Mahkemesi :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi

Dava, noter vekiline ödenen vekalet ücreti nedeniyle davalı Kurum tarafından tahsil edilen primlerin iadesi istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde davanın reddine karar verilmiştir.
Hükmün, davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dava dilekçesi ile asıl görevi noter katipliği olan davacı, 1512 sayılı Noterlik Kanununun 33. maddesi uyarınca noterlik görevinin boşalması ve yeni noter atanıncaya kadar geçen sürede yaptığı noter vekilliği nedeniyle tarafına ödenen vekalet ücretinin 5510 sayılı Kanunun 80. maddesi uyarınca prime tabi tutulamayacağını, zira vekalet ücretinin hizmet akti ilişkisinden kaynaklanan çalışma sonucu alınmadığını belirterek, Kuruma yersiz olarak ödediği primlerin davalı Kurumdan iadesini talep etmiştir.
Noter vekilleri, 1512 sayılı Noterler Kanunun 33. maddesinde düzenlenmiştir; “Boşalan noterliğin vekaleten yönetimi” başlıklı maddede, her ne sebeple olursa olsun boşalan bir noterliği, atanan noter göreve başlayıncaya kadar o noterlikte çalışan ve stajının altı ayını tamamlamış olan stajyer, bu durumdaki stajyerler birden fazla ise kıdemlisi, o noterlikte bu durumda stajyer yoksa noter odasının uygun bulacağı ve görevlendireceği aynı durumdaki stajyer, bunlardan hiç birisi bulunmadığı takdirde o noterliğin başkatibi, onun da engelli bulunduğu hallerde en kıdemli katibi vekaleten yönetir. Noterlikte bu işi görecek kâtip bulunmadığı takdirde, Cumhuriyet Savcılığının bildirmesi üzerine, adalet komisyonu tarafından atanacak icra müdürü, icra müdür yardımcısı veya yeterli bir adalet memuruna bu iş gördürülür denilmektedir.
Aynı maddede noter vekillerine kendi aylık veya ücretinden az olmamak üzere, noter odası tarafından tayin olunacak ücretin, noterlik gelirinden ödeneceği, ancak, bu ücretin noterliğin aylık safi gelirinin yarısından fazla olamayacağı, vekilin daire dışında bizzat yapacağı işlemlerden alınacak yol ödeneği dahil noterliğin, aylık gayri safi gelirinden, noterlik aidatı vekilin ücreti ve noterliğin diğer giderleri ayrıldıktan sonra kalanı, gelir ve giderin müfredatlı listesi ile birlikte en geç müteakip ayın onbeşine kadar vekil tarafından Türkiye Noterler Birliğine gönderileceği de belirtilmiştir.
Noterlik Kanunu Yönetmeliğinin “Noter vekillerinin denetimi, ücretleri, görev ve yetkileri” başlıklı 133 üncü maddesinde de bu ücret vekilin asıl görevinden aldığı aylık veya ücretinden az, noterliğin safi gelirinin yarısından fazla olamayacağı, vekil noterlik personeli ise, noterle yaptığı sözleşmedeki asıl görevinden aldığı aylık ve ücretin esas alınacağı düzenlenmiştir. Maddenin devamında ise noter vekilleri, yasalar yönetmelikler ve genelgeler doğrultusunda noterlere verilmiş görevleri yapmak, aylık iş cetvelleri ile aidatları yasal süreler içinde Noterler Birliğine vesair ilgili mercilere ödemek zorunda olduğu, vekaleten yönetilen noterliklerde çalışanlara ödenen ücretlerden gerekli vergilerin kesilerek süresinde ilgili daireye yatırılması, Bölge Çalışma ve Sosyal Sigortalar Kurumu Müdürlüklerine verilecek bildirgelerin düzenlenmesi, süresi içinde ilgili mercilere verilmesi, sigorta primlerinin kesilip yatırılması ve benzeri işlerden noter vekillerinin sorumlu olduğu belirtilmiştir.
1512 sayılı Noterler Kanununda noter katibine ilişkin düzenlemeler yapılmış olup, davacı, anılan Kanunun 44. maddesindeki şartlara haiz noter katibi olarak görev yapmakta ve 45. maddesi gereği noter ile sözleşme yaparak çalışmakta, 48. madde de yer alan amir hüküm uyarınca da noter ile aralarındaki hizmet akti ilişkisinde; hakkında iş mevzuatı hükümleri uygulanmaktadır.
4857 sayılı İş Kanununun 8/1.maddesi “İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir.” hükmüne amir olup, hizmet akdinden söz edebilmek için belirli bir işin, işverene bağımlı olarak çalışma karşılığında bir ücret mukabili yapılması gerekmektedir. Doktrinde kabul edildiği üzere iş akti; iş görme, ücret ve bağımlılık unsurlarından oluşmaktadır. 5510 sayılı Kanunun 12/1. maddesinde ise işveren, aynı Kanunun 4. maddesi 1. fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında sigortalı sayılan kimseleri çalıştıran gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar olarak tanımlanmıştır.
Diğer yandan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Sigortalı sayılanlar” başlıklı 4. maddesi 1. fıkrasının (a) bendinde, hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar Kanunun kısa ve uzun vadeli sigorta kolları uygulaması bakımından sigortalı sayılmıştır. Anılan Kanunun 79. maddesi uyarınca sigortalıların prim ödemek zorunda oldukları ve 80. maddesinde ise 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların hak ettikleri ücretlerin prime esas kazançlardan olduğu belirtilmiştir.
Bu yasal düzenlemeler gereğince, noter vekili olarak görev yapan noter katiplerinin, noter vekilliği döneminde noterle yaptıkları hizmet akti aynen devam ettiğinden, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 . maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalı olup, noterle yaptıkları sözleşmedeki ücret miktarı da 5510 sayılı Kanunun 80. maddesi kapsamında prime esas kazanca tabidir. Ne var ki, bu ücretine ilave olarak 1512 sayılı Noterler Kanunun 33. maddesi uyarınca noter odası tarafından takdir edilen ödeme, kanundan doğan vekalete dayalı bir ödeme olup, ödemenin hizmet aktinden kaynaklanmadığının anlaşılması karşısında, hizmet akti niteliğinde olmadığından 5510 sayılı Kanunun 80. maddesi uyarınca prime esas kazanç kapsamında değerlendirilemez. Diğer bir ifade ile noter katibine, noter vekilliğine dayalı olarak yapılan ödeme, prime esas kazanca dahil edilemeyecektir. Mahkemece buna göre belirleme yapılarak, sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 25.10.2018 gününde oy birliğiyle karar verildi.