin amacı Kırşehir, Nevşehir , Riğde , Aksaray, konya ve karaman illerinden oluşan Elektrik Dağıtım bölgesinde yer alan ve ... uhdesinde bulunan Dağıtım sisteminin Dağıtım tesislerinin işlyetilebilmesi için varlığı zorunlu diğer taşınır veya taşınmazların mülkiyet hakkı saklı kalmak koşulu ile ... Elek dağ. AŞ e işletme hakkının devralınması ile Dağıtım tesislerinin ve gerekli diğer unsurların iyileştirilmesi, güçlendirilmesi ve yeni dağıtım tesisi yapımının esaslarını ve tabi olduğu hükümlerini belirlemektir.
Madde 2 : tanımlar ve kısaltmalar
2.1 İşletme hakkı Devri: Dağıtım tesisleri ve dağıtım tesislerinin işletilmesinden kullanılması gerekli ilave unsurlar üzerindeki işletme hakkının bu sözleşme kapsamındaki devri
Madde 3: “Sözleşmenin konusu: sözleşmede yer alan kapsam ve şartlar dahilinde Dağıtım Bölgesindeki mevcut ve yeni yapılacak elektrik dağıtım sisteminin dağıtım tesislerinin ve dağıtım tesislerinin ve dağıtım tesislerinin işletilebilmesi için varlığı zorunlu diğer taşınır ve taşınmazların dağıtım faaliyeti için İşlietme Hakkının devri bu tesislerin iyileştirilmesi ve güçlendirilmesi ile ihtiyaç duyulan yeni dağıtım hat ve tesislerinin yapımı ve sözleşmenin herhangi bir şekilde sona ermesinde söz konusu bütün tesislerin ...’a veya ...’ın belirleyeceği kuruluşa geri devredilmesi ile bu konularda tarafların her türlü hak ve yükümlülüklerinin tespit edilmesi oluşturmaktadır.
4628 sayılı Kanun’un 2. Maddesinin dördüncü fıkrasının (g) bendi saklı olup, anılan bentte düzenlenen hususlar Sözleşmenin kapsamı dışındadır.
Madde 5 Devir: Devir dağıtım bölgesinde bölgesinde yer alan mülkiyeti ve /veya kullanım hakkı ... a ait olan Dağıtım Tesisleri ve Dağıtım Sistemi ile bunların üzerlerinde yer aldığı mülkiyelindeki ve/veya kullanımındaki taşınmazlar, bu taşınmazlar üzerindeki kullanım hakları, Dağıtım Tesisleri’nin gereği gibi işletilebilmesi için varlığı zorunluluk arz eden taşınmaz, tesis, araç-gereç, iş makinaları, telsiz cihazları ve / bunların mütemmim cüzlerinin mülkiyet hakları saklı kalmak kaydıyla, İşletme Haklarının halihazır fiili ve hukuki durumu ile Şirket’e devredilmesidir.
Taraflar arasındaki 24.07.2006 tarihli işletme devir hakkı sözleşmesi ( sözleşmenin 5. Maddesi) uyarınca davacının davalı Trakya EDAŞ’a dağıtım tesisleri’nin gereği gibi işletilebilmesi için elektrik dağıtım bölgesindeki dağıtım tesislerinin çıplak mülkiyeti dışındaki haklarını, varlığı zorunluluk arz eden taşınmaz, tesis, araç-gereç, iş makinaları, telsiz cihazları ve bunların mütemmim cüzlerinin mülkiyet hakları saklı kalmak kaydıyla işletme haklarının hali hazırdaki fiili ve hukuki durumu ile devrettiği , taraflar arasındaki sözleşmede davalının davaya konu edilen ,işlettiği dağıtım şebekesi üzerinden elde ettiği reklam ve kira gelirlerini elde etmesini sınırlayan herhangi bir hüküm ve düzenleme bulunmadığı, davalının elde ettiği davaya konu reklam bedelleri , taşınmazlar ve araç kiralamalarından elde edilen gelirlerin , EPDK tarafından düzenlenen elektrik bedelinin tespitine esas gelir tarifesi içinde yer aldığı, bu kapsamda elde edilen gelirlerin davalı işletme sahibine ait olduğu, taraflar arasındaki sözleşme, EPDK müzekkere cevabı ,bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamı ile anlaşılmakla davacının davasının reddine ve aşağıdaki hükmün kurulmasına karar vermek gerekmiştir.
HÜKÜM :Gerekçesi açıklandığı üzere;
1-Davanın REDDİNE;
2- 492 sayılı Harçlar Kanunu uyarınca alınması gereken 80,70-TL harçtan, dava açılışında alınan 59,30-TL peşin harcın düşülmesi ile bakiye 21,40- TL harcın davacıdan alınarak hazineye irat kaydına
3-Davalı davada kendini vekille temsil ettirmiş olduğundan, red edilen miktar üzerinden karar tarihinde yürürlükte olan Av. Asgari Ücret Tarifesinin 13/1. Maddesi gereğince taktir edilen 1.000,00-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalılara verilmesine,
4-6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 5/A ve 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununun 18/A-13. maddesi uyarınca alınması gereken 1.320,00-TL arabuluculuk ücretinin davacıdan alınarak hazineye irât kaydına,
5-Davacı tarafın yapmış olduğu yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına,
6-Davacı tarafça yatırılan ve kullanılmayan gider avansından HMK'nın 333.maddesi uyarınca davacıya iadesine,
Dair, davacı vekilinin ve davalı vekilinin yüzüne karşı HMK'nun 341 ve devamı maddeleri gereğince kararın tebliğinden itibaren Mahkememize Bölge Adliye Mahkemesi ilgili Hukuk Dairesine gönderilmek üzere verilecek dilekçe ile iki haftalık süre içinde istinaf yolu açık olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 08/12/2022