Taraflar arasındaki menfi tespit ve istirdat davası hakkında Konya 3. Asliye Ticaret Mahkemesi’nden verilen davanın reddine yönelik 27/02/2017 gün, 2015/114 esas, 2017/113 karar sayılı hükme karşı davalı... Factoring A.Ş vekilince istinaf kanun yoluna başvurulması sonucunda ...Bölge Adliye Mahkemesi 22. Hukuk Dairesi tarafından verilen davalı... Factoring A.Ş. vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine yönelik kararın davalı... Factoring A.Ş. vekilince duruşmalı olarak temyiz edilmesi üzerine ilgililere çağrı kağıdı gönderilmişti. Belli günde davacı vekili Av. ... ve temlik alan vekili Av. ... ... gelmiş, başka gelen olmadığından duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlenildikten ve temyiz dilekçesinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosya incelendi, gereği görüşülüp düşünüldü.

- K A R A R -
Davacı vekili; davacı ile davalılardan ...Tarım Ürünleri Tic. Ltd. Şti. arasında 15/03/2015 tarihli yem ham maddesi satış sözleşmesi imzalandığını, sözleşmeye istinaden davacı şirkete satılacak 550 ton damıtılmış mısır küspesi karşılığında davacı şirket tarafından davalılardan ...Tarım Ürünleri Ltd. Şti."ye toplam 822.000 TL. bedelli, 10 adet çek verildiğini, sözleşmeye konu malların en geç 24/08/2015 tarihinde davacıya teslim edileceğinin kararlaştırılmasına rağmen teslim edilmediği gibi çeklerin de iade edilmeyip ...Tarım Ltd. Şti. tarafından ... Tarım AŞ."ye devredildiğini, ...Tarım Ltd. Şti. ile ... Tarım AŞ. arasında organik bağ bulunduğunu, ...Tarım Ltd. Şti. tarafından çeklerin ... Tarım AŞ."ye devrinin gerçek bir mal alış verişine dayanmadığını, verilen 10 adet çekten davaya konu olan 30/09/2015 keşide tarihli ve 80.000 TL. bedelli çek ile, 23/09/2015 keşide tarihli ve 85.000 TL. bedelli olmak üzere toplam 165.000 TL bedelli 2 adet çekin, ... Tarım AŞ. tarafından davalı faktoring şirketine devredildiğini ancak, bu iki adet çekin devrinin 6361 s. Kanun"un 9/2 ve 38. maddelerine aykırı olduğunu, davalı faktoring şirketi tarafından temlik alınan alacağın gerçek bir ticari ilişkiden kaynaklanan alacak olmadığını belirterek dava konusu çekten dolayı müvekkilinin borçlu olmadığının tespitine, karar verilmesini talep dava ve etmiştir.
Yargılama sırasında... Asliye Ticaret Mahkemesi"nin 21/06/2016 gün ve 2015/441 esas 2016/430 karar sayılı ilamı ile davalılardan ...Tarım Ltd. Şti."nin, ...14. Asliye Ticaret Mahkemesi"nin 25/02/2016 gün ve 2015/1372 E. 2016/99 K. sayılı ilamı ile de davalılardan ... Tarım A.Ş."nin iflasına karar verilmiş olması, iflas kararlarının kesinleşmesinin beklenmesinin, kesinleşmeden sonra da 2. alacaklılar toplantısının beklenmesinin gerektiğinden bahisle dava, ...Tarım Ltd. Şti. ile ... Tarım A.Ş. yönünden tefrik edilmiştir.
Davalı... Factoring A.Ş vekili, davalının 6361 sayılı Kanunun 9/3.maddesine uygun olarak dava konusu çeki devraldığını, aynı Kanunun 9/2. maddesi gereğince üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirdiğini, 9/3.maddeye istinaden davacının ...Tarım Ltd. Şti. ile arasındaki ilişkiden kaynaklanan def"ileri davalı faktoring şirketine karşı ileri süremeyeceğini bildirerek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
İlk derece mahkemesince yapılan yargılama neticesinde, davacı ile davalı ...Tarım Ltd. Şti. arasındaki satım sözleşmesi uyarınca avans olarak verilen çekler karşılığı mal tesliminin gerçekleştirilmediği, çeklerin iade edilmediği, diğer davalı hamil şirket ile çek lehtarı şirket arasında organik bağ bulunduğu, şirket ortaklarının ve yetkili temsilcilerinin ortak olduğu şirketler arasında iktisadi özdeşlik bulunduğu, dava konusu çeklerin bedelsizliği iddiasının hamile karşı da ileri sürülebileceği, 23.09.2015 keşide tarihli, 85.000,00TL, 30.09.2015 keşide tarihli 80.000,00 TL bedelli çeklerin davalılardan factoring şirketine devredildiği, davacının ...Tarım A.Ş."ye bu iki çekten dolayı borçlu olmadığı, bedelsizlik iddiasının 6098 sayılı TBK "nın 188/1 maddesi gereğince şahsi def" ileri factoring şirketine karşı ileri sürebileceği, bedelsiz kalan çekler nedeniyle davacının borçlu olmadığının tespitine, kötüniyet tazminatına yönelik istemin reddine karar verilmiş hükme karşı davalı factoring şirketi vekilince istinaf yasa yoluna başvurulmuştur.
Bölge Adliye mahkemesince yapılan yargılama neticesinde, davalılardan ... Tarım A.Ş. ile davalılardan... Factoring A.Ş. arasında 2015 tarihli faktoring sözleşmeleri imzalandığı ve bu sözleşme çerçevesinde dava konusu çeklerin, ... Tarım...A.Ş. cirosu ile davalı... Factoring A.Ş."ye temlik edildiği, dosyaya sunulan 15.03.2013 tarihli sözleşme örneğine göre davacı ile davalı ...Tarım...Ltd. Şti. arasında yem ham maddesi satışı karşılığında davacı tarafından davalı ...Tarım...Ltd.Şti."ne dava konusu çeklerin avans olarak verildiği ve çeklerin bedelsiz kaldığı ve çeklerin organik bağ bulunan diğer davalı şirkete ciro edildiği taraflarca karşılıklı keşide edilen ihtarname içeriği ile sabit olduğu, çek lehtarı için bedelsiz olan çeklerin yasa hükümlerini bertaraf edilmek için lehtar tarafından ortakları aynı olan ... Tarım...A.Ş."ne çekin ciro edildiği, daha sonra davalı factoring şirketine devrinin sağlandığı, çeklerdeki lehtar sıfatıyla yer alan ...Tarım... Ltd. Şti. çeklerin bedelsizliğini davacının ihtarına cevabı ihtarnamesinde kabul ettiği ve çeklerin avans olarak verildiği bu şekilde ispatlandığına göre sözleşme kapsamındaki malların teslim edilmediği, somut olayda 6361 sayılı Yasanın 9/3 maddesi hükmünün uygulama yerinin bulunmadığı, 6098 sayılı TBK"nın 188/1 maddesi hükmünün uygulanması gerektiği, buna göre borçlu önceki alacaklısına karşı aralarındaki temel hukuki ilişkiden kaynaklanan şahsi def"ileri alacağı önceki alacaklıdan faktoring sözleşmesi çerçevesinde temlik alan factoring şirketine karşı da ileri sürebileceği, istinaf sebeplerinin yerinde olmadığı gerekçesiyle davalı... Factoring A.Ş vekilinin istinaf başvurusunun HMK.nun 353/-b-1.maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiş, hüküm davalı... Factoring A.Ş vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Davacı, davalılar ...Tarım Ltd. Şirketi ve ... Tarım Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş ve... Factoring A.Ş. aleyhine açtığı menfi tespit davasında kendisi ile davalı ...Tarım Ltd. Şti. arasındaki ticari ilişki kapsamında mal satın almak için ...Tarım Ürünleri Ltd. Şti."ne verdiği çekler karşılığında ...Tarım Ltd. Şti."nin kendisine mal teslim etmediğini ve çeklerin bedelsiz kaldığını ve bu çeklerin ...Tarım Ürünleri Ltd. Şti. tarafından ... Tarım Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş’ne ciro edildiğini ve bu şirket tarafından da factoring şirketine ciro edildiği factoring şirketinin 6361 sayılı Kanunun 9/2 ve 38. maddesine uygun bir işlemle bu alacağı temlik almadığı için çeklerin haklı hamili olmadığını savunarak borçlu olunmadığının tespitini istemiştir. Davalı factoring şirketi dava konusu çekleri usulune uygun factoring işlemiyle aldığını belirterek, davanın reddini istemiştir. Davalılar ...Tarım Limited Şirketi ve ... Tarım Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. yargılama aşamasında iflas ettikleri için bunlara ilişkin dava tefrik edilmiştir. Dava konusu 2 çekin incelenmesinde davacı keşideci, davalı ...Tarım Ltd. Şti."nin lehtar ve birinci ciranta, ... Tarım Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş’nin ikinci ciranta, davalı factoring şirketinin hamil olduğu anlaşılmaktadır. Davalı factoring şirketi davalı ... Tarım Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile arasında bir factoring ilişkisi olduğunu ve ... Tarım Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından davalı ...Tarım Ltd.Şti."ne yapılan mal satışı nedeniyle oluşan alacağın factoring kuralları çerçevesinde temlik alındığını gösteren belgeleri davaya sunduğu takdirde çeklerin yetkili hamili olacağından 6361 sayılı Yasanın 9/3 maddesi gereğince davacı keşidecinin davalı lehtar ve ciranta ...Tarım Ltd. Şti’ne yönelik menfi tespit iddiasını etkileyecektir. İlk derece mahkemesi ve istinaf mahkemesince ...Tarım Ltd. Şti. ve ... Tarım Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş arasında organik bağ olduğu ve ortak iktisadi şirketler olduğu gerekçesiyle bir tüzel kişilik olarak kabul etmesi doğru olmamıştır. Ayrıca davacının davalı ...Tarım Ltd. Şti’ne yönelik açtığı dava tefrik edildiği ve sonucu da beklenmediği için dava konusu çeklerin bedelsizliği davasının sadece... Factoring A.Ş."ne açılmış olması karşısında artık bu davada kanıtlanması mümkün değildir. Davalı factoring şirketi ilk derece mahkemesine factoring işlemine ilişkin belgeleri sunmamış, istinaf mahkemesinde de duruşma yapılmadığı için istinaf mahkemesine de sunmamıştır. Ancak kendisine yargılama aşamasında bu hususta kesin önel verilmediğinden tahkikat usulune uygun yapılmamıştır. ... Factoring A.Ş. temyiz aşamasında temyiz dilekçesine factoring işlemine ait belgelerin fotokopisini eklemiştir. Ancak bu belgeler tek taraflı olarak sunulduğu için Dairemizce incelenmesi mümkün değildir. Acıklanan tüm bu nedenlerle eksik tahkikat nedeniyle istinaf mahkemesinin kararının bozulması gerekmiştir.
İstinaf mahkemesi kararı temyiz edildikten sonra davalı factoring şirketi alacağını ... Varlık A.Ş"ye temlik etmiştir. ... Varlık A.Ş. vekaletnamesini ve temlik belgesini Yargıtay duruşmasında sunmuştur.
Mahkemece yapılması gereken iş öncelikle HMK"nun 125 . maddesi gereğince alacağın temlik edilmesi nedeniyle davacıya tercihi sorulup davaya ne şekilde devam edileceğinin saptanıp taraf teşkili sağlandıktan sonra davalı factoring şirketinin factoring işlemlerine ilişkin belge asılları da getirtilerek konusunda uzman bilirkişi aracılığıyla factoring işleminin usulune uygun olarak yapılıp yapılmadığının belirlenmesi, factoring işleminin usulune uygun yapıldığının tespiti halinde davalı factoring şirketinin yetkili hamil olarak kabulü ve davanın 6361 sayılı Yasanın 9/3 gereğince davanın reddine karar vermektir. Şayet factoring işleminin usulsuz olduğu anlaşılırsa davanın factoring şirketine yönelik olarak kabulü gerekir. Davanın bu şekilde çözümlenmesi halinde davacının ...Tarım Ltd. Şti. ve ... Tarım Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş" ye açtığı ve tefrik edilen menfi tespit davasının da sonucunun beklenmesine gerek kalmayacaktır. Eksik tahkikatla sonuca gidildiğinden hükmün bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle hükmün davalı... Factoring A.Ş. yararına BOZULMASINA, dosyanın HMK’nun 373/1 maddesi gereğince kararı veren ilk derece mahkemesi olan ... Asliye Ticaret Mahkemesi’ne ve karardan bir örneğin Ankara BAM 22. Hukuk Dairesi’ne gönderilmesine, vekili Yargıtay duruşmasında hazır bulunan temlik alan Sümer Varlık A.Ş. lehine takdiren 2.037.00 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak temlik alan davalıya verilmesine, peşin harcın istek halinde temyiz eden davalı... Factoring A.Ş "ne iadesine, 25/09/2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.