MAHKEMESİ : Malatya 1. Sulh Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 20/11/2014
NUMARASI : 2013/822-2014/1725

Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı alacak ve menfi tespit davasına dair karar, davacı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü.
Asıl dava, rödevans alacağının tahsili, birleşen dava kiracı tarafından açılan sözleşmenin feshi ve 65.000 TL çek bedeli yönünden borçlu olmadığının tespit istemine ilişkindir. Mahkemece, asıl davanın reddine, birleşen davanın kabulü ile rödevans sözleşmesinin feshine, 65.000 TL bedelli çek yönünden ödeme yasağı tedbirinin karar kesinleşinceye kadar devamına karar verilmiş, hüküm davacı/birleşen dosya davalısı tarafından temyiz edilmiştir.
Davacı/birleşen dosyada davalı vekili dava dilekçesinde; taraflar arasında 04.04.2012 tarihli rödevans sözleşmesi imzalandığını, sözleşme ile rödevans bedelinin mermer blokunun %10 u olarak kararlaştırıldığı ve sözlşmenin 6. maddesinde davalının yıllık en az 3.000 m3 üretim yapmak zorunda olduğunu, davalının ise sahada üretim yapmadığını belirterek 04.04.2012 ila 02.02.2020 tarihleri için yıllık asgari rödevans bedelinin belirlenerek davalıdan tahsilini istemiştir. Davalı/birleşen dosya davacı vekili; sahada mermer üretimi yapılamadığını, zarar ettiklerini, TBK 138 maddesi uyarınca aşırı ifa güçlüğü bulunduğunu belirterek sözleşmenin feshi ve 65.000 TL bedelli, 31.12.2012 keşide tarihli çek yönünden tedbir kararı verilmesini istemiştir. Mahkemece, asıl davanın reddine, birleşen davanın kabulü ile rödevans sözleşmesinin feshine, 65.000 TL bedelli çek yönünden ödeme yasağı tedbirinin karar kesinleşinceye kadar devamına karar verilmiştir.
1-Birleşen davada davalı kiraya verenin temyiz itirazlarına gelince; Harca tabi davalarda, başvurma harcı ve nisbi karar ve ilam harcının dörtte biri peşin olarak alınır (Harçlar Kanunu 27-28 mad). Dava açılırken harcın eksik alınmış olması halinde, mahkemece davaya devam olunabilmesi için harcın Harçlar Kanun"unun 30 ve 33. maddeler uyarınca tamamlanması yoluna gidilir ve davacıya eksik harcı yatırması için süre verilir. Şayet verilen süreye rağmen eksik harç ikmal edilmez ise dosya işlemden kaldırılır ve HMK 150. maddesi uyarınca süresinde harç tamamlanarak dava yenilenmez ise davanın açılmamış sayılmasına karar verilir.
Somut olayda; Birleşen dava nispi harca tabi olmasına rağmen, davacı 65.000 TL dava değeri göstererek peşin harç yatırmış, sözleşmenin feshi talebi nedeniyle 1 yıllık kira tutarı yönünden peşin harç yatırmamıştır. Davacı tarafça eksik harç yatırılarak davanın açıldığı, dava değerinin son dönemde ödenen bir yıllık kira bedeli ve 65.000 TL çek bedeli toplamı olduğu, Mahkemece sadece 65.000 TL çek bedeli yönünden karar harcı alındığı, harç ve yargılama giderlerinin buna göre belirlendiği, davacı tarafa peşin harcı tamamlaması için mehil de verilmediği anlaşıldığından Mahkemece eksik harcın tamamlattırılması, yatırılmadığı takdirde birleşen dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilmesi ve süresi içinde harç ikmaliyle yenilenme yapılmadığı takdirde birleşen davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi gerekirken, mahkemece bu yönler gözetilmeksizin uyuşmazlığın esası incelenerek hüküm kurulması yerinde değildir.
2-Asıl davada davacı kiraya verenin temyiz itirazlarına gelince; Taraflar arasında imzalanan 04.04.2012 başlangıç ve 02.02.2020 bitiş tarihli rödevans sözlşmesinin varlığı hususunda uyuşmazlık bulunmamaktadır. Sözleşme ile 20063375 ruhsat nolu sahanın mermer blok üretimi yapılması için davalıya kiralandığı, sözleşmenin yükümlülüğü başlıklı 1. maddesinde sahanın mermer satış fiyatının %10 una karşılık gelen bedel üzerinden kiraya verildiği, 6. maddesinde işletmecinin yıllık en az 3.000 m3 mermer üretimi yapacağı, bu üretimi gerçekleştiremezse bu asgari üretim bedeli üzerinden rödevans bedelinin ödeneceği kararlaştırılmıştır. Davacı kiraya veren dava dilekçesi ile davalının sahada üretim yapmadığı gerekçesiyle sözleşme sonuna kadar olan asgari üretim bedelini talep etmiştir.
Dosyada mevcut maden mühendisi ve jeoloji mühendisi bilirkişiler tarafından keşif sonucu alınan 18.07.2014 tarihli bilirkişi raporunda mermer ocağı işletmesine başlamadan önce rezerv kontrolü yapılması gerektiği, işletmeci tarafından bunların yapılmadan sözleşme imzalandığını, davaya konu sahanın kırık ve çatlaklar nedeniyle genel olarak blok mermer üretimine elverişsiz olduğunu, sahanın kuzey batı bölümünde kısmen blok mermer üretiminin mümkün göründüğü ancak net sonucun sahada yapılacak test ve deneylerle belirlenebileceği belirtilmiştir. Bilirkişiler 10.11.2014 tarihli ek raporlarında; kuzey batı kesiminde kısmen mermer yüzeylendiğini ancak jeoloji haritasına göre ruhsat sahasının büyük bölümünün mermer olmayan kayaçlardan oluştuğunu, satılabilir mermer ifadesinin en önemli kısmı olan blok mermer üretiminin mümkün olmayacağı belirtilmiştir. Mahkemece 5.000 TL test ve deney giderinin taraflarca eşit olarak karşılanması için taraflara kesin süre verilmiş, bu gider yatırılmayınca mevcut raporlar ışığında değerlendirme yapılarak sözleşmenin fesih talebinin haklı olduğu gerekçesiyle asıl davanın reddine, birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir. Mahkemece sözleşmenin feshine karar verildiği tarihe kadar sözleşmenin geçerli olduğu dikkate alınarak bu tarihe kadar sözleşme uyarınca kiraya veren davacının kira alacağının tahsiline karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde kira alacağının tamamının reddine karar verilmesi doğru değildir.
Hüküm bu nedenlerle bozulmalıdır.
SONUÇ:Yukarıda 1 ve 2 nolu bentte yazılı nedenle temyiz itirazlarının kabulü ile 6100 sayılı HMK.ya 6217 Sayılı Kanunla eklenen geçici 3.madde hükmü gözetilerek HUMK.nın 428.maddesi uyarınca verilen hükmün BOZULMASINA, istek halinde peşin alınan temyiz harcının temyiz edenlere iadesine, 24/12/2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.