Danıştay 4. Daire 1994/3073 Esas 1995/21 Karar Sayılı İlamı

Daire : DÖRDÜNCÜ DAİRE
Karar Yılı : 1995
Karar No : 21
Esas Yılı : 1994
Esas No : 3073
Karar Tarihi : 16/01/995

İDARECE DÜZENLEEN TUTANAK İDARİ DAVAYA KONU OLABİLECEK BİR İDARİ İŞLEM NİTELİĞİNDE KABUL EDİLEMİYECEĞİ HK.
6.5.1993 günlü tutanakla muhtelif müşterilere bir seferde taşınan malyan için tek sevek irsaliyesi düzenlenmediğinin tesbiti üzerine davacı adına kesilen özel usulsüzlük cezasının kaldırılması ve söz konusu tutanağın iptali istemiyle dava açılmıştır. ...Vergi Mahkemesinin konusu tutanağın iptali istemiyle dava açılmıştır. ...Vergi Mahkemesinin … günlü ve … sayılı kararıyla; 6.5.1993 tarihli tutanak aleyhine davanın 30 günlük dava açma süresi geçtikten sonra açıldığı, davacı sipariş üzerine sevk edilen ekmekler için her müşteri adına sevk irsaliyesi düzenlendiğini iddia etmekte ise de, bu iddia sevk irsaliyelerinin tesbit anında ibrazı suretiyle kanıtlanamadığından kesilen cezanın yasaya uygun bulunduğu gerekçesiyle tutanağa ve kesilen özel usulsüzlük cezasına karşı açılan davanın reddine karar verilmiştir. Davacı, tutanağın ön işlem olduğunu, özel usulsüzlük cezasının ise kesin işlem olduğunu, tutanağı yönelik iddialarının irdelenmediğini, siparişe göre her müşteri için ayrı ayrı sevk irsaliyesi düzenlendiğini, toplu irsaliye düzenleme zorunluluğunun bulunmadığını ileri sürerek kararın bozulmasını istemektedir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2.maddesinin 1.fıkrasının (a) bendinde, idari işlemler hakkında, yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı, kişisel hakları ihlal olunanlar tarafından iptal davacı açılabileceği belirtilmiştir. Maddede davaya konu olacağından söz edilen idari işlem, genellikle "idari bir yetkinin kullanılması sırasında kamu idaresinin bir organ tarafından açıklanan irade beyanı" olarak tarif edilmektedir. Tarifte yer alan, işlemin "idari bir yetkinin kullanılması sırasında" yapılmış olması unsuru işlemin hukuki sonuç doğuracak, kesin ve doğrudan uygulanabilir nitelikte olmasını gerektirir. Vergi dairelerinin, idari işlevleriyle ilgili olarak vergi hukuku alanında tesis ettikleri, uygulanabilir nitelikte, yükümlünün hukukunu doğrudan etkileyen ve onların hak ve yükümlülüklerinde değişiklik veya yenilik yaratan irade açıklamalarının idari davaya konu teşkil edeceğinden kuşku duyulamaz. İdarenin vergi tarhı, tahakkuku ve tahsiline ilişkin işlemleri ile birlikte idari işlem tarifindeki unsurları taşıyan diğer işlemleri hakkında dava açılabilirse de idare veya kişilerin yetki, görev ve haklarında hiçbir değişikliğe neden almayan işlem ve davranışlarının idari davaya konu edilmeleri mümkün değildir.
Davada iptali istenen 6.5.1993 günlü tutanak, davacıya ait emtianın taşındığı araçta sevk irsaliyesinin bulunmadığına ilişkindir. Fiili bir durumun tespiti yolundaki bu tutanak, idarenin bir irade açıklaması niteliğinde olmadığından, Vergi Usul Kanununun 353.maddesi uyarınca, yükümlü adına özel usulsuzlük cezası kesilmesini gerektirirse de, idari
davaya konu olabilecek bir idari işlem niteliğinde kabul edilemez. Bu tutanağın usule aykırı olarak düzenlendiği ya da gerçeği ifade etmediği yolundaki iddialar, ancak bu tutanak üzerine kesilen ceza hakkında açılacak davada incelenir ve bu davanın sonucunu etkileyebilir. Buna rağmen, söz konusu tutanağın iptal davasına konu edilebileceğinin kabulü ile, tutanak hakkındaki iddia ve davanın süreaşımı noktasından reddine karar verilmesinde isabet yoktur.
Dosyada bir örneği bulunan 6.5.1993 günlü tutanakta, … Plaka Nolu aracın davacıya ait ve müşterilere satılmak üzere "500 adet ekmekle servise çıkmış olup bir adet muhtelif müşteriler adına sevk irsaliyesi düzenlemediği" tespit edilmektedir. Vergi dairesi müdürlüğü savunmasında, 173 seri no.lu Vergi Usul Kanunun Genel Tebliğinin C Başlıklı bölümünün birinci maddesinin (a) fıkrasında, alıcısı ve alacağı mal miktarı belli olmayan birden fazla alıcıya işyerlerinde teslim edilmek üzere mal gönderilmesi halinde, araçtaki tüm mallar için tek sevk irsaliyesi düzenlenmesi ve müşteri adı yerine "muhtelif müşteriler" ibaresi yazılmasının öngörüldüğünü, davacı bu gereğe uymadığından uyuşmazlık konusu cezanın kesildiğini ifade etmektedir. Davacı ise söz konusu ekmeklerin ne kadarının hangi bayie verileceği önceden bilindiğinden her bir müşteri için ayrı ayrı düzenlenen sevk irsaliyesinin araç üzerinde bulundurulduğunu ileri sürerek, ekmek bayileri adına düzenlenmiş 6.5.1993 günlü sevk irsaliyesi fotokopilerini dava dilekçesi ekinde ibraz etmiştir. Davacının bu iddiasının aksine bir tespit tutanakta yer aldığına ve davacı dilekçesinde belirlenen bu uygulamada kanuna ve Genel Tebliğdeki düzenlemeye aykırılık bulunmadığına göre, özel usulsüzlük cezası kesilmesi için, Vergi Usul Kanununun 353.maddesinde öngörülen hususların gerçekleştiği kabul edilemez. Buna rağmen, kesilen cezanın kaldırılması dileğiyle açılan davanın reddine karar verilmesinde isabet görülmemiştir.
Bu nedenle, ...Vergi Mahkemesinin … günlü ve … sayılı kararının bozulmasına karar verildi.