MAHKEMESİ :İş Mahkemesi



1. Taraflar arasındaki “işçilik alacağı” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Bakırköy 5. İş Mahkemesince verilen davanın kısmen kabulüne ilişkin karar davalı ...Tur. Taş. Oto. Gıda Ltd. Şti, davalı ...Tur. İnş. Gıda Oto. Ltd. Şti. ve davalı İstanbul Gaz Dağıtım A.Ş. vekilleri tarafından ayrı ayrı temyiz edilmesi üzerine Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.
2. Direnme kararı davalı ...Tur. Taşımacılık Oto. Gıda Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
4. Davacı vekili 06.06.2011 tarihli dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı asıl işveren İstanbul Gaz Dağıtım A.Ş. ile diğer davalı alt işverenler nezdinde 17.02.2007 tarihinden iş sözleşmesini hak ettiği ücret ve diğer kanuni haklarının ödenmemesi nedeni ile haklı olarak feshettiği 31.05.2011 tarihine kadar sayaç okuma ve ihbarname dağıtım işlerinde çalıştığını, davalı alt işverenlerin davalı asıl işveren İstanbul Gaz Dağıtım A.Ş’ye bağlı olarak doğalgaz sayaçlarının okunması, borç nedeni ile açılması ve kapatılması ile ödenmeyen fatura borçlarına ilişkin ödeme ihbarnamelerinin abonelere tebliğ edilmesi işlemini yaptıklarını, davacının ücretinin en son ortalama aylık 1.100,00TL olduğunu, ücrete ek olarak 100,00TL yemek, 100,00TL yol ücreti aldığını, ücretin resmî kısmının bankaya yatırıldığını kalanın ise elden ve makbuz karşılığı ödendiğini ileri sürerek kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla çalışma ve hafta tatili ücretleri, asgari geçim indirimi, ihbarname dağıtım parası, ceza adı altında kesilen ücret kesintilerinden kaynaklanan alacakları ile 2011 Mayıs ayına ait ödenmeyen ücret alacağının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.



Davalılar Cevabı:
5. Davalı ...Tur. Taşımacılık Oto. Gıda Ltd. Şti. vekili 23.08.2011 tarihli cevap dilekçesinde; davacının asıl işveren İstanbul Gaz Dağıtım A.Ş. nezdinde çalışmasının devam ettiğini, asıl işverenden alınan ihalenin 31.05.2011 tarihi itibariyle sona erdiğini, davacının da ihale bitiminde yeni dönem ihaleyi alan firma nezdinde çalışmaya devam ettiğini, davacının müvekkili yanında çalıştığı dönemde müvekkilini ibra ettiğini, davacının ücretinin brüt 796,50TL/net 629,95TL olduğunu, yol ve yemek ücreti de almadığını, muhasebe sisteminde karışıklık olduğundan ücretin gerçek dışı gözüktüğünü, iddiaların doğru olmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
6. Davalı İstanbul Gaz Dağıtım A.Ş. (İGDAŞ) vekili 13.09.2011 tarihli cevap dilekçesinde; müvekkilinin asıl işveren olmayıp ihale makamı olduğunu, davanın husumet yokluğu nedeniyle reddi gerektiğini, zamanaşımı itirazında bulunduklarını, davacının asgari ücret aldığını, bu ücretin de banka kanalıyla ödendiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
7. Davalı ...Turizm İnşaat Gıda Otomotiv ve Elektrik Malzemeleri San. Tic. Ltd. Şti. vekili 02.05.2012 tarihli cevap dilekçesinde; davacının asıl işveren yanında değişen alt işverenler nezdinde çalıştığını, alt işverenler arasında işyeri devri olduğunu, davacının kendilerinden sonra asıl işveren yanında çalışmaya devam ettiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
8. Davalı ... İnş. Elekt. Oto. Veri. Tap. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti, davaya cevap vermemiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararı:
9. Bakırköy 5. İş Mahkemesinin 05.04.2013 tarihli ve 2011/367 E., 2013/257 K. sayılı kararı ile; davacının 17.02.2007-25.04.2008 tarihleri arasında davalı ... İnş. Elekt. Oto. Veri. Tap. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti, 30.08.2008-13.08.2009 tarihleri arasında davalı ...Turizm İnşaat Gıda Otomotiv ve Elektrik Malzemeleri San. Tic. Ltd. Şti., 01.09.2009-31.05.2011 tarihleri arasında ise davalı ...Tur. Taşımacılık Oto. Gıda Ltd. Şti. nezdinde çalıştığı, davacının faaliyet konusu gaz dağıtımı olan davalı İGDAŞ nezdinde dağıtılan gazın sayaç okunması, ücretlendirilmesi işini gördüğü ve bu işin davalı İGDAŞ’ın asıl işinin bir parçası olduğu, bu sebeple davalı İGDAŞ ve diğer davalıların davacının tüm işçilik alacaklarından müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğu, davacının ödenmeyen ücret alacakları nedeniyle iş akdini haklı olarak feshettiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Özel Daire Bozma Kararı:
10. Bakırköy 5. İş Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ...Tur. Taş. Oto. Gıda Ltd. Şti, davalı ...Tur. İnş. Gıda Oto. Ltd. Şti. ve davalı İstanbul Gaz Dağıtım A.Ş. vekilleri ayrı ayrı temyiz isteminde bulunmuştur.
11. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 24.11.2014 tarihli ve 2013/23587 E., 2014/32943 K. sayılı kararı ile; “1-Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davalıların aşağıdaki bentlerin kapsamı dışındaki tüm temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir. 2-Taraflar arasında işçiye ödenen aylık ücretin miktarı konusunda uyuşmazlık bulunmaktadır…..Somut olayda; iddia ve savunmaya, davacının yaptığı işe ve çalıştığı işyerine, Yargıtay incelemesinden geçen emsal dosyalarda kabul edilen ücret tespitlerine göre; davacının davalı işveren işyerinde net 900,00 TL ücret ve 100,00 TL yol ile 100,00 TL yemek ücreti karşılığı çalıştığının kabulü dosya içeriğine daha uygun düşecektir. Davacının kabul edilen alacakları 900,00 TL net ücret ve 100,00 TL yemek ile 100,00 TL yol ücreti karşılığı çalıştığı kabul edilerek yeniden hesaplanıp hüküm altına alınmalıdır. Davacının net 1.100,00 TL ücretle çalıştığının kabulü isabetsiz olup, kararın bu yönden bozulması gerekmiştir. 3-İki nolu bozma ilamında da belirtildiği üzere davacının net 900,00 TL ücretle çalıştığı kabul edildiğinden; davacının ücret alacağı hesaplanırken, ödenen miktar 900,00 TL aylık ücretten mahsup edilerek sonuca gidilmelidir. 4-Davalı ...Turizm İnşaat Gıda Otomotiv ve Elektrik Malzemeleri San. Tic. Ltd. Şti. temyizi yönünden; işyeri devrinin iş ilişkisine etkileri ile işçilik alacaklarından sorumluluk bakımından taraflar arasında uyuşmazlık söz konusudur…..Somut olayda; davalı ...Turizm İnşaat Gıda Otomotiv ve Elektrik Malzemeleri San. Tic. Ltd. Şti. işçiye karşı devreden işveren konumunda bulunduğundan ve son alt işveren olmadığından feshe bağlı kıdem tazminatı alacağından kendi dönemi ve kendi dönemindeki ücretle sınırlı olarak sorumlu olup, feshe bağlı diğer haklardan olan izin alacağından ise sorumlu tutulamaz. Devir tarihine kadar doğmuş olan diğer alacaklardan ise 4857 sayılı Kanun"un 6. maddesi uyarınca devreden işveren ile devralan işveren müştereken müteselsilen sorumlu olup, devreden açısından bu süre devir tarihinden itibaren iki yıl süreyle sınırlıdır. Mahkemece davalı ...Turizm İnşaat Gıda Otomotiv ve Elektrik Malzemeleri San. Tic. Ltd. Şti."nin son alt işveren gibi tüm alacaklardan müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulması hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir….” gerekçeleriyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
Direnme Kararı:
12. Bakırköy 5. İş Mahkemesinin 04.12.2015 tarihli ve 2015/45 E., 2015/472 K. sayılı kararı ile; önceki gerekçeye ilaveten bozma kararının yöntem ve yasaya uygun bulunmadığı, davacının asıl işveren davalının asıl işinin bir parçası olan gaz sayaçlarının okunması, ücretlendirilmesi işini yaptığı, davalı İGDAŞ ile diğer davalı olan alt işverenlerin davacının işçilik alacaklarından müteselsilen ve müştereken sorumlu oldukları ve davacının son aylık ücretinin net 1.000,00TL olduğu gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
13. Direnme kararı süresi içinde davalı ...Tur. Taşımacılık Oto. Gıda Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmiştir.

II. UYUŞMAZLIK
14. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık;
Somut olayda;
a) İddia ve savunmaya, davacının yaptığı işe ve çalıştığı işyerine, Yargıtay incelemesinden geçen emsal dosyalarda kabul edilen ücret tespitlerine göre davacının net 900,00TL ücret ve 100,00TL yol ile 100,00TL yemek ücreti ile çalıştığının kabul edilip edilmeyeceği,
b) Davacının ödenmeyen ücret alacağı hesaplanırken ödenen miktarın 900,00TL üzerinden mahsup edilerek sonuca gidilmesi gerekip gerekmediği noktalarında toplanmaktadır.

III. ÖN SORUN
15. Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında öncelikle; Mahkemece bozma öncesi yapılan yargılamada hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacının ücretinin net 1.100,00TL/ brüt 1.536,53TL olarak belirlendiği, mahkemece ödenmeyen ücret alacağı yönünden (1.100,00TL net ücret ve ücretlerden yapılan haksız kesintiler nedeniyle 100,00TL toplamda 1.200,00TL ödenmeyen ücret olarak kabul edildiği) dosya içerisine ödemeye yönelik davalı tarafca sunulan 481,22TL ve 167,94TL olan toplam 649,16TL mahsup edilerek bakiye 550,84TL ödenmeyen ücret alacağı hüküm altına alınarak davacının ücretinin ödenmeyen ücret alacağının hesabında (1.100,00TL 2011 Mayıs ayı ücreti + 100,00TL haksız kesintiler nedeniyle ödenmeyen ücret) 1.200,00TL olduğu kabul edildiği, bozma ilamında ise davacının ücretinin yol ve yemek dâhil net 1.100,00TL olduğu (900,00TL çıplak ücret + 100,00TL yol + 100,00TL yemek) gerekçesiyle davacının aldığı ücret ve ödenmeyen ücret alacağı yönünden bozma yapıldığı, mahkemece bozma sonrası direnme kararı verilmiş olmakla önceki hüküm aynen kurularak yine davacının ücretinin ödenmeyen ücret alacağı hesabında 1.200,00TL olduğu kabul edilirken diğer alacak kalemleri yönünden ücretin net 1.100,00TL kabul edildiği hâlde direnme kararı gerekçesinde davacının son aylık ücretinin net 1.000,00TL olduğunun belirtildiği dikkate

alındığında hüküm ile gerekçe çelişkisi bulunup bulunmadığı hususu ön sorun olarak tartışılmış, yapılan görüşmelerde bu hususun maddi hatadan ibaret olduğu ve ön sorunun bulunmadığı oy birliğiyle kabul edilerek işin esasının incelenmesine geçilmiştir.

IV. GEREKÇE
(1) numaralı uyuşmazlık yönünden;
16. 4857 sayılı İş Kanununun 32. maddesinin birinci fıkrasında, genel anlamda ücret, bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutar olarak tanımlanmıştır.
17. Ücret kural olarak dönemsel (periyodik) bir ödemedir. Kanunun kabul ettiği sınırlar içinde tarafların sözleşme ile tespit ettiği belirli ve sabit aralıklı zaman dilimlerine, dönemlere uyularak ödenmelidir. Yukarıda değinilen yasa maddesinde bu süre en çok bir ay olarak belirtilmiştir.
18. İş sözleşmesinin tarafları, asgarî ücretin altında kalmamak kaydıyla sözleşme özgürlüğü çerçevesinde ücretin miktarını serbestçe kararlaştırabilirler. İş sözleşmesinde ücretin miktarının açıkça belirtilmemiş olması, taraflar arasında iş sözleşmesinin bulunmadığı anlamına gelmez. Böyle bir durumda dahi ücret, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 401. maddesine (818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 323. maddesinin ikinci fıkrası) göre tespit olunmalıdır. İş sözleşmesinde ücretin kararlaştırılmadığı hallerde ücretin miktarı, işçinin kişisel özellikleri, iş yerindeki ya da meslekteki kıdemi, meslek unvanı, yapılan işin niteliği, iş sözleşmesinin türü, iş yerinin özellikleri, emsal işçilere o işyerinde ya da başka iş yerlerinde ödenen ücretler, örf ve adetler göz önünde tutularak belirlenir.
19. İş sözleşmesinin işverence haksız feshi nedeniyle işçinin alacak miktarı belirlenirken, bu hesabı doğrudan etkileyecek olan işçinin gerçek ücretinin saptanması gerekmektedir. Gerçek ücret; işçinin kıdemi, yaptığı işin özelliği ve niteliğine göre işçiye ödenmesi gereken ücrettir.
20. İş sözleşmesinin tarafları görünüşte bir ücret belirlemiş olabilirler, ancak bu ücret tarafların aralarında kararlaştırdıkları gerçek ücret olmayabilir. Uygulamada bazen taraflar arasında kararlaştırılmış olan gerçek ücret (örneğin SGK primlerini daha az ödemek amacıyla) bordroya yansıtılmamakta, daha düşük (örneğin asgari ücret) gösterilmektedir. Bu gibi durumlarda hâkim tarafından gerçek ücretin saptanması yoluna gidilmelidir (Süzek, S.: İş Hukuku, 11. Baskı, İstanbul 2015, s: 394, 395).
21. İş sözleşmesinin tarafları arasında ücret miktarı konusunda çıkabilecek ihtilaflarda gerçek ücretin her türlü delille ispatı mümkündür. Aylık ücreti gösteren para makbuzları, banka kayıtları, ticari defter kayıtları, tanık beyanları gibi delillerle işçinin imzasını taşıyan ücret bordroları veya hizmet sözleşmesinde yazılı olan ücretin gerçek olmadığı kanıtlanabilir. Ücretin mevcut delillerle şüpheye yer bırakmayacak şekilde belirlenmesi mümkün bulunmayan kimi durumlarda, yapılacak iş, hizmet süresi ve diğer belirleyici özellikler göz önünde tutularak ve ayrıca ilgili meslek örgütlerinden sorulmak suretiyle de belirlenebilir. Meslek örgütlerince bildirilen ücret miktarları tarafları ve mahkemeyi bağlayıcı nitelikte olmayıp, diğer bilgi ve belgelerle de desteklenmelidir.
22. Yapılan bu açıklamalar karşısında somut olay değerlendirildiğinde, davacı işçi davalı işverenler nezdinde en son aylık ortalama 1.100,00TL ücret ve ücrete ek olarak 100,00TL yemek ile 100,00TL yol ücreti ile çalıştığını, ücretinin bir kısmının banka kanalı ile bir kısmının da elden ödendiğini iddia etmiştir. Davalı ...Tur. Taşımacılık Oto. Gıda Ltd. Şti. vekili davacının brüt 796,50TL/ net 629,95TL ücret üzerinden çalıştığını, davalı İstanbul Gaz Dağıtım A.Ş. davacının asgari ücret üzerinden çalıştığını belirtirken, diğer davalı ...Turz. İnş. Gıda Otomotiv ve Elk. Malz. San. Tic. Ltd. Şti. vekili davacının ücreti konusunda beyanda bulunmamıştır.
23. Dosya kapsamında bulunan bordrolarda ve 28.08.2009 tarihli iş sözleşmesinde, davacı işçinin ücretinin asgari ücretin bir günlük karşılığının o ay içerisindeki çalışılan günler ile çarpımının karşılığı olduğu belirtilmiştir.
24. Öte yandan davacı tanığı...ücretlerin okunan sayaç sayısına göre belirlendiğini, bir sayaç okuyucusunun ortalama 1.200,00TL ücret aldığını, yol ve yemek ücreti olmadığını; davalı tanığı Serkan Kara ise sayaç okuma elemanının aldığı ücretin sayaç sayısına ve okuduğu bölgeye bağlı olduğunu, aylık ortalama asgari ücret aldıklarını; davalı tanığı ... da sayaç okuma elemanının okuduğu sayaç sayısına göre ücretinin belirlendiğini beyan etmişlerdir.
25. Dosya içeriğinde bulunan banka kayıtlarının incelenmesinde; değişen miktarlarda maaş adı altında ödemeler yapıldığı, en son 2011 yılı Nisan ayında maaş ödemesi olarak toplamda “1.058,92 TL” ödemenin bulunduğu görülmüştür.
26. Mahkeme tarafından hükme esas alınan bilirkişi raporunda; dosya içeriğinde bulunan bordroların hesap pusulası niteliğinde bulunmaması ve tanıkların sayaç başı ücret alındığını belirtmeleri karşısında davacının ücretinin net 1.100,00TL olduğu, ücrete ek yol ile yemek ücreti uygulamasının olmadığı kabul edilerek alacak miktarı hesaplanmıştır.
27. Mahkemece davacının ücreti yol ücreti ile yemek ücreti olmaksızın net 1.100,00TL olarak kabul edilmiştir. Davacı vekili her ne kadar dava dilekçesinde davacının yol ve yemek ücreti aldığını belirtmişse de mahkemece verilen kararı temyiz etmeyerek yol ve yemek ücreti almadığı şeklindeki mahkeme tespitini kabul etmiştir. Özel Dairece temyiz edenin sıfatına bakılmasızın aleyhe bozma yasağı ihlal edilerek davacının ücretine yol ve yemek ücreti eklenerek ücret tespiti yönünden bozma yapılması hatalıdır. Özel Dairenin bu yöndeki bozma nedeni yerinde değildir.
28. Gelinen bu noktada tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; davacının aylık net 1.100,00TL ile çalıştığı yönündeki iddiasının tanık anlatımları ile doğrulandığı, bu nedenle de davacının ücretinin bilirkişi raporunda belirtildiği gibi yol ve yemek ücreti olmaksızın net 1.100,00TL/ brüt 1.536,53TL olduğuna ilişkin mahkeme kabulünün ve direnme kararının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
(2) numaralı uyuşmazlık yönünden,
29. İlk uyuşmazlık sonucuna bağlı olarak davacının ücretinin net 1.100,00TL olduğu kabul edilerek mahkemece davacının ücret alacağının hesabında, ödenen miktarın 1.100,00TL ücretten mahsup edilerek ödenmeyen ücret alacağının belirlenmesi ve buna göre hüküm kurulması da isabetlidir.
30. Öte yandan, her ne kadar gerekçeli karar başlığında dava tarihi 06.06.2011 yerine 29.01.2015 olarak gösterilmiş ise de, bu yanlışlık mahallinde düzeltilebilir bir maddi hata olarak kabul edilmiştir.
31. O hâlde usul ve yasaya uygun olan direnme kararı onanmalıdır.

V. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile direnme kararının ONANMASINA,
Aşağıda dökümü yazılı (514,93TL) harcın temyiz edenden alınmasına,
Karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere 11.11.2020 tarihinde oy birliği ile kesin olarak karar verildi.