Mahkemesi : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi



Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı davalı ile feri müdahil Kurum vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı ve fer"i müdahil Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı dava dilekçesinde özetle; ... ... Tarım Ürünleri İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret A.Ş. ’ne ait Sanayi Sitesi, ... adresindeki işyerinde 16.09.1991 tarihinde işçi olarak işe başladığını, 21.09.2012 tarihine kadar fiilen çalıştığını, çalıştığı günlerin eksik gösterildiğini, davalıya ait işyerinde 16.09.1991 tarihinden 2000 yılına kadar mevsimlik işçi olarak 6 ay/180 gün çalıştığı halde davalının 16.09.1991-2000 süresindeki 6 aylık çalışma sürelerinin eksik beyan edildiği gibi 2000-21.09.2012 tarihleri arasında yılda 360 günlük çalışma günlerinin de eksik beyan edildiğini belirterek, 16.09.1991-2000 tarihleri arasında davalı işverene ait işyerinde mevsimlik işçi olarak yılın 6 ayında 180 gün çalıştığının tespitine, ayrıca 2000-21.09.2012 tarihleri arasında yıllarda 360 gün çalıştığının belirlenmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP
Fer"i müdahil Kurum vekili, Kurum kayıtlarının incelenmesinden 14879686 sigorta sicil numaralı davacı ...’ın, 16.09.1991 tarihinde davalı...... ... Tarım Ürünleri İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret A.Ş.’ne ait incir işletmesinde çalışmaya başladığının ve 21.09.2012 tarihine kadar aralıklı olarak çalışmalarının Kurum’a bildirildiğini, 5 yıllık hak düşürücü süre dışında kalan talebinin reddinin gerektiğini belirterek, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Davalı ... Tar. Ürn. İth. İhr. San. ve Tic. A.Ş. vekili, bu tespit davasında her şeyden evvel 5 yıllık hak düşürücü sürenin geçirilmiş bulunduğunu, 04.11.1998 tarihinde 105039 sayılı davalı işverenin işyeri işe iş ilişkisini bitirmesinin ardından 04.01.1999 tarihinde 11029512 işyeri numaralı başkaca bir işveren nezdinde çalışmaya başladığını, bu sırada davalı işverenlik nezdindeki hizmet bütünlüğü bozulduğundan, hak düşürücü sürenin 04.11.1998 tarihinde işlemeye başlandığını ve 04.11.2003 tarihinde dolduğunu, ilgili döneme ilişkin taleplerin öncelikle bu sebepten reddinin gerektiğini, davacının aralıksız çalışmasının 2003 yılında başladığını, bu tarihten, iş akdinin işverence feshi tarihine kadar mevsimlik statüde devam ettiğini belirterek, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece yapılan yargılama sonunda "Davanın kısmen kabulü ile:
14879686 sigorta sicil numaralı davacı ..."ın davalı işveren ... ... Tarım Ürünleri İthalat İhracat A.Ş."ne ait işyerinde 1991- 21/01/2012 tarihleri arasında 4133 gün çalıştığı, 1519 gün çalışmasının bildirildiği, 2614 gün asgari ücretle çalışmasının davalı Kuruma bildirilmediği, bildirilmeyen günlerin 1991/3. dönemde 40 gün, 1992/2. dönemde 55 gün, 1993/1. dönemde 20 gün, 1993/2. dönemde 48 gün, 1993/3. dönemde 50 gün, 1994/3. dönemde 69 gün, 1995/3. dönemde 106 gün ,1996/3. dönemde 106 gün, 1997/3. dönemde 80 gün, 1998/3. dönemde 87 gün, 2000/3. dönem 56 gün , 2001/1. dönemde 120 gün, 2001/3. dönemde 106 gün, 2002/1. dönemde 120 gün, 2002/2. dönemde 106 gün, 2003/1 dönemde 120 gün, 2003/3. dönemde 15 gün, 2004/1. dönemde 120 gün , 2005/1-4 dönemde 60 gün, 2005/9-12. dönemde 41 gün, 2006/1-4. dönemde 120 gün, 2007/1-5. dönemde 36 gün, 2007/8-12.dönemde 46 gün, 2008/1-7. dönemde 142 gün, 2008/9-12. dönemde 15 gün, 2009/1-7. dönemde 137 gün, 2009/9-12. dönemde 33 gün, 2010/1-5. dönemde 96 gün, 2010/9-12. dönemde 29 gün, 2011/1-5. dönemde 127 gün, 2011/9-12. dönemde 47 gün, 2012/1-9. dönemde 261 gün olduğunun tespitine" karar verilmiştir.
B-BAM KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince "Aydın 1. İş Mahkemesi"nden verilen 27/12/2018 tarih, 2015/60 Esas ve 2018/321 Karar sayılı kararına yönelik davalı...... Tarım Ürünleri İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret A.Ş. ve fer"i müdahil Kurum vekillerinin istinaf başvurularının Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine" karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı şirket vekili özetle, davacının ilk dönem çalışmasına ilişkin taleplerinin hak düşürücü sürenin geçmiş olması nedeniyle reddi gerektiği, hükme esas alınan bilirkişi raporunun dosya kapsamına uygun olmadığını, dosya kapsamında dinlenen tanıklarında davacının yılın 365 günü kesintisiz bir şekilde çalıştığını beyan etmediklerini, davacının çalışma iddiasını ispatlayamadığını
Fer"i müdahil Kurum vekili özetle, 5510 sayılı yasanın geçici 7/1. maddesinde uygulama alanı bulan mülga 506 sayılı yasanın 79/10. maddesi kapsamında hak düşürücü sürelere itibar edilmeksizin hüküm kurulduğunu; yargılama aşamasında yapılan tüm ünite itirazlara da itibar edilmeksizin hüküm kurulduğunu, İstinaf Dairesinin de dayanak olarak kabul ettiği çalışmaların sezonluk olarak kabul edilmiş olmasına rağmen dosyanın kül halinde tetkikinde sezonluk çalışmaların somut olarak değerlendirilmediğini, gerçekte kesintili çalışmanın varlığı nedeniyle hakdüşürücü sürenin dikkate alınmadığını belirterek temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
1-5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçici 7. maddesi uyarınca davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79/10. maddesidir. Anılan Kanunun 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalı, 506 sayılı Kanunun 79. maddesine 25.08.1999 tarih, 4447 sayılı yasayla eklenen “Ay içinde bazı işgünlerinde çalıştırılmadığı ve ücret ödenmediği beyan edilen sigortalıların otuz günden az çalıştıklarını açıklayan bilgi ve belgelerin işverence prim bildirgelerine eklenmesi şarttır.” düzenlemesi uyarınca, anılan tarih sonrasına ilişkin eksik bildirimlerin dayanağı belgelerin Kuruma ibraz edilip edilmediği de incelenip, aksine durumda Kurumun eksik bildirim nedeniyle re"sen tahakkuk işlemi gerçekleştirip gerçekleştirmediği yönü araştırılmalıdır.
Öte yandan, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu"nun 2003/21 - 43 Esas, 2003/97 Karar ve 26.02.2003 tarihli kararında ayrıntıları açıklandığı üzere; kural olarak işe giriş bildirgeleri ve ücret ödeme bordroları sigortalının imzasını içermelidir. Sigortalı, anılan belgeleri hile, hata veya manevi baskı altında imzaladığını ileri sürmemiş veya imzanın kendisine ait olmadığını, ya da, kesintisiz çalıştığını söylememiş ise, birden fazla işe giriş bildirgesinin varlığı ve işyerinden yapılan kısmi bildirimler, sigortalının o işyerinde kesintili çalıştığına karine oluşturur. Bu karinenin, aksinin, ancak, eş değer de delillerle kanıtlanması gerekmekte olup, tanık sözlerine değer verilemez.
Eldeki davada; davalı ... Tarım Ürünleri İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret A.Ş. adına kayıtlı 1055039 sicil numaralı incir işletme paketleme işyerinde işçi olarak 16/09/1991 - 2000 tarihleri arasında mevsimlik işçi olarak yılda 180 gün, 2000 - 21/09/2012 tarihleri arasında ise kesintisiz çalıştığını iddia eden davacının, çalışmasının gerçekliği, işin ve işyerinin kapsam ve niteliğiyle süresinin belirlenebilmesi amacıyla yapılan araştırma ve inceleme yetersizdir. Dosyadan, davacının çalıştığı işyerinde talebe konu dönem boyunca çalışan yeterli sayıda bordrolu tanık dinlenmediği, davalıya ait işyerinde mevsimlik mi, yoksa, sürekli mi, çalışma yapıldığının, net olarak belirlenmediği, gelen imzalı ücret bordrolarındaki çalışma sürelerinin değerlendirilmediği anlaşılmaktadır.
Mahkemece, davacının çalışmasının niteliğinin belirlenmesi için, Tarım Müdürlüklerinden, ziraat odalarından ve vergi dairelerinden bildirilen muhtasar beyannameler sorularak, davalı şirketin sürekli mi, yoksa, mevsimlik mi çalıştığı araştırılmalı, yeterli sayıda ve objektif nitelikte bordo tanıkları re"sen tespit edilerek beyanlarına başvurulmalı ve işyerindeki çalışmanın mevsimlik olup olmadığı, davacının da hangi tarihlerde çalıştığı net olarak belirlenmelidir. Ayrıca, davacının çalışmasını bilebilecek durumda ve çalışmaları kayıtlara geçmiş bordrolu tanıklar tespit edilmelidir. Bu yönde yapılan araştırma yeterli olmaz ise, komşu işyerlerinde çalışan ve davacının çalışmasını bilebilecek durumda olan işçi veya işverenler kolluk aracılığıyla belirlenmeli, işin mevsimlik olduğu anlaşılırsa dönemleri belirlenmeli, bu dönemde davacı ile işveren arasındaki sözleşmenin askıda olduğu ve mevsimlik dönemlerde hak düşürücü sürenin işlemeyeceği hatırda tutularak, davacının hizmet döküm cetvelindeki bildirimler de dikkate alınmak suretiyle bir karar verilmelidir.
Yukarıda açıklanan maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, mahkemece eksik inceleme ve araştırma sonucu yazılı şekilde karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalı ve feri müdahil Kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurularının esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK"nın 373/1. Maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen İlk Derece Mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalı ... Tarım Ürünleri İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret A.Ş. "ne iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 26.05.2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.