MAHKEMESİ :TİCARET MAHKEMESİ


Taraflar arasında görülen davada... Asliye Ticaret Mahkemesi’nce verilen 04.02.2013 gün ve 2012/254-2013/39 sayılı kararı bozan Daire’nin 26.09.2014 gün ve 2013/8650-2014/14746 sayılı kararı aleyhinde davalı vekili tarafından karar düzeltilmesi isteğinde bulunulmuş ve karar düzeltme dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dosya için düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
Davacı ...A. vekili, müvekkilinin .... İcra Müdürlüğü’nün 2012/7020 Esas sayılı dosyasıyla davalı ... aleyhine ... numaralı..., ...gemisine ilişkin olarak TTK m.1235 göre gemi alacaklısı hakkından kaynaklanan kanuni rehin hakkına dayalı olarak taşınır rehininin paraya çevrilmesi yoluyla icra takibine geçtiğini, davalının haksız itirazı ile takibin durduğunu, müvekkilinin İspanya’da faaliyet gösteren denizcilik ve gemi acenteliği şirketi olduğunu, ...’in ...numaralı ...isimli geminin donatanı...isimli firmasının talebi üzerine bu gemiler ve donatanları hesabına yapılan tamirat, erzak, yakıt, çağrı masrafları, liman ücretleri, acenteler, mürettebat maaşları olmak üzere toplam 1.446.950,00 Euro tutarında alacaklılara ödeme yaptığını, ...ve ...firmalarının merkezinin,...Cumhuriyeti olduğunu, müvekkilinin ödemiş olduğu meblağlar için, ...ve ... gemileri üzerinde rehin hakkı tesis edildiğini, borcun ödenmemesi üzerine bu gemilerin satılacağına ilişkin 31.01.2012 tarihinde Barselona’da borçlular ... ve ...şirketlerin acentesi... ile müvekkilinin acentesi ... arasında anlaşma yapıldığını, müvekkilinin, ... gemisi üzerinde ipotek alacağı bulunan Corn Marine Limited Şirketine 31.01.2012 tarihinde 162.000,00 USD borç taksitini ödediğini, bu anlaşmada, ...gemisi donatanı ... Limited ve ...gemisi donatanı ...’nın müvekkili firmanın kendilerine 1.446.950 Euro ödeme
yaptıklarını kabul ettiklerini bu ödeme nedeni ile gemi rehin hakkını kabul ettiklerini, müvekkilinin...-1 gemisi üzerinde bulunan bir ipotek hakkı için 162.500,00 USD ödemeyi kabul ettiğini, ...LİMİTED ve ...’nın 30.10.2012 tarihinden önce borcu ödemeyi kabul ettiklerini, bu tarihe kadar ödeme olmazsa iki gemiyi değeri 4.500.000 USD üzerinden 48 saatlik süre içerisinde satışa koymayı taahhüt ettiklerini, gemiye 3. kişilerce el konulması halinde alacakların derhal muaccel hale geleceğini, anlaşmanın imzalanmasından sonra,...-1 gemisinin Yunanistan’da başka alacaklılar tarafından tutuklandığını, müvekkilinin burada 70.000,00 Euro ödemek zorunda kaldığını, ...gemisinin 3 kişilere...’da satıldığını, ,,,açıklarında beklediğini, ...-1 gemisinin ise başka yerde hurdaya satılarak parçalandığını, alacaklarının teminatı olan ...-1 gemisi üzerinde .... Asliye Ticaret Mahkemesi’nde 2012/304 D İş dosyası ile 31.01.2012 tarihinde 821.720,07 Euro üzerinden ihtiyati haciz konulduğunu, bu ihtiyati haczin ...4. İcra Müdürlüğü’nün 2012/7020 sayılı dosyası ile takibe konulduğunu, alacaklarının tahsili için TTK m.1235-1236’ya göre rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapıldığını ileri sürerek, 821.720,07 Euro üzerinden yapılan takibe itirazın iptali ile icra inkar tazminatına hükmedilmesine ve kanunu rehin hakkına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı...-1 donatanı... LİMITED vekili, mahkemenin MÖHUK m.40 atfıyla İİK m.258/1, 1 cümle ve m. 50 ile hükmünde atfıyla HMK 5-19 göre Türk Mahkemelerinin milletlerarası yetkisinin bulunmadığını, ihtiyati hacze konu geminin... siciline kayıtlı olduğu, MÖHUK m.22/1 uyarınca gemi üzerinde ihtiyati haciz talep edenin, gemi alacaklısı hakkına sahip olup olmadığı konusunda yetkili hukukun... Hukuku olduğunu,...’in 1993... hakkındaki uluslararası sözleşmeye taraf olduğunu, BM resmi sitesinde bu durumun yer aldığını, bu sözleşmede gemi alacaklısı hakkının çok sınırlı bir biçimde 5 bend halinde düzenlendiğini, somut olaydaki alacağın bu listeye dahil olmadığını, kanuni ve akti rehin hakkının bulunmadığını, yine TTK m.1352’de yer alan deniz alacağı listesinin uygulama alanın da bulunmadığını, alacağın gemiyi takip etmesi ve davalı donatanın bu borçtan ayni olarak sorumluluğunun söz konusu olamayacağını, ihtiyati haciz talebinin İİK m.257 ve devamına göre belirlenmesi gerektiğini, taraflar arası uyuşmazlığın para alacağına ilişkin olduğunu, gemi üzerine rehin hakkının bulunması halinde HMK m.9/2 Cümledeki yetki kuralının uygulanabileceğini, bu durumda MÖHUK m.40 atfıyla iç hukukun yetki kurallarının Türk Mahkemelerini yetkili kılmadığını, gerek ihtiyati haciz kararı verilmesinde gerek davanın görülmesinde, Türk Mahkemeleri"nin milletlerarası yetkisinin bulunmadığını bu nedenle ...1. Asliye Ticaret Mahkemesi"nce verilmiş 2012/304 D İş sayılı ihtiyati haciz kararının kaldırıldığını, davanın reddine karar verilmesi gerektiğini ayrıca, sözleşmenin kimin tarafından imzalandığının sözleşmede belli olmadığını, davacı tarafın davalıdan herhangi bir hak ve alacağının bulunmadığını, davalı şirketin herhangi bir borcunun bulunduğunun ispat edilmediğini, davacı şirketin ...gemisi üzerinde TTK m.1235-1236 maddelerinden kaynaklanan rehin hakkının bulunmadığını, TTK m.1235’de yer alan alacaklar arasında davacının alacağının yer almadığını belirterek davanın reddini talep etmiştir.
Mahkemece, somut olayda Türk Mahkemeleri"nin milletlerarası yetkisini kabul eden bir yetki anlaşması bulunmadığı için yabancılık unsuru taşıyan söz konusu ihtiyati haciz talebinde mahkemenin yetkisinin MÖHUK m. 40 atfıyla İİK m. 50 ve bu hükmün de yaptığı atıfla 6100 s. HMK m. 5-19’a göre tayin edileceği, kendisine karşı dava açılan kişinin Türkiye’de yerleşim yerinin bulunmaması (HMK m. 6), talep edenin Türkiye’de mutad meskeninin bulunması (HMK m. 9/c. 1), alacağın doğumuna sebep olduğu iddia edilen sözleşmenin Türkiye’de akdedilmemesi (İİK m. 50/1) ve bu sözleşmenin Türkiye’de ifa edilmemesi sebebiyle Türk Mahkemeleri"nin söz konusu yetki kuralları uyarınca somut olayda milletlerarası yetkisinin bulunmadığı, HMK m. 9/1, c. 2’de yer alan “...malvarlığı
haklarına ilişkin dava, uyuşmazlık konusu malvarlığı unsurunun bulunduğu yerde de açılabilir”. hükmü gereğince geminin burada yer alan uyuşmazlık konusu malvarlığı değerini oluşturuyorsa, dava anında gemi Türkiye’de bulunduğu takdirde Türk Mahkemeleri"nin somut olaydaki milletlerarası yetkisinin kabul edileceği, aksi halde ise, yukarıda sayılan yetki kuralları somut olayda uygulama alanı bulamadığı için Türk Mahkemeleri"nin yetkisinin bulunmadığı sonucuna ulaşılacağı, bu sorun hakkındaki değerlendirmede ise, talep edilen alacağın para alacağını mı, yoksa gemi üzerindeki (teslime bağlı olmayan) bir akdi veya kanuni rehin hakkına mı dayandığının önem taşıdığı, zira para alacağının yanında gemi üzerinde söz konusu rehin hakları bulunuyor ve talep edilen alacak esas itibariyle bu rehin haklarının takibini koruyor ise, HMK m. 9/c. 2’de yer alan yetki kuralının geçerli olacağı, dolayısıyla alacak talebinde bulunanın gemi üzerinde gemi alacaklısı hakkı ve akdi gemi rehni iddiasının incelenmesinin gerektiği, somut olayda yabancılık unsuru bulunduğu için gemi üzerinde gemi alacağına bağlı olarak doğduğu iddia edilen ve gizli bir “kanuni rehin hakkı olan” gemi alacaklısı hakkı açısından yine MÖHUK hükümlerindeki kanunlar ihtilafı kurallarına bakmak gerekeceği, MÖHUK m. 22/1 uyarınca “...deniz araçları üzerindeki ayni haklar, menşe ülke hukukuna tabidir.” aynı maddenin ikinci fıkrasında menşe ülkenin ne olduğunun gemiler hakkında şu şekilde tarif edildiği, “Menşe ülke...deniz taşıma araçlarında ayni hakların tescil edildiği sicil yeri, deniz taşıma araçlarında bu sicil yeri yoksa bağlama limanı”dır. Gemi alacaklısı hakkı tescil dışında doğan kanuni bir rehin hakkı olsa da, bu hakka uygulanacak hukukun menşe ülkeye göre belirleneceği, sicile kayıtlı gemiler için söz konusu yerin geminin tescil edildiği sicil ülkesi olduğu, alacağa konu geminin ,,,Sicili"ne kayıtlı olduğu, dolayısıyla MÖHUK m. 22/1 uyarınca bu gemi üzerinde alacağı talep edenin gemi alacaklısı hakkına sahip olup olmadığı konusundaki yetkili hukuk (lexcausae) ,,, olduğu, takibe yapılan itiraz dilekçesinde ,,,’in 1993... Hakkındaki Uluslararası Sözleşme’ye taraf olduğunu belirttiği, 1993 Cenevre Sözleşmesi’ne taraf olan devletler Birleşmiş Milletler’in resmi internet sitesinde (http://treaties.un.org) yer aldığı, bu siteden ulaşılabilecek tabloya göre, 1993 Cenevre Sözleşmesi 11.03.1997 tarihinden itibaren ,,,hukuku açısından yürürlüğe girdiği, 6102 s. TTK açısından da mehaz teşkil eden 1993 Cenevre Sözleşmesi’nde gemi alacaklısı hakkı bahşeden alacakların çok sınırlı bir biçimde beş bent halinde düzenlendiği, buna göre gemi adamı alacakları, geminin işletilmesinden doğan zararlardan (her türlü bedensel zarar ve navlun sözleşmesinin konusunu oluşturan eşya ve yolcu bagajları dışında kalan maddi zararlar) kaynaklanan alacaklar, kurtarma ücreti, seyrüsefer resimleri hak sahibine gemi üzerinde gemi alacaklısı hakkı tanıdığı, dolayısıyla somut olaydaki alacak hakkının 1993 Sözleşmesi’nde yer alan gemi alacağı listesine dâhil olmadığı, diğer yandan taraflar arasında akdedilen sözleşmenin tercümesinde gemi rehninden söz edilmekle birlikte, “creditosmaritimos” ifadesinin gemi rehnini değil, deniz alacağı (ing.:maritimeclaim) terimini karşıladığı, dolayısıyla gemi üzerinde akdi bir rehin hakkı kurulmadığı, sözleşmede yer alan deniz alacağı ifadesinin gemi üzerinde sahibi lehine rehin hakkı yaratmadığı, gerekçesiyle, davacının davasının Mahkemenin milletlerarası yetkisine girmediğinden HMK m.114/1-a bendi gereğince dava şartı yokluğundan ...4. İcra Müdürlüğü’nün 2012/7020 Esas sayılı dosyasındaki takipte mahkemenin ve icra dairesinin yargı ve cebri icra hakkı bulunmadığından itirazın iptali talebinin reddine dair karar davacı vekili tarafından temyizi üzerine Dairemizin 26/09/2014 tarihli kararı ile bozulmuştur.
Davalı vekili karar düzeltme isteminde bulunmuştur.
Yargıtay ilamında benimsenen gerektirici sebeplere göre, davalı vekilinin HUMK’nın 440. maddesinde sayılan hallerden hiçbirini ihtiva etmeyen karar düzeltme isteğinin reddi gerekir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı, davalı vekilinin karar düzeltme isteğinin HUMK’nın 442. maddesi gereğince REDDİNE, aşağıda yazılı bakiye 03,20 TL karar düzeltme harcının ve 3506 sayılı Yasa ile değiştirilen HUMK"nın 442/3. maddesi hükmü uyarınca takdiren 265,00 TL para cezasının karar düzeltilmesini isteyenden alınarak Hazine"ye gelir kaydedilmesine, 14.01.2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.