Danıştay 7. Daire 1992/8188 Esas 1995/5283 Karar Sayılı İlamı

Daire : YEDİNCİ DAİRE
Karar Yılı : 1995
Karar No : 5283
Esas Yılı : 1992
Esas No : 8188
Karar Tarihi : 15/12/995
VERASET İNTİKAL EDEN TİCARİ İŞLETMEYE DAHİL OLAN EMTİANIN EMSAL BEDEL İLE DEĞERLENECEĞİ HK.
23.11.1989 tarihinde vefat eden ...'ın ticari işletmesine kayıtlı emtia, demirbaş ve sabit tesislerin beyan edilen değerinin düşük olduğundan bahisle, takdir komisyonunca belirlenen fark matrah üzerinden yükümlü varis adına kusur cezalı olarak salınan veraset ve inkal vergisini; 7338 sayılı Veraset ve İntikal VErgisi Kanununun 10.maddesinden bahisle, mükelleflerin veraset ve intikal vergisi kapsamına giren malları, bu maddede belirtilen değerleme ölçülerinden faydalanarak, belirtilmeyenler bakımından ise Vergi Usul Kanununun değerleme ile ilgili 3.bölümündeki esaslara göre değerlemek ve beyannamelerinde göstermek zorunda olduklarının hükme bağlandığı, aynı maddenin devamında, öz sermaye veya ticari varlığın bu maddede hüküm olmayan hallerde Vergi Usul Kanununun iktisadi işletmelere dahil kıymetleri değerleme ile ilgili 2.bölümündeki esaslara göre değerleneceğinin belirtildiği, bu durumda murisin ticari işletmesine kayıtlı emtia ve demirbaşların murisin ölüm tarihi itibarıyla defter kayıtlarında yer alan "maliyet bedeli" ile değerlendirilmesi yerinde olduğundan kanuni mirasçı adına yapılan cezalı tarhiyatta yasal isabet görülmediği gerekçesiyle terkin eden ....Vergi Mahkemesinin ... gün ve ... sayılı kararının bozulması istenilmektedir.
Uyuşmazlık, 23.11.1989 tarihinde vefat eden ...'ın ticari işletmesine kayıtlı emtia, demirbaş eşya ve sabit tesislerin veraset ve intikal vergisine esas değerinin ne şekilde tespit edileceğine ilişkindir.
7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 10.maddesinin 1.fıkrasında, veraset ve intikal vergisi matrahının, intikal eden malların Vergi Usul Kanununa göre bulunan değerleri olduğu, aynı maddenin 2.fıkrasında ise, mükelleflerin, ilk tarhiyatta nazara alınmak üzere veraset ve intikal vergisi mevzuuna giren malları aşağıda belirtilen değerleme ölçülerinden faydalanarak, belirtilmeyenler bakımından ise Vergi Usul Kanununun servetleri değerleme ile ilgili 3.bölümündeki esaslara göre değerlemek ve beyannamelerinde göstermek zorunda oldukları, aynı maddenin a bendinde de, bilanço esasına göre defter tutanlarda ölüm tarihine takaddüm eden takvim yılı bilançosuna göre bulunacak öz sermayenin ticari sermaye olduğu, mükelleflerin isterlerse ölüm günü itibarıyla çıkaracakları bilançoyu esas alarak öz sermayelerini tespit edebilecekleri öz sermaye veya ticari varlığın (mükellefler tarafından) bu maddedeki esaslara göre tespit olunacağı, bu maddede hüküm olmayan hallerde Vergi Usul Kanununun iktisadi işletmelere dahil kıymetleri değerleme ile ilgili 2.bölümündeki esaslara göre tespit olunacağı hükme bağlanmıştır.
Yukarıda açıklanan hükümlere göre, ilk tarhiyatta nazara alınmak üzere, bilanço esasına göre defter tutan murisin ölüm tarihindeki ticari varlığına dahil unsurların değerlemesi yönünden, öncelikle Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 10.maddesinde yeralan değerleme ölçülerinin uygulanması, 10.maddede değerleme ölçüsü belirtilmemiş olanlar için, Vergi Usul Kanununun iktisadi işletmelere dahil kıymetleri değerleme ile ilgili 2.bölümündeki esasları uygulamaları gerekmektedir. Zira, mükelleflerin ilk değerlendirmede işletmenin defter kayıtlarındaki maliyet bedellerini esas almaları doğaldır.
Dosyanın incelenmesinden, tereyağ imalatı ile uğraşan ve 23.11.1989 tarihinde vefat eden murisin kanuni mirasçısı tarafından verilen veraset ve intikal vergisi beyannamesinde, intikal eden emtia, demirbaş eşya ve sabit tesislerin yasal defter ve belgelerde yazılı olan maliyet bedeli ile değerlendirildiği, takdir komisyonunca, intikal eden eşya ve emtianın emsal bedelinin bulunduğu ve aradaki matrah farkı üzerinden idarece kusur cezalı veraset ve intikal vergisi tarhiyat yapıldığı anlaşılmaktadır.
Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 10.maddesinin 4.fıkrasında idarenin, maddede belirtilen esaslara göre beyan edilen bu değerler üzerinden vergiyi beyannamenin verildiği tarihten itibaren en geç onbeş gün içinde tarh edeceği, tarh edilen vergilerin, intikal eden malların Vergi Usul Kanununa göre bulunacak değerlerine göre ikmal edileceği hükme bağlanmıştır. Söz konusu fıkra hükmünde belirtilen intikal eden malların ikmalen tarhiyatta esas alınacak değerlerinin ise, Vergi Usul Kanununun üçüncü bölümünde yer alan servetleri değerleme hükümlerine göre bulunacak değerleri olduğu yukarıda açıklanmış bulunmaktadır. Vergi Usul Kanununun servetleri değerleme ile ilgili üçüncü bölümünün gerekçesinde, bu bölümün getiriliş amacının, servet vergilerinden olan veraset ve intikal vergisine tabi malların değerlemesi olduğu açıkça belirtilmiştir.
Bu itibarla, kanuni mirasçıya intikal eden emtia ve eşyaların, Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 10.maddesinde bunların değerlemesine ilişkin bir ölçü bulunmadığından, ilk tarhiyatta nazara alınmak üzere ve ticari varlığın tespitinde, Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 10. maddesinin (a) bendi uyarınca, Vergi Usul Kanununun iktisadi işletmelere dahil kıymetleri değerleme ile ilgili 2.bölümündeki esaslara uyularak beyan edilmesi yerinde ise de, yukarıda belirtilen kanun hükümleri ve gerekçeler ile yapılan açıklamalar karşısında, veraseten intikal eden malların nihai olarak vergilendirilmesinde, Vergi Usul Kanununun servetleri değerleme ile ilgili üçüncü bölümünde yer alan ölçülerin esas laınması zorunlu olmaktadır.
Bütün bu nedenlerle, ticari işletmeye dahil, vergisi uyuşmazlık konusu unsurlrın, 7338 sayılı Kanunun 10.maddesinin 2.fıkrası ile yollamada bulunulan 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 292.maddesi hükmü gereğince emsal bedeliyle değerlemesi yapılarak bulunan tutar ile, mükellef tarafından maliyet bedeli esas alınarak beyan edilen tutar arasındaki
fark matrah üzerinden yapılan ikmalen tarhiyat yerinde olup, mahkemece, değerlemenin, 213 sayılı kanunun iktisadi işletmelere dahil kıymetlerin değerleme ile ilgili ikinci bölümünde yer alan ölçülere göre yapılması gerektiğinden bahisle tarhiyatın terkininde kanuna uyarlık görülmemiştir.
Kusur cezasına gelince; ikmalen tarhiyata esas matrah farkının, idarece, farklı değerleme ölçülerine göre bulunması nedeniyle, Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 10.maddesinin 2591 sayılı Kanunun 2.maddesi ile değişik 5.fıkrası uyarınca tarhiyata ceza uygulanması mümkün olmayıp, bu hususun mahkemece ayrıca değerlendirileceği tabiidir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulüne, mahkeme kararının bozulmasına karar verildi.