Danıştay 7. Daire 1992/7693 Esas 1995/136 Karar Sayılı İlamı

Daire : YEDİNCİ DAİRE
Karar Yılı : 1995
Karar No : 136
Esas Yılı : 1992
Esas No : 7693
Karar Tarihi : 25/01/995
BOŞANMANIN ŞARTI OLARAK KOCASI TARAFINDAN EŞİ ADINA TESCİL ETTİRİLEN GAYRİMENKULÜN İVAZLI OLARAK İNTİKAL ETTİĞİNİN KABULÜ GEREKTİĞİ HK.
Boşanma davasının şartı olarak eşinden yükümlüye intikal eden gayrimenkullerin bağış olarak beyan edilmesi üzerine tahakkuk ettirilen veraset ve intikal vergisinin terkini istemiyle açılan davayı; boşanma davasının şartı olarak devir ve temlik edildiği iddia olunan gayrimenkullerin ivaz mukabilinde devir edildiğini kabu etmenin mümkün olmadığı, ivazsız olarak devir ve temlik edildiği anlaşılan uyuşmazlığa konu gayrimenkuller için vergi tarh ve tahakkuk ettirilmesinde yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle reddeden Vergi Mahkemesinin ... gün ve ... sayılı kararının; intikal eden gayrimenkullerin boşanma davasının şartı olduğu, bu maddi menfaat olmadığı takdirde müvekkili eşinden boşanmayacağına ve taraflar arasında yapılan boşanma protokolü mahkemece uygun bulunduğuna göre, davaya konu tasarrufun hibe olarak kabul edilemeyeceği ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
3778 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun "Verginin Mevzuu" başlığını taşıyan 1.maddesinin 1.fıkrasında "Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetinde bulunan şahıslara ait mallar ile Türkiye'de bulunan malların veraset tarikiyle veya herhangi bir suretle olursa olsun ivazsız bir tarzda bir şahıstan diğer bir şahsa intikali"nin veraset ve intikal vergisine tabi olacağı öngörülmüş, 2.maddesinin (d) fıkrasında da, "İvazsız intikal" tabirinin; maddi ve manevi bir zarar mukabili verilen tazminatlar dışında hibe yoluyla veya herhangi bir tarzda olan ivazsız iktisapları ifade edeceği belirtilmiştir.
Anılan madde hükmünde açıklandığı üzere, ivazsız intikaller veraset ve intikal vergisinin konusuna girmekte, ivazlı intakaller ise, bu vergiye tabi olmamaktadır.
"İvaz" sözlük anlamında "karşılık" deyimini ifade etmekle beraber, "eda" veya "edim" olarak da kullanılmaktadır.
İvazlarına göre, hukuki muameleler "ivazlı hukuki muameleler" ve "ivazsız hukuki muameleler" biçiminde bir ayrıma tabi tutulabilirler. Bir kimsenin edindiği istifadeye karşı, bir yükümlülük altına girmediği muameleler, "ivazsız hukuki muameleler" dir. Hibe (bağışlama) durumunda kendisine bir şey bağışlanan kimse, mamelekinden bir şey çıkmadan veya kişisel bir yükümlülüğe girmeden, bir malım mülkiyetini iktisap etmektedir.
İbra, faizsiz karz (ödünç), ariyet, icap, vasiyette ivazsız iktisaplar yani tek taraflı hukuki muameleler arasında sayılabilir. Bir kimsenin edindiği istifadeye karşı, bir yükümlülük altına girdiği hukuki muameleler ise "ivazlı hukuki muameleler"dir.
Öte yandan, Borçlar Kanununun 234.maddesinin 1.fıkrasında "Bağışlama, hayatta olan kimseler arasında bir tasarruftur ki onunla, bir kimse, mukabilinde bir ivaz taahhüt edilmeksizin malının tamamını veya bir kısmını diğer bir kimseye temlik eder." hükmü yer almış, aynı kanunun "taliki şart" başlığını taşıyan 149.maddesinin 1.fıkrasında da, mevzuunu teşkil eden borcun mevcudiyeti, meşkuk (şüpheli) bir hadisenin tahakkukuna talik edilmiş ise o aktin şarta bağlı akit olacağı belirtilmiştir.
Olayda; yükümlü (karı) ile kocası arasında düzenlenen 22.1.1991 tarihli sulh sözleşmesinde, kocanın (...'in) maliki bulunduğu ve sözleşmede yazılı taşınmazlarını Asliye Hukuk Mahkemesinin E:... sayılı dava daszasında görülmekte olan boşanma davası şartı olarak, maddi tazminat adı altında fakat herhangi bir nam altında bedel almaksızın tapuda yükümlüye (...'e) devir, temlik ve tescil ettirmeyi kabul ve taahhüt ettiği, sulh sözleşmesinin yükümlü tarafınrdan açılmış bulunan boşanma davasında nazara alınacağı, kocanın, söz konusu taşınmazların tapuda ferağ işlemlerini boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren en geç 10 iş günü içerisinde yerine getirmeyi kabul ve taahhüt ettiğinin belirtildiği, anılan mahkemenin ... gün ve ... sayılı dosyada mevcut kararında da, yükümlü ...'le kocası …'in Medeni Kanunun 3444 sayılı Kanunla değişik 134.maddesi gereğince boşanmalarına, boşanmanın fer'i hükümleri ile ilgili olarak eşlar arasında düzenlenen 22.1.1991 tarihli sözleşmenin anılan kanunun 150/5.maddesi gereğince infaz edilmek üzere hakimlikçe tasdikine karar verildiği, bu kararın temyiz edilmeyerek 30.1.1991 tarihinde kesinleşmesi üzerine sözleşmede belirtilen taşınmazların yükümlü adına tescil edildiği anlaşılmıştır.
Yükümlü ile kocası arasında, boşanmaya karar verilmeden önce yapılan 22.1.1991 tarihli sözleşmede, kocanın taşınmazlarını tazminat olarak vermesi koşulu ile boşanmaya yükümlünün rıza göstereceği taraflarca kabul edilmiştir.
Asliye Hukuk Hakimliği dosyada mevcut kararında da, tarafların boşanmalarına karar verilmiş ve boşanmanın fer'i hükümleri çerçevesinde, Medeni Kanunun 150/5.maddesi hükmü uyarınca söz konusu sözleşme onanmıştır
Nitekim dosyada mevcut tapu senetlerinin fotokopilerinde de, taşınmazların intikalinin anılan mahkeme kararına dayanılarak tapuya tescil taşınmazların intikalinin anılan mahkeme kararına dayanılarak tapuya tescil edildiği görülmüş, dolayısıyla taraflar arasında akdedilen sözleşme hükümlerinin gerçekleştiği anlaşılmıştır.
Yukarıda açıklandığı üzere, uyuşmazlık konusu tarhiyatın dayanağını teşkil eden taşınmazların intikali bir ivaz (boşanma) koşuluna bağlanmıştır. Daha açık bir anlatımla yükümlünün boşanmayı kabul etmesi karşılığında, taşınmazlar, yükümlü adına tazminat olarak intikal edecektir.
Burada boşanma olayı, bir ivaz (karşılık) veya edim unsurunu oluşturduğundan ve tarafların boşanmalarına karar verilip, boşanmanın kesinleşmesiyle bu koşul gerçekleştiğinden, ortada ivazlı bir intikalin varlığı söz konusu olup, mahkemece hiçbir gerekçe gösterilmeksizin, intikalin ivazsız olduğu kabul edilmek suretiyle davanın reddine karar verilmesinde isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulüne, mahkeme kararının bozulmasına karar verildi.