Danıştay 10. Daire 1994/1342 Esas 1995/4261 Karar Sayılı İlamı

Daire : ONUNCU DAİRE
Karar Yılı : 1995
Karar No : 4261
Esas Yılı : 1994
Esas No : 1342
Karar Tarihi : 09/10/995

BİR DERGİDEKİ FOTOĞRAFLAR VE YAZININ KÜÇÜKLERİN MANEVİYATI ÜZERİNDE MUZIR TESİR YARATACAĞI BELİRTİLEREK, DERGİNİN 1117 SAYILI YASA GÖRE SINIRLAMALARA TABİ TUTULMASI NEDENİYLE DOĞAN UYUŞMAZLIKTA YASANIN AMACI VE KOYDUĞU ESASLAR DİKKATE ALINMAK SURETİYLE BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ YAPTIRILMASI GEREKTİĞİ HK.
... dergisinin Kasım 1992 tarihli sayısında yer alan fotoğraflar ve yazının; küçüklerin maneviyatı üzerinde muzır tesir yaratacağına, bu nedenle; derginin 1117 sayılı Yasanın 3266 sayılı Yasayla değişik 4.maddesindeki sınırlamalara tabi olmasına karar veren Başbakanlık Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu'nun 1.12.1992 tarih ve 1992/21 sayılı kararının açılan dava sonunda iptaline karar veren ... İdare Mahkemesinin … tarih ve … sayılı kararının temyizen incelenip bozulması istenilmektedir.
... dergisinin Kasım 1992 tarihli sayısında yer alan fotoğraflar ve yazının; küçüklerin maneviyatı üzerinde muzır tesir yaratacağına, bu nedenle; derginin 1117 sayılı Yasanın 3266 sayılı Yasayla değişik 4.maddesindeki sınırlamalara tabi olmasına karar veren Başbakanlık Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu' nun 1.12.1992 tarih
ve 1992/21 sayılı kararının iptali istemiyle dava açılmıştır.
... İdare Mahkemesince, yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda, bu tür dergilerin alınması ve okunmasının ve ayrıca çocuklar tarafından okunmasına izin verilmesi hususunun ailenin tercihi olduğunun, bunu sakıncalı gören ailenin önlemlerini almak zorunda bulunduğunun, ayrıca çocukların ruhsal ve moral gelişimlerinin pek çok etkene bağlı olduğunun ve bir kaç resim veya makale ile etkilenemeyeceğinin belirtilerek sonuçta dergideki sözkonusu resim ve yazının küçüklerin moral ve ruhsal gelişimleri üzerinde olumsuz bir etkisinin olamayacağı kanaatına varıldığının belirtildiği, raporun yerinde ve karar vermeye yeterli görüldüğü gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Davalı, işlemin hukuka uygun olduğunu öne sürerek kararın temyizen incelenip bozulmasını istemektedir.
2709 sayılı T.C. Anayasasının 41.maddesinde, devletin ailenin huzur ve refahı ile özellikle ana ve çocukların korunmasını sağlamak için gerekli önlemleri alacağı hükmü yer almıştır.
1117 sayılı Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Yasası'nın 3266 sayılı Yasayla değişik 1.maddesinde de 18 yaşından küçüklerin maneviyatı üzerinde muzır tesir yapacağı anlaşılan mevkute ve mevkute tanımına girmeyen diğer basılmış eserlerin yasanın diğer maddelerinde gösterilen sınırlamalara tabi tutulacağı, bunun için değişik 2.maddeye göre bir kurul oluşturulacağı, yetkili kurulun sözkonusu eserlerin 18 yaşından küçükler için muzır olup olmadığı hakkında karar vereceği, kurulun basılmış eserlerin küçükler için muzır olup olmadığı hususununda yapacağı incelemede 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Yasasındaki genel amaç ve ilkeleri gözönünde bulunduracağı hükme bağlanmıştır.
Yine aynı Yasanın 4.maddesinde de muzır olduğuna karar verilen eserler hakkında alınacak önlemler düzenlenerek, ilgililerin eserlerin ön kapaklarına "küçüklere zararlıdır" ibaresini basmak zorunda olduğu, bu suretle damgalanan eserlerin açık sergilerde ve seyyar müvezzilerde satılamayacağı, dükkanlarda, cemakanlarda ve benzeri yerlerde teşhir edilemeyeceği, açık surette nakledilemeyeceği, satışı için reklam ve propaganda yapılamayacağı, para karşılığı veya parasız küçüklere gösterilemeyeceği, verilemeyeceği ve hiçbir suretle okul ve benzeri yerlere sokulamayacağı, bu tür eserin ancak 18 yaşından büyük olanlara içi görülmeyen zarf veya poşet içinde satılabileceği belirtildikten sonra ancak bu gibi eser sahiplerinin müteakip sayı ve bazılarının küçükler için muzır nitelikte olmadığı iddiasıyla kurula başvurarak incelenmesini isteyebileceği, başvurunun haklı bulunması halinde sınırlamaların sonraki sayı ve basılar için uygulanmayacağı, eser sahiplerinin kendiliklerinden de "küçüklere zararlıdır" damga ve işaretini basarak içi görünmeyen zarf veya poset içinde satış yapabilecekleri öngörülmüştür.
Aktarılan yasa hükümlerinin incelenmesinden, Yasayla T.C. Anayasasına uygun olarak ve 3266 sayılı Yasanın kabulü sırasındaki görüşmelerle ilgili tutanaklarda da belirtildiği üzere, yasa dışı kazanç yollarına sapma eğilimleri uyandıracak, ruh ve beden sağlığı üzerinde zararlı etkiler yaparak dengesiz kişiliklere sebep olacak, milli duyguları, örf, adet ve inançları zayıflatıcı, ar ve haya duygularını inciten veya cinsi arzuları tahrik ve istismar eden nitelikler taşıyan muzır neşriyattan çocukların korunması amaçlanmış olup, bu amaçlada belli sınırlama ve kısıtlamalara yer verilmiştir. Yasa bu haliyle tercihlerini bu tür eserler yayınlamak yönünde yapanlara yönelik olarak tamamen yasaklama yoluna gitmemiş, ancak belli koşullarla satışına izin vererek çocuklara satışını engellemeyi öngörmüştür.
Belirtilen bu durumlara göre de bir eserin muzır olduğuna ilişkin kurul kararının yargısal denetimi sırasında, yasada öngörülen amaçlar dikkate alınarak eserin çocukların ahlaki, zihinsel, ruhsal bakımdan dengeli biçimde gelişmeleri açısından olumsuz etkisinin ve muzır ve sakıncalı nitelikte olup olmadığının saptanması gerekmektedir.
İdare Mahkemesince yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda ise, yasada öngörülen esas ve amaçlar yönünden bir irdeleme yapılmaksızın, bu tür dergilerin okunmasının ailenin tercihine bağlı olduğu, çocukların birkaç resim veya yazı ile etkilenemeyeceği belirtilerek sonuçta derginin küçükler üzerinde olumsuz bir etkisinin olamayacağı belirtilmiştir.
Bu duruma göre de hükme esas alınabilecek yeterlikte olmayan bilirkişi raporuna dayanılarak işlemin iptaline karar verilmesinde hukuka uyarlık görülmemiştir.
Uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için yasada öngörülen amaç ve esaslar yönünden yeniden bir bilirkişi incelemesi yaptırılması zorunlu bulunmaktadır.
Açıklanan nedenlerle 2577 sayılı Yasanın 49.maddesine uygun bulunan davalı temyiz isteminin kabulüne, ...İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına karar verildi.