MAHKEMESİ : ... 15. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalı ... Güv. .... ve Eğit. Hiz. Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davacının ... Büyükşehir Belediyesinde alt işveren sıfatıyla iş yapan ... Güvenlik Ltd. Şti.’de özel güvenlik görevlisi olarak 04.10.2011-07.12.2015 tarihleri arasında çalıştığını, davacının 4857 sayılı Yasanın 68.maddesinde düzenlenen ara dinlenme sürelerine uyulmadan çalıştırıldığını, çalışma süresi ile orantılı olarak 30 dakika ara dinlenme süresi verilmesi gerekirken bu yasal hakkın işçiye verilmediğini, bu bağlamda davacının 7,5 saat çalışması gerekirken 8 saat çalıştırıldığını ancak fazla mesai ücreti ödenmediğini, davacının ... 4.Noterliğinin 07.12.2015 tarih, 7827 yevmiye ile davalılara gönderdiği fesih bildirimiyle iş akdini 4857 sayılı Yasanın 24/II.maddesine göre tek yanlı ve bildirimsiz olarak feshettiğini ileri sürerek, kıdem tazminatı ile fazla çalışma ücret alacağına hükmedilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı ... vekili; davacının iş akdini kendisinin haksız olarak feshettiğini, fazla çalışma ücretlerinin yatırılmadığı iddiasıyla 4857 sayılı Yasanın 24/II-e maddesine dayansa da ücret bordrolarından görüleceği üzere davacıya tüm ücretlerinin eksiksiz ödendiğini, fazla çalışma yapması halinde bu ücretinin de ödenmiş olduğunu beyanla davanın reddini istemiştir.
Davalı ... Güvenlik ... A.Ş. vekili; davacının kıdem tazminatı ve fazla mesai alacağı talebinin reddine karar verilmesi gerektiğini, davacının fesih bildirimine cevaben gönderilen 16.12.2015 tarihli ihtarda davacının fazla mesai alacağı olmadığı ve buna göre feshi haklı nedene dayanmadığından kıdem tazminatına hak kazanamayacağının bildirildiğini, zira, işe giriş çıkış föylerinde görüleceği üzere davacının davalı şirkette üçlü vardiya sistemine göre haftanın 6 günü 8 saat, yarım saat yemek molası kullanarak çalıştığını, haftalık çalışma süresinin 45 saati geçmediğini, davacı öğlen yarım saat yemek molasını kullanamadığını iddia etmekte ise de davacının Bostanlı Rekreasyon Alanında çalıştığını, burada yemek yapma imkanlarının dahi bulunduğunu, kaldı ki bir işçinin hiç ara vermeden 8 saat boyunca çalışmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, davanın reddini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
İlk Derece Mahkemesince; davacının 8 saatlik çalışma süresi içerisinde yemek ve ihtiyaç molası verilmemek suretiyle çalıştırılması nedeniyle iş akdini haklı nedenle feshettiği ve kıdem tazminatına hak kazandığı, ancak fazla çalışma yaptığını ispat edemediği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İstinaf Başvurusu:
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı, taraf vekillerince istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti:
Bölge Adliye Mahkemesince; her ne kadar davacı vekili fazla mesai talebinin reddine yönelik istinaf talebinde bulunmuş ise de; davacının haftanın 6 günü 8’er saatlik vardiyalar ile çalıştığı hususunda taraflar arasında ihtilaf bulunmamaktadır. Davacı yan, yarım saat ara dinlenme hakkının verilmediğini iddia etmekte olup dinlenen davacı tanığı ... de, yemek ihtiyaçlarını ayaküstü atıştırdıklarını beyan etmekle birlikte Yargıtay 9. Hukuk Dairesini “8 saatlik süre içinde bir kimsenin yemek yeme ve diğer tabii ihtiyaçları için yarım saatlik bir süreye ihtiyacı olacağı ve bu tür ihtiyaçlar için yarım saatlik süreyi kullanmış olacağının hayatın normal akışı icabı olduğu” yönündeki ilke kararları gereğince yarım saat ara dinlenme süresinin ayrıştırılması halinde haftanın 6 günü 8 saat - ½ saat = 7,5 saat x 6 gün = 45 saat çalışan davacının yasal çalışma süresi olan haftalık 45 saati aşan çalışması olmadığı kanaatine varılmıştır. Davacının çalışma süresi 8 saat olarak kabul edildiğinde 4857 sayılı kanunun 68/c maddesi gereği davacıya aralıksız en az 1 saat ara dinlenmesi verilmesi gerekir. Dosya içeriği itibari ile 1 saat ara dinlenmesi verilmediği sabittir. Bu durumda davacı açısından haklı nedenle fesih koşulları oluşmaktadır ve bu sebeple de davacı kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Bu durum dikkate alındığında davalı vekillerinin ileri sürmüş oldukları fazla mesai taleplerinin reddine rağmen kıdem tazminatı talebinin kabulünün çelişkili olduğu iddiası yerinde değildir, gerekçesi ile tarafların istinaf başvurusunun Hukuk Muhakemeleri Kanunu 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine, karar verilmiştir.
Temyiz Başvurusu:
Kararı, davalı ... Güv. .... ve Eğit. Hiz. Tic. Ltd. Şti. vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Davacı işçiye, işyerinde çalıştığı sırada ara dinlenmesi verilip verilmediği ve süresi konularında taraflar arasında uyuşmazlık bulunmaktadır.
İşçinin günlük iş süresi içinde kesintisiz olarak hiç ara vermeden çalışması beklenemez. Gün içinde işçinin yemek, çay, sigara gibi ihtiyaçlar sebebiyle ya da dinlenmek için belli bir zamana ihtiyacı vardır.
Ara dinlenme 4857 sayılı İş Kanununun 68inci maddesinde düzenlenmiştir. Anılan hükümde ara dinlenme süresi, günlük çalışma süresine göre kademeli bir şekilde belirlenmiştir. Buna göre dört saat veya daha kısa süreli günlük çalışmalarda ara dinlenmesi en az onbeş dakika, dört saatten fazla ve yedibuçuk saatten az çalışmalar için en az yarım saat ve günlük yedibuçuk saati aşan çalışmalar bakımından ise en az bir saat ara dinlenmesi verilmelidir. Uygulamada yedibuçuk saatlik çalışma süresinin çok fazla aşıldığı günlük çalışma sürelerine de rastlanılmaktadır. İş Kanununun 63üncü maddesi hükmüne göre, günlük çalışma süresi onbir saati aşamayacağından, 68inci maddenin belirlediği yedibuçuk saati aşan çalışmalar yönünden en az bir saatlik ara dinlenmesi süresinin, günlük en çok onbir saate kadar olan çalışmalarla ilgili olduğu kabul edilmelidir. Başka bir anlatımla günde onbir saate kadar olan (on bir saat dahil) çalışmalar için ara dinlenmesi en az bir saat, onbir saatten fazla çalışmalarda ise en az birbuçuk saat olarak verilmelidir.
İşçi, ara dinlenme saatinde tamamen serbesttir. Bu süreyi işyeri içinde ya da dışında geçirebilir. İşyerinde geçirmesi ve bu süre içinde çalışmaya devam etmesi durumunda ara dinlenmesi verilmemiş sayılır. Ancak işçi işyerinde kalsa bile, ara dinlenmesi süresini serbestçe kullanabilir, bu süre içinde çalışmaya zorlanamaz.
Ara dinlenmesi için ücret ödenmesi gerekmez. Ancak, bu süre işçiye dinlenme zamanı olarak tanınmamışsa, işçinin normal ücretinin ödenmesi gerekir. Bu sürenin haftalık 45 saati aşan kısmını oluşturması halinde ise, zamlı ücret ödenmelidir.
Ara dinlenme süreleri kural olarak aralıksız olarak kullandırılır. Ara dinlenmesinin kullandırılması zorunlu ise de, bunun kullanılacağı zamanı belirlemek işverenin yönetim hakkıyla ilgilidir. İşçilerin tamamı aynı anda ara dinlenme zamanını kullanılabileceği gibi, belli bir plan dahilinde sırayla kullanmaları da mümkündür. Ancak ara dinlenme süresinin, işe, ara dinlenme süresi kadar geç başlama veya aynı süreyle erken bırakma şeklinde kullandırılması doğru olmaz. Ara dinlenme süresinin günlük çalışma içinde belli bir zamanda amaca uygun şekilde kullandırılması gerekir (Yargıtay 9.HD. 17.11.2008 gün 2007/35281 E, 2008/30985 K.).
İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliğinin 3üncü maddesinin ikinci fıkrasında, ara dinlenmelerinin iklim, mevsim, yöredeki gelenekler ve işin niteliğine göre yirmidört saat içinde kesintisiz oniki saat dinlenme süresi dikkate alınarak verileceği hükme bağlanmıştır. Değinilen maddenin birinci fıkrasında ise, ara dinlenme süresinin çalışma süresinden sayılmayacağı açıklanmıştır.
Somut uyuşmazlıkta; davacı, 4857 sayılı Yasanın 68.maddesinde düzenlenen ara dinlenme sürelerine uyulmadan çalıştırıldığını, çalışma süresi ile orantılı olarak 30 dakika ara dinlenme süresi verilmesi gerekirken yasal hakkın verilmediğini ve 7,5 saat çalışması gerekirken 8 saat çalıştırıldığını ancak fazla mesai ücreti ödenmediğini, 07.12.2015 tarihli fesih bildirimiyle iş akdini 4857 sayılı yasanın 24/II.maddesine göre haklı nedene dayalı olarak feshettiğini bildirmiştir. Davalı alt işveren ... Güvenlik ... A.Ş. vekili, ise davacının fesih bildirimine cevaben gönderilen 16.12.2015 tarihli ihtarnamede davacının fazla mesai alacağı olmadığı ve buna göre feshi haklı nedene dayanmadığından kıdem tazminatına hak kazanamayacağının bildirildiğini, zira işe giriş çıkış föylerinde görüleceği üzere davacının davalı şirkette üçlü vardiya sistemine göre haftanın 6 günü 8 saat, yarım saat yemek molası kullanarak çalıştığını, haftalık çalışma süresinin 45 saati geçmediğini, davacı öğlen yarım saat yemek molasını kullanamadığını iddia etmekte ise de, davacının ‘Bostanlı Rekreasyon Alanında’ çalıştığını, burada yemek yapma imkanlarının dahi bulunduğunu, kaldı ki bir işçinin hiç ara vermeden 8 saat boyunca çalışmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğunu savunmuştur.
Mahkemece; davacıya ara dinlenme sürelerinin kullandırılmadığının anlaşıldığı gerekçesiyle kıdem tazminatının kabulüne, fazla çalışma yapıldığının ispat edilemediği gerekçesiyle ise fazla çalışma ücret alacağının reddine, karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi tarafından ise;davacı yarım saat ara dinlenme hakkının verilmediğini iddia etmekte ise de dinlenen davacı tanığının yemek ihtiyaçlarını ayaküstü atıştırdıklarını beyan ettiğini,Yargıtay ilke kararları gereğince yarım saat ara dinlenme süresini kullandığının kabulü gerektiği ve bu kabule göre ara dinlenme süresinin ayrıştırılması halinde haftanın 6 günü 8 saat - ½ saat = 7,5 saat x 6 gün = 45 saat çalışan davacının yasal çalışma süresi olan haftalık 45 saati aşan çalışması olmadığı, davacının çalışma süresinin 8 saat olarak kabul edildiğinde 4857 sayılı Kanunun 68/c maddesi gereği davacıya aralıksız en az 1 saat ara dinlenmesi verilmesi gerektiği, dosya içeriği itibari ile 1 saat ara dinlenmesi verilmediğinin sabit olduğu, bu durumda davacı açısından haklı nedenle fesih koşullarının oluştuğu ve kıdem tazminatına hak kazandığı, davacının fazla mesai taleplerinin reddine rağmen kıdem tazminatı talebinin kabulünün çelişkili olduğu iddiası yerinde olmadığı gerekçesiyle istinaf taleplerinin reddine karar verilmiştir.
Ne var ki; her ne kadar davacının günlük zorunlu ihtiyaçları için yarım saat ara dinlenme kullandığının kabulü gerektiği yönündeki Bölge Adliye Mahkemesi gerekçesi yerinde bulunmakta ise de, davacının davalı işverenler nezdinde Bostanlı Rekreasyon Alanında özel güvenlik görevlisi olarak, günlük 3 vardiya düzeninde çalıştığı ve davacı tanığı ...’ün beyanına göre; her vardiyada aynı anda 2 veya 4 kişinin birlikte görev yaptığı, bu sisteme göre esasen davacının günlük fiili çalışma süresinin 7,5 saat olduğu, 4857 sayılı Kanunun 68/b maddesi gereği günlük dört saatten fazla ve yedibuçuk saate kadar (yedibuçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat ara dinlenme verileceği ve ara dinlenmenin çalışma süresinden sayılmayacağı düzenlemesi gereğince, her bir vardiyanın günlük fiili çalışma süresi ve ilave ara dinlenme süresi ile birlikte toplam 8 saat olduğunun kabulü gerekeceği, buna göre davacıya 1 saat ara dinlenme süresinin verilmesi gerektiği yönündeki değerlendirmenin isabetsiz bulunduğu anlaşılmaktadır.
Davacı işçinin ara dinlenme kullandırılmaksızın çalıştırıldığı ve fazla çalışma ücret alacaklarının ödenmediği yönündeki iddialarını ispatlayamamış olması sebebiyle kıdem tazminatı talebinin reddine karar verilmesi gerekirken, hatalı değerlendirmeye dayalı olarak yazılı şekildeki gerekçeyle kabulüne dair verilen karar, hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının yukarıda yazılı sebeplerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 23.06.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.