MAHKEMESİ :İş Mahkemesi



Davacı, ilk işe giriş tarihinin 01/01/1981 olduğunun ve 01/08/2011 tarihinde yaşlılık aylığına hak kazandığının tespitiyle biriken aylıkların faiziyle tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.

K A R A R

Dava, davacının ilk işe girişinin 1.1.1981 tarihi olduğunun ve 1.8.2011 tarihi itibarı ile yaşlılık aylığına hak kazandığının tespitine, birikmiş her bir aylığın hakediş tarihine göre yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istemine ilişkindir.
Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiştir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden; davacının ilk kez, ... adresindeki 14591.35 sicil numaralı işyerinden Kuruma iletilen işe giriş bildirgesine istinaden 01.01.1981 tarihi itibarı ile sigortalı tescilinin yapıldığı, işe giriş bildirgesinde "çırak olarak işe giriş bildirgesi düzenlenmiştir" ibaresinin yazılı olduğu ve Kurum özlük dosyasında bulunan işyerinin 1981/1. dönem bordrosunda davacı ..."ın isminin olmadığı, işe giriş bildirgesinin verildiği ..."a ait .. imali işyerinin 14591.35 sigorta sicil numarası ve 01.08.1966 tarihi itibarı ile 506 sayılı Yasa kapsamına alındığı ve 31.12.1993 tarihinde Kanun kapsamından çıkarıldığı, işyerinin faaliyet konusunun hidrolik makina imalatı olduğu, kayıtlı tanıklarının davacının 1981 yılı başındaki çalışmalarının taşlama, homlama, testere ve torna işlerinde üretime katkıda bulunarak geçtiğini beyan ettikleri anlaşılmaktadır.
Davanın yasal dayanağını oluşturan hizmetin geçtiği tarihte yürürlükte bulunan 506 sayılı Yasa"nın 3/II-B maddesine göre “Özel kanunda tarifi ve nitelikleri belirtilen çıraklar hakkında çıraklık devresi sayılan süre içinde analık, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile bu kanunun 35’inci maddesi hükümleri uygulanmaz” yine 5.6.1986 tarihli 19.6.1986 tarihinde yürürlüğe giren 3308 sayılı.. Kanunu’nun 10.maddesinde "çırak olabilmek için 14 yasını doldurmuş olmak 19 yaşından gün almamış olmak gerektiği", 13. maddesinde çıraklık sözleşmesinin, çırağın sözleşme süresi içinde reşit olması halinde, çırağın rızası ile devam edeceği, bu Kanunun çıraklık sözleşmesine dair hükümleri ile
onsekiz yaşını doldurduktan sonra sözleşmesi devam eden çıraklar hakkında 1475 sayılı İş Kanunu hükümlerinin uygulanmayacağı, 29.6.2001 tarihli 4702 sayılı Yasa ile yapılan değişiklikten önceki ve uyuşmazlık tarihinde yürürlükte bulunan 14. Maddesindeki düzenleme de ise çıraklık süresinin 3-4 yıl olduğu bildirilmiştir.
Bu davada çözümlenmesi gereken hukuki sorun, hangi durumda gerçek bir çıraklık ilişkisinden söz edileceği noktasında toplanmaktadır. ... Kanunu"na göre kurulan çıraklık okullarında okuyanlar çırak sayılır. Taraflar arasındaki ilişkinin niteliğini belirlemede, bir başka ifade ile davacının dava konusu dönemde çırak olup olmadığına karar verirken çıraklık sözleşmesi hükümlerine göre değil, çalışma ilişkisine bakarak bir sonuca varmalıdır. Gerçekten ... Sözleşmesinde akdi ilişkinin üstün niteliği çalışma değil, bir meslek ve sanatın öğretilmesidir. Çırak işyerinde üretimle ilgili çalışmalara bilfiil katılıyor, meslek ve sanat eğitimi arka planda tutuluyor ise bu durumda, çıraklık ilişkisinden söz edilemez. Zira burada gerçekleşen; işçinin emeğiyle işyeri ve işverene katkıda bulunmasıdır ki bu da ancak bir hizmet ilişkisi ile söz konusu olur. Kişi Kuruma çırak olarak bildirilmiş ise, çırak olmadığını ispat külfeti kişiye düşer.
Somut olaya gelince; mahkemece davacının üretime katıldığından dolayı hizmet aktine dayalı olarak çalıştığının kabulü ile açıklanan şekilde “fiili çalışmanın niteliğinin ve hukuki statüsünün” yöntemince belirlenmeden sonuca gidildiği ortadadır. Gerçekten ifadesi hükme dayanak alınan ve aynı yer çalışanı olduklarını belirten tanıklar davacının üretime yönelik çalıştığını belirtmişler, mahkemece de bu husus hükme hukuki gerekçe olarak kabul edilmiştir. Faaliyet konusu hidrolik makina imalatı olan ağır sanayi fabrikasında çıraklık eğitiminin ve dolayısıyla da meslek ve sanat öğretilmesinin diğer meslek dallarına göre belli bir deneyim süresi ve yeterlilik gerektirdiği, bunun da çırak statüsündeki davacı sigortalının daha ziyade teorik bilgi ve görgüsünü artırmaya yönelik olarak yürütüldüğü, 16 yaşındaki çocuğun ağır bir işte üretime yönelik olarak çalışmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğu gözetilmeden karar verilmesi hatalı olmuştur.
Mahkemece yukarıda açıklanan bu maddi ve hukuki olgular dikkate alınarak davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı olduğu şekilde kabulüne karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı Kurumun bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 01/06/2015 gününde oybirliğiyle karar verildi.