Bölge Adliye Mahkemesi : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi



Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın reddine dair verilen karara karşı davacı avukatınca istinaf yoluna başvurulması üzerine, Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince davacı vekilinin istinaf isteminin kabulüne, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine karar verilmiştir.
Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince verilen kararın temyizen incelenmesi davalı mirasçıları ve fer’i müdahil Kurum vekilleri tarafından istenmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili; davacının davalıların murisi ..."a ait çiftlikte 2006 yılından 24/12/2013 tarihine kadar seyis olarak aralıksız çalıştığını, davacının ... Nakliyat Sanayi ve Tic. Ltd. Şti."nden 2003 yılında emekli olarak ayrıldığını, emekli olduktan sonra ..."a ait çiftlikte çalıştığını, bu döneme ait çalışmalarının kuruma bildirilmediğini, Kocaeli 3. İş mahkemesinin 2014/177 Esas sayılı dava dosyasında işçilik alacaklarına ilişkin dava açıldığını, işveren tarafından kuruma hizmet bildirimi yapılmadığından bahisle hizmet tespiti açılması konusunda süre verildiğini, bu nedenle davalıların murisi ..."a ait çiftlikte 2006 tarihinden 24/12/2013 tarihine kadar aralıksız çalıştığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP:
Davalılar vekili özetle; davacının 2006-24/12/2013 tarihine kadar aralıksız olarak hizmet akdine dayalı seyis olarak çalıştığı iddiasının doğruyu yansıtmadığını, davacının davalıların murisi ..."a ... Ltd. Şti."ne ait iş yerinde 02/01/1997-15/05/2003 tarihinde emekli olana kadar çalıştığını, 2009 yılında eşi ve çocukları ile sorun yaşaması üzerine çiftliğe sığınarak bir odada yaşamaya başladığını, ... atlarının bakımı ile kendisinin ilgilendiğini ve seyis çalıştırmaya gerek duymadığını, 2013 yılında muris vefat etmeden çiftlikten ayrıldığını, vefatı sonrasında çalıştığı iddiasıyla Kocaeli 3. İş mahkemesinin 2014/177 esas sayılı alacak davası açtığını, bu nedenle açılan davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Feri Müdahil Kurum vekili; davacının iddialarının haksız ve yersiz olduğunu, davacı davalıya ait işyerinde davacının dava konusu dönemdeki çalışmaları ile ilgili herhangi bir bildirimin bulunmadığını, dava konusu ettiği dönemde de herhangi bir çalışmasının bulunmadığının tespit edildiğini, davacının sürekli çalışma iddiasının sadece tanık beyanları ispatlanamayacağını, resmi kayıtlara itibar edilmesi gerektiğini, bu nedenle açılan davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
“Dava dilekçesi, davalının cevap dilekçesi, SGK kayıtları, tanık anlatımları ve dosya kapsamından; her ne kadar davacı tarafça davalıların murisi Beyhan Kibara ait çiftlikte 2006 yılından 24/12/2013 tarihine kadar seyis olarak aralıksız çalıştığı iddiasıyla eldeki dava açılmış ise de gerek mahkememizce dinlenen tanıkların beyanları gerekse de Kocaeli 3. İş Mahkemesi dosyası kapsamında dinlenen tanıkların davacının iddia ettiği çalışmalarına ilişkin somut bilgilerinin bulunmadığı, davacıların murisi adına talep döneminde iş yeri kaydının bulunmadığı dönem bordrosunun da olmadığı, dolayısıyla davacı tarafın tanık olarak bildirdiği ve mahkememizce dinlenen tanıkların bordro tanığı olmadığı ve davacı ile aynı işyerinde kayıtlı çalışmalarının bulunmadığı, komşu işyeri tanığı olarak tespit edilen kişilerin de davacayı zaman zaman gördükleri ancak bu tanıkların da çalışmaya ilişkin hüküm kurmaya elverişli bilgi ve görgülerinin olmadığı ve neticeten davacının davasını ıspatlayamadığı sonucuna varıldığı” belirtilerek, Davanın reddine karar verilmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİ:
İlk Derece Mahkemesi kararına karşı davacı vekili tarafından verilen istinaf dilekçesi ile, kararın usul ve kanuna aykırı olması, davanın kabulüne karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle ilk derece mahkemesi kararının kaldırılması talebi ile istinaf yoluna başvurulduğu görülmüştür.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Davacının istinaf başvurusunun kabulüne, HMK"nın 353/1-b.2 bendi gereğince, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın kısmen kabulü, kısmen reddi ile davacı ..."ın (TC Kimlik No: ...) davalıların murisi ... ve onun ölümünden sonra davalıların birlikte sahibi oldukları Kirazoğlu Mah. Gün Sk. No:22 Kartepe Kocaeli adresinde bulunan Kibarhan isimli işyerinde 01/11/2006 - 24/12/2013 tarihleri arasında hizmet akdine dayalı olarak çalıştığının tespitine, Fazlaya ilişkin istemin reddine, karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalılar vekili tarafından sunulan temyzi dilekçesinde özetle; dinlenen tanık beyanlarının somut olmadığı, hizmet tespiti talep edilen dönemde murise ait bir işyeri kaydı olmadığı, dönem bordrosunun da bulunmadığı, komşu işyeri tanıkları olarak dinlenen beyanların uyumlu ve kesintisiz bir çalışmaya ilişkin olmadığı, davacı ile murisleri arasında hizmet akdine dayalı bir çalışma olmadığı, murisin yardımseverliği ve insani ilişkileri nedeniyle davacının da ailesi ile yaşadığı sorunlar nedeniyle murise ait çiftlikte yatıp kalktığı, hayatın olağan akışına göre sabah 05.00 ile gece 00.00 arasında aralıksız yıllar boyunca çalışılmasının ve ücret alınmasının mümkün olmadığı, belirtilmiştir.
Fer’i Müdahil Kurum vekili tarafından; Mahkemece eksik inceleme ve araştırma sonucu karar verildiği belirtilerek, kararın bozulması talep edilmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dava, 506 sayılı Kanunun 79/10. (5510 sayılı Kanun’un m. 86/9.) maddesi uyarınca açılmış hizmet tespiti davasıdır. Maddeye göre, “Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.”
Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re"sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Yukarıdaki yasal düzenlemeler ve açıklamalar ışığı altında somut olay değerlendirildiğinde; davacının davalıların murisine ait çiftlikte seyis olarak 2006- 24.12.2013 tarihleri arasında kesintisiz olarak çalıştığı iddiasına yönelik olarak, bu çalışmanın niteliği ve süresi (kısmi-tam zamanlı) belirlenmeli, mahkemece, gerekirse Ziraat Mühendisi eşliğinde keşif yapılmak suretiyle davalılara ait çiftliğin kapasitesi, büyüklüğü, çiftliğin faaliyetinin neye yönelik olduğu (at yetiştiriciliği/tarım-hayvancılık) belirlenmeli, dava konusu dönemde ilgili tarım müdürlüğünden çiftlikte yetiştirilen hayvan sayıları ve buna ilişkin tüm belgeler istenilmeli, mümkün olması halinde tarım müdürlüğünde görev yapan veteriner vb. kişiler dinlenilmeli, ilgili ... Müdürlüğünden davacının ikametgah bilgileri temin edilerek, çiftlikte kendine bir ev tahsisi olup olmadığı, hangi tarihten itibaren çiftlik içindeki evde oturmaya başladığı, köyde başka evde ikamet edip etmediği, sözkonusu eve ilişkin abonelik kayıtlarının kimin adına olduğu, başka kimlerin çiftlikte çalıştığı araştırılmalı, bu işyeri hakkında Kuruma yapılmış herhangi bir şikayet olup olmadığı sorulmalı; ayrıca bahse konu çiftliğin bulunduğu mahallenin, dava konusu dönem itibariyle muhtar ve aza üyelerinden re’sen kamu tanığı tespit edilmeli, çalışmanın geçtiği iddia olunan çiftlik işyerinin hayvan bakımı için ayrılan alanın kapasitesi tespit edilmeli, tanıkların verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, taraflar ile ilişkileri ve işyerinin niteliği itibariyle beyanlarının doğruluğu sorgulanmalı, taraflar arasındaki hizmet ilişkisinin hangi koşullarda yaşama geçirildiğinin tespiti ile tüm deliller birlikte değerlendirilerek, varılacak sonuca göre hüküm kurulmalıdır.
O hâlde, davalı mirasçıları ve fer’i müdahil Kurum vekillerinin, bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin kararı bozulmalıdır.
SONUÇ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi kararının, yukarıda açıklanan nedenlerle HMK"nın 373/2. maddesi gereğince BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalı mirasçılarına iadesine, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 31/05/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.