Yargıtay Dairesi : 9. Ceza Dairesi

Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçundan sanık ..."ın 5237 sayılı TCK’nun 268. maddesi yollamasıyla aynı Kanunun 267/1, 269/1, 62 ve 50/1-a maddeleri uyarınca 1.200 Lira adli para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin Ankara 17. Asliye Ceza Mahkemesince verilen 28.12.2012 gün ve 1123-1328 sayılı hükmün, sanık tarafından temyiz edilmesi üzerine dosyayı inceleyen Yargıtay 9. Ceza Dairesince 10.09.2014 gün ve 125-8836 sayı ile;
“Sanığa atılı "Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerini kullanma" suçunun oluşabilmesi için, failin işlediği suç nedeniyle gerçekte varolan başkasına ait kimliği veya kimlik bilgilerini kullanmak suretiyle kendisi hakkında yapılacak soruşturma ve kovuşturmayı engellemesi ve bu suretle de suçsuz olan bir kişi hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını sağlaması gerekir.
Somut olayda;
Dolandırıcılık suçlarından başlatılan soruşturma kapsamında kendi kimlik bilgileriyle aranan sanığın araç kiralayacağı bilgisi alınması üzerine yapılan araştırma ve takip neticesinde görevli polis memurları tarafından yakalanıp ve kimliğini ibraz etmesi istendiğinde, yakalanmamak için ...’a ait sürücü belgesini kullanması şeklindeki olayda kamu görevlisine kimliği hakkında gerçeğe aykırı beyanda bulunan sanığın eyleminin TCK’nın 206. maddesinde tanımlanan "Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan" suçunu oluşturacağı, hukuki durumunun buna göre tayin ve takdiri gerektiği gözetilmeden suç vasfında yanılgıya düşülerek yazılı şekilde hüküm kurulması” isabetsizliğinden bozulmasına oy çokluğu ile karar verilmiş,
Daire Üyesi C. Özer;
"Cumhuriyet Başsavcılığının 2012/3711 hazırlık sayılı numarası ile yürütülen soruşturma kapsamında şüpheli olarak aranan sanığın, olay tarihinde araç kiralayacağı bilgisi alınması üzerine araç teslimi sırasında kendisine kimlik soran görevlilere başka bir şahsa ait sürücü belgesini ibraz etmesi, kendisinin görevlilerce tanınan bir kişi olması nedeniyle yakalandığında gerçek ismini beyan etmesi eyleminin, Kabahatler Kanununun 40. maddesindeki kimliği bildirmeme kabahatini oluşturduğu kanaatiyle, sayın çoğunluğun, eylemin TCK"nun 206. maddesinde yer alan resmi belge düzenlenmesinde yalan beyan suçunu oluşturduğuna ilişkin bozma gerekçelerine karşıyım. Şöyle ki; öncelikle ortada sahte olarak düzenlenen bir resmi belge yoktur. TCK"nun 206. maddesinde yer alan suçun oluşabilmesi için sahte olarak düzenlenen bir belgenin bulunması zorunludur. İkinci olarak somut olayda sahte belgenin düzenlenme ihtimali dahi söz konusu değildir. Zira sanık görevlilerce tanınan, bilinen bir şahıstır. Görevlilerce tanınan bir şahsın kimliği hakkında gerçeğe aykırı beyanda bulunması durumunda bu beyanın mutlaka tutanağa geçirileceği ve sahte bir resmi belgenin düzenleneceği bir varsayımdan ibarettir. Ceza hukukunda varsayıma dayalı mahkumiyet kararı kurulamaz. Üçüncüsü, TCK"nun 206. maddesinde resmi belge düzenleme yetkisine sahip kamu görevlisine yalan beyanda bulunulması sonucu görevlinin yanıltılarak sahte bir resmi belge düzenlemesi cezalandırılmakta, suç ile kamuya güven ilkesinin korunması amaçlanmaktadır. Ancak doğruluğu ispat edilecek hukuki sonuç doğuracak olaylar hakkında belge düzenlenir. Belge düzenlenmesi gerekmeyen durumlarda belgenin düzenlenmesi ihtimalini yeterli görmek, bizi TCK"nun 204 – 212. maddeleri arasında yer alan ve bir evrakta sahtecilik suçu olan resmi belge düzenlenmesinde yalan beyan suçunda sahte evrak olmasa bile evrakta sahtecilik suçunda mahkumiyet kararı verilmelidir sonucuna götürür ki bu kabul, suçun kapsamını çok genişletecektir. Oysa madde gerekçesinden de anlaşılacağı gibi beyanı alan memurun beyanın doğruluğunu araştırması, ondan sonra belgeyi düzenlemesi söz konusu ise bu suç oluşmayacaktır. Sanığın eylemi kamu görevlisinin görevle bağlantılı olarak sorması halinde kimliği ile ilgili gerçeğe aykırı beyanda bulunan kişiyi cezalandıran Kabahatler Kanununun 40. maddesi kapsamındadır. Hüküm bu nedenle bozulmalıdır." görüşüyle karşı oy kullanmıştır.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı ise 22.12.2014 gün ve 92475 sayı ile;
"Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının 2012/3711 hazırlık sayılı numarası ile yürütülen soruşturma kapsamında şüpheli olarak aranan sanığın, olay tarihinde araç kiralayacağı bilgisi alınması üzerine araç teslimi sırasında kendisine kimlik soran görevlilere başka bir şahsa ait sürücü belgesini ibraz etmesi, kendisinin görevlilerce tanınan bir kişi olması nedeniyle yakalandığında gerçek ismini beyan etmesi şeklinde iddia ve kabul edilen eyleminin 5237 sayılı TCK"nun 206. maddesinde hükme bağlanan memura yalan beyanda bulunma suçunu mu, 5237 sayılı TCK"nun 268/1. maddesi delaleti ile 267/1. maddesinde hükme bağlanan başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçunu mu, yoksa Kabahatler Kanununun 40. maddesinde hükme bağlanan suçu mu oluşturacağı hususu, itirazımızın özünü oluşturmaktadır.
5237 sayılı TCK"nun 206. maddesinde hükme bağlanan memura yalan beyanda bulunma suçu, 765 sayılı TCK"nun 343. maddesinin karşılığıdır. 765 sayılı TCK"nun 343/2. maddesindeki nitelikli hallere yeni yasada yer verilmemiş, yalnızca "yalan beyanda bulunma" deyimine yer verilmiştir. Böylece yalan beyanın kapsamı genişletilmiştir.
Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan suçu ile korunmak istenilen hukuksal yarar "kamu güveni"dir. 206. madde, doktrinde "fikri sahtecilik" olarak adlandırılan bir suç tipini düzenlemektedir. Bu suç, kamu görevlisinin resmi belgede sahtecilik suçuna benzemektedir. Her iki suç bakımından ortak özellik, resmi belgenin içerik olarak gerçeği yansıtmamasıdır. 204/2. maddedeki suçu kamu görevlisi işlerken, bu suçu bir üçüncü kişi işlemektedir. Hukuk düzeni, belli bir belgenin düzenlenmesi esnasında bireye doğru açıklamalarda bulunma yükümü yükletmekte, düzenlenecek belgeye önem vermektedir. Kişi, kendi beyanıyla, sahte bir resmi belgenin düzenlenmesine neden olmak hakkına sahip değildir. Belge, bireyin doğru beyanda bulunmaması dolayısıyla gerçeğe aykırı olunca ortada bir belgede sahtecilik eylemi bulunur. Eylem, resmi belgelerin gerçeği yansıttığı ve sahteciliğe konu olmayacağı hususundaki güveni zedelediğinden, bu nedenle suçla korunan hukuki değer kamu güvenidir.
Suçun maddi konusu, failin gerçeğe aykırı beyanına dayanılarak kamu görevlisinin düzenlediği ve beyanın doğruluğunu ispat edici bir güce sahip olan "resmi belge"dir. Yalan beyanın kamu görevlisine yapılması ve kamu görevlisinin de resmi belge düzenlemeye yetkili olması gerekir.
Suçun maddi unsuru, bir resmi belgeyi düzenlemek yetkisine sahip olan kamu görevlisine yalan beyanda bulunmaktır. Yalan beyanın mutlaka resmi belgenin düzenlenmesi sırasında gerçekleşmiş olması gerekir. Kişinin açıklamaları üzerine düzenlenen resmi belgenin bu beyanın doğruluğunu ispat edici bir güce sahip olması suçun oluşumu için gereklidir. Zarar aranmaz, zarar olasılığı suçun oluşumu için yeterlidir.
5237 sayılı TCK"nun 268. maddesinde hükme bağlanan "işlediği suç nedeniyle kendisi hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmasına engellemek amacıyla bir başka kişiye ait kimliği veya kimlik bilgilerini kullanmak" şeklindeki eylem bir yenilik olarak iftira suçunun özel bir işleniş biçimi olarak düzenlenmiştir. Bu hüküm 765 sayılı TCK"nun adli işlere ilişkin bulunan "memura yalan bildirimde bulunma" suçunu düzenleyen 343/2. fıkrasının karşılığını oluşturmaktadır.
Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçunda korunmak istenilen hukuksal değer, adliyenin ve kişi haklarının korunmasıdır.
Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçunun faili, işlediği suç nedeniyle hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılırken kendi kimliği veya kimlik bilgisi yerine başkasına ait kimlik veya kimlik bilgisinin kullanan kimsedir. Diğer bir anlatımla fail, kendisi hakkında işlediği suç nedeniyle soruşturma yürütülen ve şüpheli konumunda olan bir kimse veya hakkında kovuşturma yürütülen ve sanık konumunda bulunan kimsedir.
Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçunun mağduru, adliyedir. Geniş anlamda ise fail tarafından hakkında gerçek dışı hukuka aykırı bir fiil isnat edilen masum kişidir.
Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçunun maddi unsuru, işlediği bir suç nedeniyle kendisi hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmasını engellemek amacıyla başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerini kullanmaktır.
Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması "savunma hakkı" kapsamına girmez. Zira savunma hakkı, isnat olunan suç ve olaya ilişkin olarak tanınmış olup kimlik açısından böyle bir hak sözkonusu değildir.
Soruşturma ve kovuşturma makamları önünde kimliği konusunda yalan beyanda bulunan şüpheli ya da sanığın eylemi TCK"nun 206. maddesindeki suçu oluşturur. Eğer şüpheli yada sanık başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerini verirse, bu durumda 268. maddesi delaletiyle 267. madde hükmüne göre cezalandırılacaktır. Failin, işlediği veya işlemediği bir suç nedeniyle hayali bir kimsenin kimlik bilgilerini vermesi ya da işlemediği bir suç dolayısıyla yürütülen soruşturma ve kovuşturmada şüpheli veya sanık sıfatıyla ifadesine başvurulurken başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerini vermesi durumlarında 268. madde hükmü uygulanmaz. Bu durumda eylem 206. maddedeki resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan suçunu oluşturur.
Kabahatler Kanununun kimliği bildirmeme başlıklı 40 maddesi;
"(1) Görevle bağlantılı olarak sorulması halinde kamu görevlisine kimliği veya adresiyle ilgili bilgi vermekten kaçınan veya gerçeğe aykırı beyanda bulunan kişiye, bu görevli tarafından elli Türk Lirası idari para cezası verilir.
(2) Açıklamada bulunmaktan kaçınması veya gerçeğe aykırı beyanda bulunması dolayısıyla kimliği belirlenemeyen kişi tutularak durumdan derhal Cumhuriyet savcısı haberdar edilir. Bu kişi, kimliği açık bir şekilde anlaşılıncaya kadar gözaltına alınır ve gerekirse tutuklanır. Gözaltına ve tutuklamaya karar verme yetkisi ve usulü bakımından Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri uygulanır.
(3) Kişinin kimliğinin belirlenmesi durumunda, bu nedenle gözaltına alınma veya tutuklanma haline derhal son verilir." hükmünü içermektedir.
Bu kabahat fiili ile 5237 sayılı TCK’nun 206. maddesinde düzenlenen suç arasındaki fark, beyanın resmi belge düzenlenmesi sırasında yapılıp yapılmadığıdır. Kamu görevlisinin görevi nedeniyle resmi belge düzenlediği sırada yalan beyanda bulunulması halinde TCK’nun 206. maddesi uygulanacaktır. Resmi belge düzenlenmesi sırasında olmayıp da kamu görevinin gereği gibi yerine getirilebilmesi için, kamu görevlisinin göreviyle bağlantılı olarak sorması durumunda, kimliği hakkında gerçeğe aykırı beyanda bulunulması veya kimlik ve adresle ilgili bilgi vermekten kaçınılması halinde Kabahatler Kanunu"nun 40/1. maddesi uyarınca idari para cezası verilmesi gerekmektedir...
Somut olaya bakıldığında; Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının 2012/3711 hazırlık sayılı numarası ile yürütülen soruşturma kapsamında şüpheli olarak aranan sanığın, olay tarihinde araç kiralayacağı bilgisi alınması üzerine araç teslimi sırasında kendisine kimlik soran görevlilere başka bir şahsa ait sürücü belgesini ibraz etmesi, kendisinin görevlilerce tanınan bir kişi olması nedeniyle yakalandığında gerçek ismini beyan etmesi eyleminde;
Sanık hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının 2012/3711 sayılı soruşturma evrakından şüpheli olarak aranması nedeniyle artık TCK"nun 268. maddesinde hükme bağlanan başkalarına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin düzenlenmesi suçundan söz edilemeyeceği aşikardır. Sanığın eyleminin Kabahatler Kanununun 40. maddesine uygun olacağı düşünülmektedir. Zira olay günü görevli polisler tarafından kimlik bilgileri sorulan sanığın kendisini görevlilere ..."a ait sürücü belgesi vererek ... olarak tanıttığı, güvenlik görevlilerinin sanığın ... olduğunu bildikleri için gerçeğe aykırı bir tutanağın düzenlenmediği, bu nedenle "resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyanda bulunmak" suçunun unsurlarının oluşmadığı, eyleminin 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 40/1. madde ve fıkrasında düzenlenen "gerçek kimliği hakkında yalan beyanda bulunmak" kabahatini oluşturduğu düşünülmektedir.
Ancak; Kabahatler Kanunun madde 20"ye göre;
(1) Soruşturma zamanaşımının dolması halinde kabahatten dolayı kişi hakkında idari para cezasına karar verilemez.
(2) (Değişik fıkra: 06/12/2006 - 5560 S.K.33.md) Soruşturma zamanaşımı süresi;
a) Yüzbin Türk Lirası veya daha fazla idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde beş,
b) Ellibin Türk Lirası veya daha fazla idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde dört,
c) Ellibin Türk Lirasından az idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde üç,
yıldır. (Ek cümle: 13/02/2011-6111 S.K 22.mad.) Ancak (Ek ibare: 31/03/2011-6217 S.K 27 mad.), 89 uncu maddesi hariç olmak üzere 1111 sayılı Askerlik Kanunu, 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun, 3376 sayılı Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu ve 6001 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunda belirtilen ve idari para cezasını gerektiren fiilin işlendiği tarihi takip eden takvim yılının son günü bitimine kadar idari para cezası verilerek tebliğ edilmediği takdirde idari yaptırım kararı verilemez, verilmiş olanlar düşer.
(3) Nispi idari para cezasını gerektiren kabahatlerde zamanaşımı süresi sekiz yıldır.
(4) Zamanaşımı süresi, kabahate ilişkin tanımdaki fiilin işlenmesiyle veya neticenin gerçekleşmesiyle işlemeye başlar.
(5) Kabahati oluşturan fiilin aynı zamanda suç oluşturması halinde suça ilişkin dava zamanaşımı hükümleri uygulanır." hükmü karşısında zamanaşımının dolduğu" düşüncesiyle itiraz kanun yoluna müracaat etmiştir.
CMK"nun 308. maddesi uyarınca inceleme yapan Özel Dairece, 21.01.2015 gün ve 9192-226 sayı ile itiraz nedenlerinin yerinde görülmediğinden bahisle Yargıtay Birinci Başkanlığına gönderilen dosya, Ceza Genel Kurulunca değerlendirilmiş ve açıklanan gerekçelerle karara bağlanmıştır.
TÜRK MİLLETİ ADINA
CEZA GENEL KURULU KARARI
Sanık ... hakkında yardım eden sıfatıyla başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçundan verilen beraat kararı temyiz edilmeksizin kesinleşmiş olup itirazın kapsamına göre inceleme; sanık ... hakkında başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçundan kurulan mahkûmiyet hükmü ile sınırlı olarak yapılmıştır.
Özel Daire çoğunluğu ile Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı arasında oluşan ve Ceza Genel Kurulunca çözümlenmesi gereken uyuşmazlık; sanığın eyleminin nitelendirilmesine ilişkindir.
Olay tarihinden önce dolandırıcılık suçundan yürütülen soruşturmalar nedeniyle sanık ..."ın arandığı, olay günü olan 16.07.2012 tarihinden yaklaşık yirmi gün önce 27.06.2012 tarihinde Ankara Emniyet Müdürlüğüne bağlı Asayiş Şube Motorize Tim Amirliğince yapılan kontrollerde sanık ..."ın inceleme dışı sanık ..."a ait sürücü belgesini kullandığı ve ... ismi ile parmak izinin alındığı, ancak sanık ..."ın gerçek kimlik bilgileri ile önceden de değişik suçlardan parmak izi alındığından 27.06.2012 tarihinde alınan parmak izinin mukayesesine ilişkin 01.07.2012 tarihli ekspertiz raporunda sanık ..."ın gerçek kimlik bilgilerinin aksine ... ismini kullandığının belirtildiği,
Olay gününe ilişkin 16.07.2012 tarihli yakalama ve üst arama tutanağında; hakkında dolandırıcılık iddiaları bulunan ve Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının 2012/3711 soruşturma numarası ile yürütülen soruşturma kapsamında dolandırıcılık suçundan şüpheli olarak aranan sanık ..."ı yakalama çalışmaları devam ederken, sanığın araç kiralayacağı bilgisinin alınması üzerine olay yerine giden emniyet ekiplerince araç teslimi sırasında sanık ..."a kimliği sorulduğunda, görevlilere inceleme dışı sanık ..."un sürücü belgesini ibraz

ettiği, ancak emniyet ekiplerince tanınan ve gerçek kimliği bilinen sanık ..."ın yakalanarak Emniyet Müdürlüğüne intikal edildiğinde gerçek ismini açıkladığı bilgilerine yer verildiği,
Yerel mahkemece 28.12.2012 tarihli oturumda inceleme dışı sanık ..."a ait sürücü belgesi üzerinde yapılan gözlemde; sürücü belgesinin orjinal olduğu, üzerinde sahtecilik yapıldığına dair bir emare bulunmadığı ve sürücü belgesi üzerindeki resmin duruşma salonunda bulunan inceleme dışı sanık ..."a ait olduğunun belirlendiği,
Yakalama ve üst arama tutanağının sanık ... adına düzenlendiği, dosya içerisinde olay günü olan 16.07.2012 tarihine dair sanığın gerçeğe aykırı olarak beyan ettiği isimle düzenlenmiş herhangi bir belge bulunmadığı,
Anlaşılmaktadır.
Tanık Arzu Kayaoğlu mahkemede; sözlüsü olan sanık ..."ın kendilerine de farklı bir isim söylediğini, birlikte tatile giderken arabayı kullanan eniştesi Tuncay"ın sürücü belgesinin araç ruhsatının arasında kaldığını, sanık ..."ın da Tuncay"dan habersiz bu sürücü belgesini alarak kullandığını anlatmış,
Tanık Bahar Karakol da mahkemede tanık Arzu Kayaoğlu ile benzer beyanlarda bulunmuş,
İnceleme dışı sanık ... aşamalarda; sanık Serdal Bal"ı Ertan Güneş olarak tanıdığını, araç ruhsatının arasında unuttuğu sürücü belgesini sanık ..."ın kendisinin haberi olmadan kullandığını ifade etmiş,
Sanık ... aşamalarda; Tuncay ile arkadaş olduklarını, hakkında arama kaydı olduğundan Tuncay"ın araç ruhsatı içindeki sürücü belgesini aldığını, Tuncay"ın da bu duruma rıza gösterdiğini, 27.06.2012 günü arkadaşı Arzu Kayaoğlu"nun evinde bulunduğu esnada kapıyı çalan polis ekiplerinin kendisine ... isimli şahsı aradıklarını söylemeleri üzerine ..."un sürücü belgesini gösterdiğini, Emniyet Müdürlüğünde parmak izi alındıktan sonra serbest bırakıldığını, olay günü olan 16.07.2012 tarihinde de arandığını bildiğinden arkadaşı Tuncay"ın sürücü belgesini kullandığını savunmuştur.
Uyuşmazlığın isabetli bir biçimde çözümlenebilmesi için 5237 sayılı TCK"nun 268. maddesinde düzenlenen başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması ve 206. maddesinde düzenlenen resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan suçları ile 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 40. maddesinde düzenlenen kimliği bildirmeme kabahati üzerinde durulması gerekmektedir.
I- Başkasına Ait Kimlik veya Kimlik Bilgilerinin Kullanılması Suçu:
Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun "Adliyeye karşı suçlar" bölümündeki 268. maddede; “İşlediği suç nedeniyle kendisi hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmasını engellemek amacıyla, başkasına ait kimliği veya kimlik bilgilerini kullanan kimse, iftira suçuna ilişkin hükümlere göre cezalandırılır” şeklinde düzenlenmiş olup, madde gerekçesinde bu suçun iftira suçunun özel bir işleniş biçimini oluşturduğu belirtilmiştir.
Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçunun iftira suçunun özel bir şekli olduğu madde sıralamasından da anlaşılmaktadır. TCK"nun 267. maddesinde iftira suçu düzenlendikten sonra 268. madde kaleme alınmış, daha sonra iftira suçundaki etkin pişmanlık hükmünü içeren 269. madde düzenlenmiştir.
Ayrıca TCK"nun 268. maddesinin iptali istemiyle yapılan itirazın Anayasa Mahkemesince 22.05.2012 gün ve 3-95 sayı ile reddine karar verilmesinin yanında, 268. maddede iftira suçuna yapılan atfın sadece cezayla sınırlı olmadığı, 267. maddedeki iftira suçunun nitelikli hallerini düzenleyen fıkralar ile 269. maddedeki etkin pişmanlık hükümlerinin de 268. madde için geçerli olacağı belirtilmiştir.
Bu bağlamda failin işlediği bir suç nedeniyle hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmasını engellemek amacıyla kendi kimliğini saklayarak, başkasına ait kimlik bilgilerini kullanması ve o kişi hakkında iftira atmışcasına soruşturma ve kovuşturma yapılmasına neden olması durumunda, bu madde hükmü uygulanacaktır. Suçun oluşması için, failin daha önce bir suç işlemiş olması veya bir suçtan aranması, kendi kimliğini vermesi halinde hakkında bu suçtan işlem yapılacak olması gerekmektedir.
Başka bir anlatımla bu suçun oluşması için, sanığın resmi belge düzenlemede yetkili memura başkasının kimliğini veya kimlik bilgilerini vermesi yeterli olmayıp, işlediği bir suç nedeniyle kendisi hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmasını engellemek amacıyla gerçek bir kişinin kimlik bilgilerini kullanması gerekmektedir.
Örneğin; bir işyerinden hırsızlık yaparken yakalanan sanığın kolluk kuvvetlerine kendi kimliği yerine gerçek bir kişi olan kardeşinin kimlik bilgilerini vermesi durumunda kardeşi hakkında soruşturma yapılacak ve sanık da kendisi hakkında yapılacak olan soruşturmadan kurtulacaktır. Örnekten de açıkça anlaşılacağı üzere fail işlediği bir suçtan kurtulmak için kardeşinin adını vererek kardeşine iftira atmışcasına hakkında soruşturma yapılmasına neden olmaktadır.
II- Resmi Belgenin Düzenlenmesinde Yalan Beyan Suçu:
Uyuşmazlık konusu ile ilgili bir diğer suç olan resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan suçu da 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun "Kamu güvenine karşı suçlar" bölümündeki 206. maddede; “Bir resmî belgeyi düzenlemek yetkisine sahip olan kamu görevlisine yalan beyanda bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır” biçiminde düzenlenmiştir.
Maddenin gerekçesinde; “Madde, doktrinde "fikrî sahtecilik" olarak adlandırılan bir suç tipini düzenlemektedir. Kişi, kendi beyanıyla, sahte bir resmî belgenin düzenlenmesine neden olmak hakkına sahip değildir. Kişinin açıklamaları üzerine düzenlenen resmî belgenin bu beyanın doğruluğunu ispat edici bir güce sahip olması suçun oluşması için gereklidir. Aksi takdirde düzenlenen belge, yapılan beyanın doğruluğunu ispat edemeyeceğinden, kişi kendi beyanı ile böyle bir belgenin düzenlenmesine etmen olmuş sayılamaz ve kendisinin bu madde uyarınca cezalandırılmasının neden ve hikmeti kalmaz. O hâlde bakılacak husus şudur: Beyanın doğruluğu düzenlenen resmî belgeyle ispat edilecek ise, madde uygulanacaktır; buna karşılık beyanı alan memur, beyanın doğruluğunu tahkik edip, buna kanaat getirdikten sonra resmî belgeyi düzenlemek durumunda ise yani resmî belge sadece kişinin beyanı üzerine değil de, memurca yapılacak inceleme sonucuna göre meydana getirilmekte ise, bu maddedeki suç oluşmaz. Nitekim, kişiyi çok geniş bir surette "doğruyu söylemek"le yükümleyen İtalyan Ceza Kanununun 483 üncü maddesi de aynı esası kabul etmiş ve İtalyan Yargıtayının yerleşmiş içtihadı da bu yönde olmuştur.
Bu nedenle, gümrük muayene memuruna, belirli bir malı ithal veya ihraç edeceği yolunda yalan beyanda bulunan kişi, bu maddedeki suçu işlemiş olmaz; zira beyanı alan gümrük muayene memuru sırf bu beyanla yetinmeyip, beyanın doğruluğunu incelemekle yükümlüdür.
Resmî belge ile doğruluğu ispat edilecek olayların ne olduğu, belgenin niteliğine göre belirir.
Hâkime, değişik olaylar karşısında, yalan beyanın niteliğine göre temel cezayı belirlemek bakımından takdir yetkisi sağlamak maksadıyla maddedeki ceza üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası olarak saptanmıştır.” açıklamalarına yer verilmiştir.
Bu suçun oluşabilmesi için, yalan beyanın resmi belge düzenleme yetkisine sahip kamu görevlisine yapılmış olması gerekmektedir. Resmi bir belgenin düzenlenmesi sırasında beyanda bulunacak kişinin gerçeği söyleme zorunluluğu vardır. Kişinin beyanı üzerine düzenlenen resmi belgenin, bu beyanın doğruluğunu ispatlayıcı nitelikte olması, bir başka ifadeyle beyanın doğruluğunun kamu görevlisi tarafından araştırılmasının zorunlu olmaması şarttır. Kişinin beyanı yeterli olmayıp, bu beyanın doğruluğunun kamu görevlisi tarafından araştırılması zorunluysa ve bu araştırma sonunda bildirimin gerçeğe uygun olmadığı belirlenirse, kişinin beyanına itibar edilemeyeceğinden ve kişinin beyanını içeren belge, ispat aracı olarak kullanılamayacağından, anılan maddedeki suç oluşmayacaktır.
Bununla birlikte suçun oluşması için kişinin beyanda bulunması yeterli olmayıp bu beyan üzerine kamu görevlisi tarafından bir belgenin de düzenlenmesi gerekmektedir.
Yargısal kararlarda ve öğretide; kişinin beyanı üzerine düzenlenen resmi belgenin, bu beyanın doğruluğunu ispatlayıcı nitelikte olduğu, bir başka anlatımla beyanın doğruluğunun kamu görevlisi tarafından araştırılmasının zorunlu olmayıp, TCK"nun 206. maddesindeki suçun oluştuğu durumlara;
1- Kişinin, İl Çevre Müdürlüğünce düzenlenen idari para cezasının tahsilini engellemek için düzenlenen idari para ceza tutanağında adresini gerçeğe aykırı şekilde beyan etmesi,
2- Borçlu kişinin, haciz tutanağında kendisine ait malları üçüncü kişiye ait gibi beyan etmesi,
3- Hakkında trafik ceza tutanağı düzenlenecek kişinin, kendisine benzeyen başka bir kimsenin fotoğrafı bulunan sürücü belgesini trafik polisine göstermesi, belgedeki fotoğrafın kişiye benzemesi nedeniyle bu beyanın doğruluğu araştırma zorunluluğu bulunmayan trafik görevlisince sürücü belgesi sahibi adına trafik ceza tutanağı tanzim edilmesi,
Gibi durumlar örnek olarak sayılmıştır.
Öğretideki görüşlere ve konuya ilişkin yargısal kararlara göre, bu suçta temel alınan husus; kamu görevlisi tarafından delil aranmaksızın, başkaca herhangi bir araştırma, inceleme ve işlem yapılmaksızın, doğrudan doğruya hukuki sonuç doğuracak ve ispat aracı oluşturacak nitelikte resmi belgenin düzenlenmesine dayanak alınan beyanlardır. Yalan beyanın doğrudan hukuki sonuç doğurmadığı, delil aracı oluşturmadığı hallerde ya da kamu görevlisinin görevi gereği bu beyanın gerçeğe uygunluğunu araştırıp, doğruluğuna kanaat getirdiği takdirde resmi belgeyi düzenlemesi, aksi durumda beyanı reddetmesi gerekiyorsa anılan suç oluşmayacaktır.
TCK"nun 206. maddesinde düzenlenen resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyanda bulunma suçunu aynı Kanunun 268. maddesinde düzenlenen başkalarına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçundan ayıran en önemli özellik, 268. maddede sanık işlediği bir suçtan kurtulmak amacıyla gerçek bir kişinin kimlik bilgilerini vererek gerçek kişi hakkında iftira sonucunu doğuran eylemiyle soruşturma ya da kovuşturma yapılmasına neden olmaktayken, 206. maddede ise sanık kamu görevlisine kimliği hakkında yalan beyanda bulunmasıyla bir başkası hakkında soruşturma ya da kovuşturma yapılmasına neden olmamaktadır. Örneğin; hakkında hırsızlık suçundan kamu davası devam eden ve yakalama kararı çıkarılan sanık A"nın rutin bir kontrolde gerçek kişi B"nin kimlik bilgilerini kullanması durumunda, kendisi hakkında yapılan kovuşturmayı engellemediğinden ve A"nın eylemi nedeniyle de B hakkında bir soruşturma ya da kovuşturma yapılmadığından, A"nın eylemi TCK"nun 268. maddesinde düzenlenen başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerini kullanma suçunu da oluşturmayacaktır.
III- Kimliği Bildirmeme Kabahati:
Kimliği bildirmeme kabahati ise 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 40/1. maddesinde; "Görevle bağlantılı olarak sorulması halinde kamu görevlisine kimliği veya adresiyle ilgili bilgi vermekten kaçınan veya gerçeğe aykırı beyanda bulunan kişiye, bu görevli tarafından elli Türk Lirası idarî para cezası verilir" şeklinde düzenlenmiştir.
5326 sayılı Kabahatler Kanununun 40/1. madde gerekçesinde ise; “Kamu görevinin gereği gibi ifa edilebilmesi için, herhangi bir kamu göreviyle ilişkili olarak, kişiler gerektiğinde kimlik ve adresleriyle ilgili bilgileri kamu görevlilerine vermekle yükümlüdür. Bu bilgileri vermekten kaçınan ya da bu konularda gerçeğe aykırı bilgi verenler hakkında, bilgiyi soran kamu görevlisi tarafından idari para cezasına karar verilecektir” açıklamalarına yer verilmiştir.
Kimliği bildirmeme kabahati seçimlik hareketli bir kabahat olup kabahati oluşturan seçimlik hareketler; kimliğiyle ve/veya adresiyle ilgili bilgi vermekten kaçınma, kimliği ve/veya adresiyle ilgili gerçeğe aykırı beyanda bulunmaktır. Bilgi vermekten kaçınma veya gerçeğe aykırı beyanın kamu göreviyle bağlantılı olarak sorulması sırasında olması yeterli olup "resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan" suçundan farklı olarak resmi bir belgenin düzenlenmesi esnasında olması şart değildir.
Kişinin kimliği veya adresiyle ilgili bilgi vermekten kaçınması veya gerçeğe aykırı bilgi vermesinin kabahat oluşturabilmesi için bilgiyi soranın kamu görevlisi olması ve onun da kanunen bunu sormaya yetkili olup göreviyle bağlantılı olarak bu bilgiyi sormuş olması gerekir. Bu nedenle kamu görevlisi olmayan kişilerin kanunen kimlik sorma yetkileri olsa bile bu kişilere bilgi verilmemesi veya gerçeğe aykırı bilgi verilmesi kabahat oluşturmayacaktır. Aynı şekilde kamu görevlisi olsa bile kanunen kimlik sorma yetkisi yoksa veya böyle bir yetkisi olsa dahi bilgiyi göreviyle bağlantılı olarak sormamışsa bilgi verilmemesi veya gerçeğe aykırı bilgi verilmesi kabahat oluşturmaz.
Mevzuatımızda kamu görevlilerin kimlik sorma yetkisine ilişkin hükümler bulunmaktadır. Örneğin; 2559 sayılı Polis Vazife ve Salâhiyetleri Kanununun 4/A ve Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Yönetmeliğinin 46. maddeleri uyarınca polis ve jandarmanın suç işlenmesini önlemek ve işlenmiş suçların faillerini ele geçirmek için veya diğer kanuni yetkilerini kullanırken kendisinin polis veya jandarma olduğunu belirleyen belgeyi gösterdikten sonra, kişilere kimliğini sorabileceği belirtilmiştir.
Kimliği bildirmeme kabahati bilgi vermekten kaçınma veya gerçeğe aykırı beyanda bulunma ile işlenmiş sayılır. Diğer bir anlatımla kimliği bildirmeme kabahatinin oluşabilmesi için fiilin yapılması yeterli olup kişinin kimliğinin belirlenememesi, kamu görevinin aksaması gibi bir neticenin gerçekleşmesi gerekli veya zorunlu değildir.
Kişinin kimliği veya adresiyle ilgili bilgi vermekten çekinmesi ve özellikle de gerçeğe aykırı beyanda bulunması resmi belgede sahtecilik, resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan, başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması, gerçek kimliğini saklamak suretiyle bir başkasıyla evlenme işlemi yaptırma gibi 5237 sayılı TCK"da yer verilen suçları oluşturabilir. Benzer şekilde söz konusu fiillerin 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununa (m.67/1) muhalefet, 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanununa (m.25) muhalefet ve 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanununa (m.16) muhalefet gibi özel kanunlarda ihdas edilmiş suçları da oluşturması mümkündür. Ayrıca şahsın kimliği veya adresiyle ilgili bilgi vermekten çekinmesi veya gerçeğe aykırı beyanda bulunması 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 40/1. maddesinde düzenlenen kimliği bildirmeme kabahatini de oluşturabilir. Bir fiil, hem kabahat hem de suç olarak tanımlanmış ise Kabahatler Kanununun 15/3. maddesi uyarınca sadece suçtan dolayı yaptırım tatbik edilecek, ancak suçtan dolayı yaptırım uygulanamayan hallerde kabahat dolayısıyla müeyyide uygulanabilecektir.
Bu bilgiler ışığında uyuşmazlık konusu değerlendirildiğinde;
Hakkında dolandırıcılık iddiaları bulunan ve Ankara Cumhuriyet Başsavcılığının 2012/3711 soruşturma numarası ile yürütülen soruşturma kapsamında dolandırıcılık suçundan şüpheli olarak gerçek ismiyle aranan sanık ..."ı yakalama çalışmaları devam ederken, sanığın araç kiralayacağı bilgisinin alınması üzerine olay yerine giden emniyet ekiplerince araç teslimi sırasında sanık ..."a kimliği sorulduğunda görevlilere inceleme dışı sanık ..."un sürücü belgesini ibraz ettiği, ancak, hakkında herhangi bir tutanak düzenlenmeden gerçek kimliğini ikrar ettiği ve tutanakların sanığın gerçek kimlik bilgilerine göre tanzim edildiği olayda; sanığın, başkasına ait kimliği, hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmasını engellemek amacıyla değil adına çıkarılan yakalama emrinin infazını engellemek amacıyla kullanması ve kimliği kullanılan kişi hakkında bir soruşturma ve kovuşturma yapılmamış olması hususları göz önüne alındığında, iftiranın özel bir şekli olan başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçunun, olay tarihinde sanığın gerçeğe aykırı olarak beyan ettiği isme göre düzenlenmiş herhangi bir belgenin bulunmaması ve tüm tutanakların sanığın gerçek kimlik bilgileri ile düzenlenmiş olması gözetildiğinde ise resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan suçunun oluşmayacağı, sanığın eyleminin Kabahatler Kanununun 40. maddesinde “Görevle bağlantılı olarak sorulması halinde kamu görevlisine kimliği veya adresiyle ilgili bilgi vermekten kaçınılması veya gerçeğe aykırı beyanda bulunulması” şeklinde tanımlanan “kimliği bildirmeme” kabahatini oluşturacağı kabul edilmelidir.
Bu nedenle, sanığın eyleminin başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçunu oluşturduğunu kabul eden yerel mahkeme hükmü ile resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan suçunu oluşturduğunu kabul eden Özel Daire kararında isabet bulunmamaktadır.
Ulaşılan bu sonuç karşısında zamanaşımı yönünden de değerlendirme yapılması gerekmektedir.
5326 sayılı Kabahatler Kanununun "Soruşturma zamanaşımı" başlıklı 20. maddesi;
"(1) Soruşturma zamanaşımının dolması halinde kabahatten dolayı kişi hakkında idarî para cezasına karar verilemez.
(2) (Değişik: 6/12/2006-5560/33 md.) Soruşturma zamanaşımı süresi;
a) Yüzbin Türk Lirası veya daha fazla idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde beş,
b) Ellibin Türk Lirası veya daha fazla idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde dört,
c) Ellibin Türk Lirasından az idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde üç,
yıldır.
...
(4) Zamanaşımı süresi, kabahate ilişkin tanımdaki fiilin işlenmesiyle veya neticenin gerçekleşmesiyle işlemeye başlar..." biçiminde düzenlenmiştir.
Bu hükme göre, 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 40. maddesinde düzenlenen "kimliği bildirmeme" kabahati için öngörülen idari para cezasının miktarı itibarıyla soruşturma zamanaşımı süresinin, aynı Kanunun 20/2-c. maddesi uyarınca üç yıl olduğu ve kabahatin işlendiği 16.07.2012 tarihinden itibaren işlemeye başlayan zamanaşımının, Ceza Genel Kurulunun inceleme tarihinden önce 16.07.2015 tarihinde dolduğu anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı itirazının kabulüne, Özel Daire bozma kararının kaldırılmasına, yerel mahkeme hükmünün, sanığın eyleminin "kimliği bildirmeme" kabahatini oluşturduğunun gözetilmemesi isabetsizliğinden bozulmasına, ancak sanığın kabahat niteliğindeki eylemine ilişkin olarak Kabahatler Kanununun 20/2-c. maddesinde düzenlenen zamanaşımının, Ceza Genel Kurulunun inceleme tarihinden önce gerçekleştiği anlaşıldığından ve yeniden yargılama gerektirmeyen bu konuda, 1412 sayılı CMUK’nun 322 ve Kabahatler Kanununun 24. maddelerinin verdiği yetkiye dayanılarak karar verilmesi mümkün bulunduğundan, Kabahatler Kanununun 20/1. maddesi uyarınca sanık hakkında idari para cezası verilmesine yer olmadığına karar verilmelidir.
Diğer taraftan, Ankara Emniyet Müdürlüğünün 01.07.2012 tarihli ekspertiz raporu ve 04.07.2012 günlü müzekkeresinde, sanık ..."ın 27.06.2012 tarihinde inceleme dışı sanık ..."un ismi ile “parmak izi ve fotoğraf kayıt formu” düzenlenmesine sebebiyet verdiğinin belirtilmiş olması karşısında, sanık ... hakkında resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan suçundan zamanaşımı süresi içinde mahallinde işlem yapılması mümkün görülmüştür.
SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
1- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı itirazının KABULÜNE,
2- Yargıtay 9. Ceza Dairesinin 10.09.2014 gün ve 125-8836 sayılı bozma kararının KALDIRILMASINA,
3- Ankara 17. Asliye Ceza Mahkemesinin 28.12.2012 gün ve 1123-1328 sayılı hükmünün, sanığın eyleminin "kimliği bildirmeme" kabahatini oluşturduğunun gözetilmemesi isabetsizliğinden BOZULMASINA,
Ancak, sanığın kabahat niteliğindeki eylemine ilişkin olarak Kabahatler Kanununun 20/2-c. maddesinde düzenlenen zamanaşımının, Ceza Genel Kurulunun inceleme tarihinden önce gerçekleştiği anlaşıldığından ve yeniden yargılama gerektirmeyen bu konuda, 1412 sayılı CMUK’nun 322 ve Kabahatler Kanununun 24. maddelerinin verdiği yetkiye dayanılarak karar verilmesi mümkün bulunduğundan, Kabahatler Kanununun 20/1. maddesi uyarınca sanık hakkında idari para cezası verilmesine yer olmadığına,
4- Dosyanın, mahalline gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE, 06.06.2017 tarihinde yapılan müzakerede oybirliğiyle karar verildi.