Tacir - Ticaret Şirketleri - Ticareti Terk Suçu - Yargıtay 16. Hukuk Dairesi 2009/9310 Esas 2010/1776 Karar Sayılı İlamı

16. Hukuk Dairesi 2009/9310 E., 2010/1776 K.

16. Hukuk Dairesi 2009/9310 E., 2010/1776 K.

• TACİR
• TİCARET ŞİRKETLERİ
• TİCARETİ TERK SUÇU

• 2004 S. İCRA VE İFLAS KANUNU [ Madde 337 ]
• 2004 S. İCRA VE İFLAS KANUNU [ Madde 44 ]
• 6762 S. TÜRK TİCARET KANUNU [ Madde 136 ]
• 6762 S. TÜRK TİCARET KANUNU [ Madde 14 ]

"İçtihat Metni"

Ticareti terk hükümlerine muhalefet etmek suçundan sanık C.Cengiz"in İİK"nın 337/a maddesi gereğince 3 ay hapis cezasıyla cezalandırılmasına karar verilmiş, hüküm yasal süresi içerisinde sanık vekili tarafından temyiz edildiğinden, Yargıtay C.Başsavcılığı"nın bozma talepli tebliğnamesiyle dosya Daireye gönderilmiş olmakla, inceleme raporu ve dosyadaki belgeler okunarak gereği görüşüldü:

Müşteki vekili 15.09.2008 havale tarihli şikayet dilekçesiyle, borçlu M... Kim. Kimyasal Mad. San. ve Tic. Ltd. Şti. hakkında yaptıkları takibin kesinleştiğini, şirketin müseccel adresine haciz için gidildiğinde bulunmadığını, ticareti terk edip, İİK"nın 44. maddesi gereğince durumu ticaret siciline bildirmediğini ileri sürerek, sanığın İİK"nın 337/a maddesi gereğince cezalandırılmasına karar verilmesi talep edilmiş, mahkemece yapılan yargılama sonucunda, sanığın İİK"nın 44. maddesine göre Ticaret Sicil Memurluğu"na mal bildiriminde bulunmadan ticareti terk ettiğinin anlaşıldığı gerekçesiyle cezalandırılmasına karar verilmiştir.

İcra ve İflas Kanunu"nun 44. maddesinin 1. fıkrasında, "Ticareti terk eden bir tacir 15 gün içinde keyfiyeti kayıtlı bulunduğu ticaret siciline bildirmeye ve bütün aktif ve pasifi ile alacaklılarının isim ve adreslerini gösteren bir mal beyanında bulunmaya mecburdur. Keyfiyet Ticaret Sicil Memurluğu"nca ticaret sicili ilanlarının yayınlandığı gazetede ve alacaklıların bulunduğu yerlerde de mutat ve münasip vasıtalarla ilan olunur. İlan masraflarını ödemeyen tacir beyanda bulunmamış sayılır." hükmü ile ticareti terk eden tacirin yapması gereken yükümlülüğü belirlenmiş, aynı Yasa"nın 337/a maddesinde ise 44. maddedeki yükümlülüğe aykırı davranmanın yaptırımı da, "Ticareti terk edenlerin cezası" başlığı altında, M4. maddeye göre mal beyanında bulunmayan veya beyanında mevcudunu eksik gösteren veya aktifinde yer almış malı veya yerine kaim olan değerini haciz veya iflas sırasında göstermeyen veya beyanından sonra bu malları üzerinde tasarruf eden borçlu, bundan zarar gören alacaklının şikayeti üzerine, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Birinci fıkradaki fiillerin işlenmesinden alacaklının zarar görmediğini ispat eden borçluya ceza verilmez." şeklinde düzenlenmiştir.

İcra ve İflas Kanunu"nun 44. maddesindeki mükellefiyet münhasıran tacirler için öngörüldüğüne göre, uyuşmazlık, kimlerin tacir sayılacakları, bir başka anlatımla "ticaret şirketini temsile yetkili ortağın veya bu konuda yetki verilen şirket müdürünün" İcra ve İflas Kanunu"nun 44. ve 337/a maddelerinin uygulanması açısından tacir sayılıp sayılmayacaklarına ilişkindir.

Kimlerin tacir olduğu 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu"nun 14. mad-desinde; "Bir ticari işletmeyi, kısmen dahi olsa kendi adına işleten kimseye tacir denir.

Bir ticari işletmeyi kurup açtığını, sirküler, gazete, radyo ve sair ilan vasıtalarıyla halka bildirmiş veya işletmesini ticaret siciline kaydettirerek keyfiyeti ilan etmiş olan kimse fiilen işletmeye başlamamış olsa bile tacir sayılır.

Bir ticari işletme açmış gibi, ister kendi adına, ister adi bir şirket veya her ne suretle olursa olsun hukuken var sayılmayan, diğer bir şirket adına (ortak sıfatıyla) muamelelerde bulunan kimse, hüsnüniyet sahibi üçüncü şahıslara karşı tacir gibi mesul olur."

Biçiminde düzenlenmiş olup, bunun yanında ayrıca aynı Yasa"nın 18. maddesindeki, "Ticaret şirketleriyle, gayesine varmak için ticari bir işletme işleten dernekler ve kendi kuruluş kanunları gereğince hususi hukuk hükümleri dairesinde idare edilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere devlet, vilayet, belediye gibi amme hükmi şahısları tarafından kurulan teşekkül ve müesseseler dahi tacir sayılırlar." hükmü ile de diğer tacir sayılanlar gösterilmiş, anılan Kanun"un 136. maddesinde de ticaret şirketlerinin nev"ilerinin; kolektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketlerinden ibaret olduğu belirtilmiştir. Yukarıda sayılan ticaret şirketleri yönünden Türk Ticaret Kanunundaki düzenleme incelendiğinde, bunlar için ticareti terk hususu değil, bunun yerine infisah ve tasfiyeleri öngörüldüğü anlaşılmaktadır. Eş anlatımla, Türk Ticaret Kanunu"nun 136. maddesinde sayılan şirketlerde ticareti terk değil, ortaklık ilişkisi sona erdirilmektedir.

Anılan şirketlerin her biri için infisah ve tasfiye yolu ayrı ayrı gösterilmiştir. Tasfiye sırasında ticaret şirketinin alacak ve borçları belirlenir ve borçlar ödendikten sonra kalan mevcudu, esas mukavelede aksine bir hüküm olmadıkça, pay sahipleri arasında ödedikleri sermayeler ve paylara bağlı olan imtiyaz hakları nispetinde dağıtılır, tasfiyenin sona ermesi üzerine şirkete ait ticaret unvanının sicilden terkini tasfiye memurları tarafından sicil memurluğundan talep olunur. İşbu talep üzerine terkin keyfiyeti tescil ve ilan olunmakla ticaret şirketinin tüzel kişiliği sona ermiş olur. Tasfiye süreci ile tüzel kişilik sona erdirildiğinden terkin işlemi sırasında Ticaret Sicil Memurluğuma İcra ve İflas Kanunu"nun 44. maddesine göre bir mal beyanında bulunulması da söz konusu değildir. Terkin işleminden sonra ticaret şirketinden alacağı bulunduğunu iddia eden bir alacaklı, bu alacağını ancak terkin edilen ticaret şirketini yasaya göre ihyasını sağlamak suretiyle tahsil edebilecektir.

Açıklamalar çerçevesinde somut olaya dönüldüğünde, İcra ve İflas Kanunumun 44. maddesi ile getirilen mal beyanında bulunma yükümlülüğü bulunduğunu söylemek kanunu zorlama olacaktır. Hal böyle olunca, Türk Ticaret Kanunu"nun 136. maddesinde sayılan kolektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketlerinin müdür veya yetkilileri için İcra ve İflas Kanunumun 337/a maddesinde yaptırıma bağlanan ticareti terk suçunun işlenmesi mümkün değildir.

Açıklanan nedenlerle sanığın beraatine karar verilmesi gerekirken ceza-landırılmasına karar verilmesi,

Kabule göre de;

1-

Sanığa ait nüfus kayıt örneği getirtilmeden hakkında mahkumiyet hükmü kurulması,

2-

Sanığa tebliğ edilen duruşma davetiyesinde İİK"nın 349. maddesinin 5. fıkrasına uygun olarak, duruşmaya gelmediği takdirde yargılamanın yokluğunda yapılabileceğine ilişkin açıklamanın bulunmadığı gözetilmeden yokluğunda yargılama yapılarak savunma hakkının kısıtlanması,

İsabetsiz olduğundan, temyiz itirazları yerinde görülmekle hükmün istem gibi (BOZULMASINA), 08.03.2010 gününde oybirliğiyle karar verildi.