Bölge Adliye Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi

Davacı tarafından, aksi kurum işleminin iptali ile kendisi ... Vatandaşı olmasa da, murisi eşinin ...’da kendi nam ve hesabına geçen çalışmalarını talep tarihinde Vatandaş olma şartı aranmaksızın borçlanabilme hakkı olduğunun tespiti amacıyla açılan davanın yargılaması sonucu, ... 27. İş Mahkemesince istemin kabulüne dair verilen hükme karşı davalı Kurum vekilince istinaf yoluna başvurulması ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince, istinaf başvurusunun kabulüne dair verilen kararın temyizen incelenmesi davacı vekilince istenilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı, aksi kurum işleminin iptali ile müteveffa eşi ..."ın 01/09/1995 - 25/12/2000 tarihleri arasında ..."da iş yerinin olduğunu, eşi yerine yurt dışı borçlanması yaparak dul aylığı almaya çalıştığını, ancak borçlanma talebinin kurumca yasalara aykırı olarak reddedildiğini belirterek ölen eşi ..."ın yerine 01/09/1995 tarihinden itibaren 1801 gün ( 5 yıl 1 gün ) yurt dışı borçlanması yapabileceğinin tespitine, 01/10/2014 tarihli kuruma yapılan başvurunun reddine ilişkin kurum işleminin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP:
... vekili, aleyhe hususları kabul etmeyerek, ... Vatandaşlığı olmayan davacı hakkında Kurumca yapılan işlemlerin yerinde olduğunu belirterek, davanın reddini savunmuştur.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesi, davacının 09.12.2014 tarihinde kurum kayıtlarına intikal eden dilekçesi ile müteveffa eşinin yurt dışında ilk başlangıç tarihinden itibaren geçen 1821 gün hizmet süresini prime esas asgari kazanç üzerinden borçlanmak için başvuruda bulunduğu, murisin Türkiye"de herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşu kapsamında hizmetinin olmadığı, ... tarafından davacıya gönderilen 12.09.2014 tarihli yazıda; 16.08.2013 tarihinde vatandaşlığını kaybettiğini, bu nedenle eşinin yurt dışı çalışmalarına ilişkin borçlanma başvuru talebinin reddedildiğini, ... Vatandaşlığına geçip yeniden başvurması halinde tekrar talebin değerlendirileceğinin bildirilmiş olduğu, yurt dışından alınan 23.07.2014 tarihli yazı içeriğinden, davacının eşinin 01.09.1995 tarihinden 20.12.2000 tarihine kadar ... GmnH ( ... ... Export Ltd. ) isimli iş yeri sahibi ve şirket müdürü olarak faaliyet yürüttüğü, şirketin vergi mükellefi olduğu ve bütün vergi hükmünü yerine getirdiği, mevcut nüfus kayıt tablosunda davacının müteveffa eşi ..."ın 25.01.1967 doğumlu olduğu ve 27.05.2006 tarihinde vefat ettiği, davacı ..."ın ise 16.08.2013 tarihinde izinle ... Vatandaşlığını kaybettiği, yapılan değerlendirmede; davacının müteveffa eşinin yurt dışına çıkmadan önce Türkiye"de herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşu kapsamında sigortalılığının bulunmadığı, eşi olan murisi ..."ın öldüğü tarih olan 27/05/2006 tarihine kadar ... Vatandaşı olduğu, 3201 sayılı yasanın 1. Maddesinin kişinin yurt dışında ... Vatandaşı olarak geçen süreyi borçlanma imkanını sağlamış olduğu, kaldı ki davacının kendisinin bizzat yurt dışında geçen hizmet süresini borçlanmak için başvurmadığı, talep tarihinde ölmüş olan eşinin yurt dışında geçen hizmet süresini borçlanmak için başvurmuş olduğu, hak sahiplerinin ölen eş, anne, babanın yurt dışı hizmet süresini borçlanmak için ... Vatandaşı olması gerektiği yönünde 3201 sayılı yasada da herhangi bir düzenleme bulunmadığı, aksine yurt dış borçlanması yapacak sigortalının yurt dışında ... Vatandaşı olarak geçen hizmet sürelerinin borçlanabileceğinin açıkça düzenlemiş olduğu anlaşılmış olmakla; davacının 16/08/2013 tarihinde ... Vatandaşlığından çıkmış olması, eşinin yurt dışında 01/09 /1995 tarihinden itibaren geçen hizmet sürelerinden istediği kadarını borçlanabilme imkanına neden olmadığı gerekçesi ile davanın kabulüne ve aksine kurum işleminin iptaline karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Yurtdışı hizmet borçlanması hakkının kullanılabilmesi için çalışmanın geçtiği dönemde sigortalı ile uyrukluk ilişkisi aranmaktadır. Davacı murisinin nüfus kaydı incelendiğinde ..."ın ... vatandaşı olduğu sabittir. Dolayısıyla davacının murisi için borçlanma talebinde bulunma hakkı vardır. Kurumun bu yönde ihtilaf çıkarması yerinde değildir. Ancak 3201 sayılı Kanun"un 1.maddesinde 18 yaşını doldurduktan sonra, ... Vatandaşı iken geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurtdışında ev kadını olarak geçen süreleri, bu Kanunda belirtilen sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olması ve istekleri halinde, bu Kanun hükümlerine göre sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirileceğini öngörmüştür. Davacı tarafından sunulan belgelerden ve davacı vekilinin de 31.12.2015 havale tarihli dilekçesi ile vefat eden ..."ın sigortalı çalışmasının bulunmadığını bildirdiği anlaşılmıştır.
Kanunda sigortalılık süresinin borçlanılabileceği belirtiliğinden ve davacı murisinin de sigortalı hizmeti bulunmadığı anlaşıldığından davanın reddine karar verilmesi gerekirken, mahkemece bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin davanın kabulüne karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, davalının istinaf talebinin kabul edilerek, ilk derece mahkemesinin kararının kaldırılmasına ve dosyada mevcut delillerin hüküm kurmak için yeterli olduğundan delil toplanmasına ve duruşma açılmasına gerek olmaksızın davanın reddine karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacı vekili, uyuşmazlık olmayan noktadan yeniden uyuşmazlık yaratılmasının usul ve yasaya aykırı olacağı gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken reddine hükmedilmesinin hatalı olduğunu beyanla kararın bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Yurt Dışında Bulunan ... Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkındaki 3201 sayılı Kanunun “Amaç ve kapsam” başlığını taşıyan 1’inci maddesinde; 18 yaşını doldurmuş ... vatandaşları ile doğumla ... vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle ... vatandaşlığını kaybedenlerin yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen sürelerin, Kanunda belirtilen sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olması ve istekleri hâlinde, bu Kanun hükümlerine göre sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirileceğini hüküm altına almıştır.
3201 sayılı Yasanın, 17.04.2008 tarih ve 5754 sayılı Yasanın 79. maddesi ile değişik “ Süre tespiti ve sigortalılığın başlangıcı” başlıklı 5.Maddesi ise “Yurt dışındaki sigortalılık sürelerinin tespitinde, bunu belirten ve istek sahibinin ibraz edeceği ispatlayıcı belgelerde kayıtlı bulunan tarihler arasındaki son tarihten geriye doğru olmak üzere gün sayıları esas alınır, bu tespitte 1 yıl 360 gün, 1 ay 30 gün hesaplanır.
Sosyal güvenlik kanunlarına tabi hizmetleri olanların, borçlandıkları gün sayısı, prim ödeme gün sayıları ile ilgili hizmetlerine katılır. Sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler borçlanılmış ise, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülür.
Sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti bulunmayan istek sahiplerinin sigortalılıklarının başlangıç tarihi, borçlarını tamamen ödedikleri tarihten borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülen tarihtir…” hükmünü içermekte olup; davaya konu somut olayda, davacı murisinin yurtdışında vergiye kayıtlı olduğu sürelerin gerçekliği ve sigortalılık niteliğinin varlığı ... Mevzuatı kapsamında irdelenmelidir. Bu yönde kurumlar arasında yazışma yaptırılması suretiyle davacının murisinin vergide kayıtlı sürelerinin sigortalılık niteliğine esas olup olmadığı ile borçlanabilme imkânının bulunup bulunmadığı hususu netleştirilmeli ve sonucuna göre talep tarihinde ... vatandaşı olma şartına gerek olmaksızın borçlanabilme imkânı bakımından yapılacak değerlendirme ile bir karar verilmelidir.
Yukarıda belirtilen açıklamalar ve benimsenen ilkeler kapsamında, uyuşmazlık konusu husus yeniden usulünce incelenip, yapılacak değerlendirme sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve hatalı değerlendirme ile yazılı şekilde karar tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun kabulüne ilişkin kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının yukarıda açıklanan nedenlerle HMK’nın 373/2 maddesi gereği BOZULMASINA, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 05.06.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.