MAHKEMESİ : FİKRÎ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
Taraflar arasında görülen davada ... 3.Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi’nce verilen 03/07/2014 tarih ve 2006/69-2014/182 sayılı kararın duruşmalı olarak incelenmesi asıl davada davacılar - birleşen davada davalılar vekili ile katılma yoluyla birleşen davada davacı vekili tarafından istenmiş olup, duruşma için belirlenen 11.10.2016 günü hazır bulunan asıl davada davacılar-birleşen davada davalılar vekili Av. , asıl davada davalı vekili Av. ... ile birleşen davada davacı vekili Av. ... dinlenildikten sonra duruşmalı işlerin yoğunluğu ve süre darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması ileriye bırakıldı. Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Asıl davada davacılar vekili, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı"na bağlı bütün toplu taşıma araçlarında kullanılan "" olarak tabir edilen Dokunmatik (dijital) Bilet Sistemi (DKB)"nin ilk defa müvekkilleri tarafından geliştirildiğini ve icat edildiğini, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı"na bağlı ... A.Ş. Genel Müdürlüğü"nün "Toplu Taşımacılıkta Kaçakların Önlenmesi ve Değişik Taşıma Sistemlerinin Entegrasyonu" amacıyla açmayı tasarladıkları ihale bildirisi üzerine, müvekkillerinin belediye yetkilileri ile görüşerek buluşlarını ve faydalarını teferruatlı olarak izah ettiklerini, ... A.Ş. Genel Müdürü ..."na proje hakkında
ayrıntılı bilgi ve cihazın prototipinin teslim edildiğini, ihalenin kesinleşmesi beklenirken, yetkililerin ihalenin iptal edildiğini bildirdiklerini, ancak bir süre sonra belediye yetkililerinin, müvekkillerinin icat ettikleri sistemi, bütün teferruatı ve inceliği ile birlikte aynen uyguladıklarını, söz konusu sistemin halihazırda da ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı"na bağlı bütün toplu taşıma araçlarında kullanıldığını, müvekillerinin buluşları nedeniyle belediyenin çok büyük maddi kazanç temin ettiğini, davacıların bu buluşları ile ilgili olarak ..."ye 19/05/1995 tarihinde FM 95/01138 başvuru numarası ile faydalı model müracaatında bulunduklarını ..."nin 21/08/1996 tarihli Resmi Patent Bülteninde müracaatın yayınlandığını ve Başkanlığın yaptığı itirazın da reddedilerek müvekillerinin icatlarının Faydalı Model Sicili"ne tescil edildiğini ileri sürerek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik 20.000,00 TL maddi ve 20.000,00 TL manevi tazminatın, tecavüz tarihinden itibaren reeskont faizi ile birlikte tahsilini talep ve dava etmiştir.
Asıl davada davalı vekili, asıl davanın reddini istemiştir.
Birleşen davada davacı vekili, 19/09/1995 tarihinde TR 1995/01138 Y sayı ile tescil edilen "Dokunmatik Kredili Bilet Sistemi" isimli faydalı model belgesinin, 551 Sayılı KHK"nın 154, 155 ve 156. maddelerindeki koruma şartlarını taşımadığını ileri sürerek, birleşen davada TR 1995/01138 Y sayı ile tescil edilen "Dokunmatik Kredili Bilet Sistemi" isimli faydalı model belgesinin hükümsüzlüğünü ve sicilden terkini ile müvekkilinin kullanımının birleşen davada davalıların haklarına tecavüz etmediğinin tespitini talep ve dava etmiştir.
Mahkemece, iddia, savunma, bilirkişi raporu ve dosya kapsamına göre, birleşen davada 551 sayılı KHK"nın 165. maddesinde belirtilen hükümsüzlük koşullarının mevcut olmadığı, her ne kadar birleşen dosya davacısı ... işletmeleri genel müdürlüğü ise de, asıl davadaki davalı İBBB ... A.Ş. ile birleşen dosya davacısı arasında organik bağ bulunduğu, KHK nın 149/4 maddesinde belirtildiği üzere bu maddenin 1. fıkrasında belirtilen davanın patentten doğan haklara tecavüzden dolayı kendisine karşı dava açılmış bir kişi tarafından açılamayacağı kuralı nazara alındığında, asıl davada faydalı model belgesine tecavüz iddiasında bulunulmuş olması ve birleşen dosyanın daha sonra açılmış olması sebebiyle menfi tespit talebinin bu madde nazara alınarak dinlenemeyeceği, asıl davada tecavüz iddiasıyla ilgili ise, davacının dayanak 1995/01138Y sayılı faydalı model belgesinin istemlerinde belirtilen mevcut biletin kredilerini ve serbest geçiş durumunu gösteren kredi göstergeleri niteliğindeki unsurun davalının kullandığı sistemde bulunmadığı, bu halde de davacının faydalı model belgesine tecavüzün oluşmadığı gerekçesiyle; asıl ve birleşen davaların reddine karar verilmiştir.
Kararı, asıl davada davacılar- birleşen davada davalılar vekili ile katılma yoluyla birleşen davada davacı vekili temyiz etmiştir.
1- Mahkemenin gerekçeli kararı birleşen davada davacı olan ... vekiline 08/09/2015 günü tebliğ edilmiş ve hüküm HUMK 432. maddesinde yazılı süre geçirildikten sonra 20/10/2015 günü birleşen davada davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Aynı Yasa’nın 432/4. maddesine göre süresinden sonra yapılan temyiz istemleri hakkında mahkemece bir karar verilebileceği gibi, 01/06/1990 gün ve 3/4 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca Yargıtay da bu konuda karar verebileceğinden, birleşen davada davacı vekilinin temyiz isteminin süre yönünden reddi gerektiği gibi asıl davada davacılar-birleşen davada davalılar vekilince ibraz edilen temyiz dilekçesine istinaden birleşen davada davacı vekilince verilen temyiz dilekçesinin katılma yoluyla temyiz dilekçesi olduğu belirtilmişse de birleşen davada davacı vekili asıl davada taraf olmayıp, asıl davada davacılar- birleşen davada davalılar vekili asıl davanın reddine dair verilen kararı temyiz ettiğinden birleşen davada davacı vekilinin katılma yoluyla temyiz hakkı da bulunmadığından temyiz isteminin reddine karar vermek gerekmiştir.

2- Asıl davada davacılar- birleşen davada davalılar vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesine gelince; Dairemizin 13/10/2015 gün 3113/10406 sayılı ve 09/11/2015 gün 4569/11719 sayılı kararlarında da açıklandığı üzere, 551 Sayılı KHK"nin 1, 154 vd. maddeleri uyarınca yeni ve aynı KHK"nin 10. maddesi anlamında sanayiye uygulanabilecek buluşlar faydalı model belgesi verilerek korunur. Söz konusu hükümlerden de anlaşılacağı gibi, faydalı model belgesi ile korunan sınai hakkında bir soruna çözüm getiren küçük/ faydalı buluş niteliğini taşıması gerekmektedir.
551 Sayılı KHK"nin 164/1. maddesi uyarınca “patent sahibine tanınan koruma faydalı model belgesi sahibine de tanınır.” Yine, aynı KHK"nin 166. maddesi yollamasıyla KHK"nin 83. maddesine göre korumanın kapsamı istem veya istemlerle belirlenir ve istemler tarifname ve resimler esas alınarak yorumlanır.
Davacı adına tescil olunan TR 1995 01138 Y sayılı faydalı model belgesinde 551 Sayılı KHK"nin 160/1. maddesi yollaması ile aynı KHK"nin 42. maddesindeki hususlardan olan “faydalı model ile korunması istenen buluşun unsurlarını kapsayan istemler hükme esas alınan son bilirkişi raporunda A, B, C, D ve E olarak başlıklar halinde belirtilmiştir. Davacıya ait faydalı model belgesinde belirtilen istemlerin yorumlanmasında; 551 Sayılı KHK"nin 47. maddesi ve Patent KHK"nin Uygulanma Şeklini Gösterir Yönetmelik hükümleri ile birlikte aynı KHK"nin 83. maddesine göre değerlendirme yapılarak buluşun koruma kapsamının belirlenmesi gerekmektedir. Bu değerlendirme yapılırken, istem ya da istemlerin açık ve öz olarak yazılması (KHK md.47, Yönetmelik md.9) zorunluluğu ve yine istemlerin asıl ve/veya bağımlı istemler niteliklerinin belirlenmesi gereklidir. Öte yandan, istemlerde buluşu yapan tarafından düşünülen fakat istem veya istemlerde talep edilmeyen, buna karşılık ilgili teknik alanda uzman bilirkişi tarafından tarifname ve resimlerin yorumlanması ile ortaya çıkacak özellikleri kapsayacak şekilde (KHK md.83/3 vd. hükümler) geniş olarak yorumlanamaz.
Ancak, şüphesiz ki, söz konusu buluşun 551 Sayılı KHK"nin 9. maddesinde düzenlenen tekniğin bilinen durumunu aşması, bir başka deyişle “buluş basamağı” vasfına sahip olması koşulu faydalı modeller bakımından tescil şartı olarak kabul edilmemiştir. Bu bakımdan, tescilli bir faydalı model belgesinin koruma sınırlarına dair istemlerin kapsamı tayin edilirken, esasen faydalı model belgesinin küçük/faydalı buluş niteliğinin de dikkate alınması ve faydalı model belgesindeki korumaya esas alınacak istemlerin açık bir şekilde belirlendikten sonra, tecavüz oluşturduğu ileri sürülen ürün ile karşılaştırılmak suretiyle faydalı modeldeki istem ya da istemlere tecavüzün mevcut olup olmadığı belirlenmelidir.
Somut uyuşmazlıkta, mahkemece benimsenerek hükme esas alınan son bilirkişi raporunda yukarıda açıklanan faydalı model belgesindeki istemler ve bu istemler ile korunması gereken buluşun niteliği hakkında özel ve teknik bir bilgi verilmeksizin sadece davalı isteminde D unsurunun bulunmuyor olmasının ihlali engellediğine, davalı isteminde faydalı modeldeki D unsuru olarak belirtilen “Mevcut biletin kredilerini ve serbest geçiş durumunu gösteren kredi göstergeleri” ya da söz konusu unsurun yerine kullanılan eşdeğer bir unsur tespit edilemediğinden faydalı modele dayalı haklara bir ihlalin sözkonusu olmadığına dair görüş bu nedenle isabetli bulunmamaktadır. Davacıya ait faydalı model belgesinin kapsamının belirlenmesinde faydalı model belgesinde yazılı olan istemlerin niteliklerinin ve bu nitelikleri itibariyle korumasının sınırlarının davalı tarafça kullanılan üründeki (sistemdeki) unsurlarla karşılaştırılıp değerlendirilmesi böylece, davacı faydalı model belgesindeki istemlerin başlı başına bir problemi çözen müstakil faydalı buluş niteliğinde olup olmadığı, buna göre faydalı model belgesine tecavüzün varlığının tespitinde tümünün nazara alınması, aksi takdirde soruna çözüm oluşturan faydalı buluşun ve korunma sınırlarının oluşup oluşmadığı hususlarının tereddüte yer vermeyecek şekilde açıklığa kavuşturulması gerekmektedir. Bu bakımdan, mahkemece yeni bir bilirkişi heyetinden az önce açıklanan hususlarda Yargıtay denetimine de elverişli bir rapor alınarak hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmesi gekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, hükmün asıl davada davacılar- birleşen davada davalılar yararına bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ : Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenlerle birleşen davada davacı vekilinin temyiz isteminin REDDİNE, (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle asıl davada davacılar- birleşen davada davalılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle hükmün asıl davada davacılar- birleşen davada davalılar yararına BOZULMASINA, takdir olunan 1.350,00 TL duruşma vekalet ücretinin ... A.Ş. Genel Müdürlüğü"nden alınıp asıl davanın davacıları ..."a ve ..."e verilmesine, ödedikleri temyiz peşin harcın istekleri halinde temyiz edenlere iadesine, 13/10/2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.