Objektif İyiniyet Kuralları - Sigortalılığın Tespiti - Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2007/17236 Esas 2008/9358 Karar Sayılı İlamı

21. Hukuk Dairesi 2007/17236 E., 2008/9358 K.

21. Hukuk Dairesi 2007/17236 E., 2008/9358 K.

• OBJEKTİF İYİNİYET KURALLARI
• SİGORTALILIĞIN TESPİTİ

• 4721 S. TÜRK MEDENİ KANUNU [ Madde 2 ]
• 5458 S. SOSYAL GÜVENLİK PRİM ALACAKLARININ YENİDEN YAPI... [ Madde 2 ]
• 1479 S. ESNAF VE SANATKARLAR VE DİĞER BAĞIMSIZ ÇALIŞANL... [ Madde 24 ]

"İçtihat Metni"

Davacı, 07.12.1984-13.05.1991 tarihleri arası Bağ-Kur sigortalısı olduğunun tespiti ile yaşlılık aylığı bağlanmasına karar verilmesini istemiştir.

Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kabulüne karar vermiştir.

Hükmün davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve tetkik hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.

1- Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerektirici nedenlere göre davalı Kurumun aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazlarının reddi gerekir.

2- Dava, davacının 07.12.1984-13.05.1991 tarihleri arasında 1479 sayılı Yasa"ya tabi Bağ-Kur sigortalılığının tespiti ile Mayıs 2006 tarihinden itibaren yaşlılık aylığı bağlanması istemine ilişkindir.

Mahkemece istemin aynen kabulüyle, davacının 07.12.1984-13.05.1991 tarihleri arasında 1479 sayılı Yasa"ya tabi Bağ-Kur sigortalısı olduğunun tespiti ile 01.06.2006 tarihinden itibaren yaşlılık aylığı bağlanması gerektiğinin tespitine karar verilmiş ise de, varılan bu sonuç usul ve yasaya uygun değildir.

01.04.1972 tarihinde yürürlüğe giren 1479 sayılı Yasa"nın 24. maddesinde zorunlu Bağ-Kur sigortalılığı için esnaf sicili veya kanunla kurulu meslek kuruluşu kaydı aranırken 20.04.1982 tarihinde yürürlüğe giren 2654 sayılı Yasa ile 1479 sayılı Yasa"nın 24. maddesi değiştirilerek zorunlu Bağ-Kur sigortalılığı için gelir vergisi mükellefi olması şartı getirilmiş, ancak gelir vergisinden muaf olanlar için meslek kuruluşuna kayıtlı olma yeterli görülmüş, 22.03.1985 tarihinde yürürlüğe giren 3165 sayılı Yasa ile 24. madde değiştirilerek zorunlu Bağ-Kur sigortalılığı için vergi kaydı veya esnaf sicil kaydı veya oda kaydının bulunması yeterli görülmüş, 02.08.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4956 sayılı Yasa ile 24. madde değiştirilerek zorunlu Bağ-Kur sigortalılığı için gelir vergisi mükellefi olma şartı getirilmiş, ancak gelir vergisinden muaf olanlar için esnaf sicil kaydı ve oda kaydının bir arada bulunması yeterli görülmüştür.

Öte yandan 22.02.2006 tarihinde kabul edilen ve 04.03.2006 tarihli Resmi Gazete"de yayımlanarak 01.04.2006 tarihi itibariyle yürürlüğe giren 5458 sayılı Sosyal Güvenlik Prim Alacaklarının Yeniden Yapılandırılması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun"un 2/1. maddesinde "02.09.1971 tarihli ve 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu ile 17.10.1983 tarihli ve 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu"na göre, 31.03.2005 tarihine kadar tahakkuk ettiği halde bu Kanun"un yürürlüğe girdiği tarihe kadar ödenmemiş olan prim ve sosyal güvenlik destek primi borçları; bu Kanun"un yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki ay içerisinde Kuruma yazılı olarak başvurmak şartıyla, prim asıllarına ödeme süresinin bitiminden itibaren 31.12.1998 tarihine kadar uygulanan oranlara göre gecikme zammı hesaplanmak; 01.01.1999 tarihinden 31.12.2004 tarihine kadar Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan toptan eşya fiyat endeksi (TEFE) aylık değişim oranı; 01.01.2005 tarihinden yeniden yapılandırma başvurusunun yapıldığı tarihten önceki ayın sonuna kadar ise Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan üretici fiyat endeksi (ÜFE) aylık değişim oranı uygulanmak suretiyle, bu madde ve 3. madde hükümlerine göre yeniden yapılandırılır" denilmek suretiyle 31.03.2005 tarihine kadar biriken ve ödenmeyen primlerin yeniden yapılandırılmak suretiyle tahsili öngörülmüştür.

Dosyadaki kayıt ve belgelerden davacının 19.03.1979 tarihli giriş bildirgesi üzerine davalı Kurumca 08.03.1979 tarihi itibariyle 1479 sayılı Yasa"ya tabi sigortalı olarak kayıt ve tescil edildiği, vergi kaydının bitimiyle 07.12.1984 tarihinde terkin ve 13.05.1991 tarihinde yeniden tescil edildiği, davacının 20.12.1979-07.12.1984, 15.05.1991-30.06.1994, 08.09.1993-29.07.1998 tarihleri arasında vergi kaydının, 15.05.1991 tarihinden itibaren Ticaret ve Sanayi Odası kaydının devam ettiği, 18.11.1977-20.12.1984 tarihleri arasında şoförler odası kaydının bulunduğu, esnaf ve sicil kaydının bulunmadığı, 19.03.1979, 01.04.1985, 26.04.1991 tarihlerinde ve 26.09.1996 tarihinde 3.705.000 TL, 26.11.1997 tarihinde de 13.214.000 TL"lik iki adet toplu olmak üzere ve yine 05.05.2006 tarihinde 20.035,00 YTL toplu prim ödemesinde bulunduğu, davacının tarihi belli olmayan 5458 sayılı Yasa"dan yararlanma başvurusunun Kurumca kabul edildiği ve 05.05.2006 tarihli toplu ödemesinin de bu yapılandırma Yasasından kaynaklanan bir ödeme olduğu anlaşılmaktadır.

Her ne kadar davacının 05.05.2006 tarihinde 5458 sayılı Yasa"dan yararlanarak toplu prim ödemesi var ise de; anılan Yasa bir af asası olmayıp, daha önceden başlamış ve devam eden bir sigortalılıktan dolayı Kuruma ödenmemiş primlerin yeniden yapılandırılarak ödenmesi suretiyle sigortalılara getirilmiş bir yasal imkandır. Gerçekten 5458 sayılı Yasa"dan yararlanabilmek için önceden usulüne uygun olarak başlayıp devam eden bir sigortalılığın bulunması ve 31.03.2005 tarihine kadar tahakkuk ettiği halde bu Kanun"un yürürlüğe girdiği tarihe kadar ödenmemiş olan prim borcunun bulunması gerekecektir. Yani 5458 sayılı Yasa toplu prim ödemesinde bulunmak suretiyle geçmişe dönük olarak sigortalılık statüsü ihdas eden bir Yasa değildir. Primler 2005 ve 2006 yıllarında ödendiğinden davalı Kurumca uzunca süre kullanma olgusu da oluşmadığından 5458 sayılı Yasa gereğince yapılan ödeme gözetilerek davacıyı sigortalılık şartları taşımadığı dönemde sigortalı olarak saymak mümkün değildir.

Ancak davalı Kurumca 1997 yılında çıkarılan yapılandırma yasası gereğince primler geçmişe yönelik uyuşmazlık konusu dönemi de kapsar şekilde tahsil edilip ve bu primler uzun süre kullanıldıktan sonra davacının sigortalılığının iptal edilmesinin Medeni Kanun"un 2. maddesinde ifadesini bulan objektif iyiniyet kuralları ile bağdaşmayacağı ve davacının belirtilen tarihler arasında zorunlu sigortalı olarak kabul edilmesi gerekeceği açıktır. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu"nun 01.10.1997 gün, 1997/10-578 Esas, 1997/758 Karar sayılı kararı da bu yöndedir.

Somut olayda davacının ihtilaf konusu dönem olan 07.12.1984-13.05.1991 tarihleri arasında sigortalılık şartlarını taşımadığı belli ise de; davacıdan 1996 ve 1997 yıllarında bu döneme ilişkin primler tahsil edilip uzun süre Kurumca kullanılmış ise davacıyı bu dönemde sigortalı olarak kabul etmek gerekir.

Yapılacak iş, davacının 1996 ve 1997 yıllarında toplu olarak ödediği primlerin ihtilaf konusu olan 07.12.1984-13.05.1991 tarihleri arasındaki dönemi kapsayıp kapsamadığını araştırmak ve tüm deliller birarada değerlendirilerek çıkacak sonuca göre karar vermekten ibarettir.

Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin eksik inceleme ve hatalı değerlendirme sonucu yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.

O halde, davalı Kurumun bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

Sonuç: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle (BOZULMASINA), 17.06.2008 gününde oybirliğiyle karar verildi.