MAHKEMESİ :İş Mahkemesi



1. Taraflar arasındaki “tespit” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İstanbul 22. İş Mahkemesince verilen davanın kabulüne ilişkin karar davalı ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 10. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.
2. Direnme kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
4. Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 18.12.1991-04.01.1993 tarihleri arasında davalı ...Ş. adına tescilli M/T Ortaköy-1, 01.01.1993-31.08.1994 tarihleri arasında davalı Tan-Kal Nak. ve Tic. Ltd. Şti."ne kayıtlı M/T Tan-Kal, 01.09.1994-10.05.1997 tarihleri arasında davalı Kanarya Denizcilik Pet. Ür. Paz. Nak. Tic. Ltd. Şti. adına kayıtlı M/T Kanarya, 15.06.1997-31.08.1998 tarihleri arasında Tan-Kal Nak. Tic. Ltd. Şti."ne kayıtlı M/T Bunker-7 gemilerinde baş makinist olarak çalıştığını, ağır hizmet sınıfında çalışmasına rağmen normal ofis çalışanı statüsünde sigortaya bildirim yapıldığını ileri sürerek 2A kodunda olması gereken ve eksik yapılan bildirimlerin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabı:
5. Davalı ... vekili (SGK); davacının itibari hizmet süresinden faydalanabilmesi için hizmetinin yasada belirtilen işyerlerinde geçmesi ve belirtilen işleri fiilen yapması gerektiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
6. Davalı ...Ş. (Kimnak Kimyevi Maddeler Taş. San. ve Tic. A.Ş.) vekili; davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
7. Davalı Tan-Kal Nak. Tic. Tic. Ltd. Şti. ve davalı Kanarya Denizcilik Pet. Ür. Paz. Nak. Tic. Ltd. Şti. yargılamaya katılamamıştır.
Mahkeme Kararı:
8. İstanbul 9. İş Mahkemesinin 24.11.2011 tarihli ve 2009/752 E., 2011/1004 K. sayılı kararı ile; davacının çalışmalarının denizde geçtiği, çarkçıbaşı olarak görev yaptığı ve bu nedenle itibari hizmet süresinden faydalanması gerektiği belirtilerek davacının Kimnak Kimyevi Maddeler Taşıma San ve Tic A.Ş."de (Gibaş Gemi İnşaat A.Ş) 91 gün, Tan-Kal Nakliyat ve Tic Ltd Şti."nde 150 gün, Kanarya Denizcilik Petrol Ürünleri Pzr. Nakliyat Tic. Ltd. Şti"nde 242 gün, Tan-Kal Nakliyat ve Tic Ltd Şti"nde 56 gün itibari hizmet süresi olduğunun tespitine karar verilmiştir.
9. İstanbul 9. İş Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ...Ş. vekili (Kimnak Kimyevi Maddeler Taş. San. ve Tic. A.Ş.) ve davalı ... vekili tarafından temyiz isteminde bulunmuştur.
10. Yargıtay 10. Hukuk Dairesince 18.02.2014 tarihli ve 2012/6721 E., 2014/3058 K. sayılı kararı ile; "... Dava, itibari hizmet süresinin tespiti istemine ilişkindir.
Mahkeme, yazılı biçimde davanın kabulüne karar vermiştir.
Davacı, davalı işverenler nezdinde geçen çalışmaların 506 sayılı Yasanın Ek 5/III. maddesi kapsamında itibari hizmet süresine tabi hizmetlerden olduğu gözetilmeksizin bildirimlerin 2A yerine 1A koduyla bildirildiğinin öne sürerek itibar hizmet süresinden yararlanması gerektiğinin tespitini talep ve dava etmiştir. Mahkeme, davayı kabul ederek davacının Kimnak Kimyevi Maddeler Taş. San. ve Tic. A.Ş’ de 91 gün, Tan-Kal Nakliyat ve Ticaret Limited Şirketi’nde 150 gün, Kanarya Denizcilik Petrol Ürünleri Pazarlama Nakliyat Tic. Ltd. Şirketi’nde 242 gün, yine Tan-Kal Nakliyat ve Ticaret Limited Şirketi’nde 56 gün itibari hizmet süresi olduğunun tespitine karar vermiştir.
Dosya içeriğine göre, davacı, gemi adamı olup, liman müdürlükleriyle davalı şirketler tarafından düzenlenen belgelere ve gemi cüzdanı içeriği ile tanzim edilen bonservis ve kaptan onaylı hizmet belgelerine göre; davacıya diploma nedeniyle 26.11.1986 tarihinde deniz motorculuğu yeterliliği belgesi verildiği, 01.04.1993 itibariyle deniz makinisti yeterliliğine, 20.05.1997 tarihi itibariyle de yakın yol baş makinistliğine yükseltildiği, davacının hizmet cetveline göre; Kimnak Kimyevi Maddeler Taş. San. ve Tic. A.Ş nezdinde 1992/1. dönem- 04.01.1993 arası 1A koduyla 364 gün, Tan-Kal Limited Şirketi nezdinde 1993/1. dönem- 31.08.1994 arası 1A koduyla 600 gün, Kanarya Denizcilik Ltd. Şti. nezdinde 94/3. dönem-10.05.1997 arası 1A koduyla 970 gün, yine Tan-Kal Ltd. Şti nezdinde 15.06.1997-1998/1. dönem arası 1A koduyla 225 gün bildirim yapıldığı ve bu hususta ihtilaf bulunmadığı, davalı her üç şirkette de çalışmaları olan bordro tanığı beş tanığın, bildirime konu dönemlerde davacının, davalı şirketlere ait gemilerde çarkçıbaşı olarak çalıştığını teyit ettikleri anlaşılmaktadır.
Gemi adamı olan davacının, itibari hizmet süresinden yararlanması gerektiğine dair mahkeme kabulünde bir isabetsizlik bulunmamaktadır. Ancak, davacının, sadece denizde geçen süreler yönünden itibari hizmet süresinden yararlanabileceği gözetilip, bildirime konu sürelerin ne kadarının denizde, ne kadarının karada gerçekleştiği liman müdürlükleri kayıtları da gözetilerek bu yönde bordro tanıklarının beyanları da alınmak suretiyle belirlenip ayrıştırılmadan, bildirime konu sürelerin tümünün %25’i alınıp bu orana karşılık gelen süreler bakımından yazılı biçimde itibari hizmet süresinin tespitine hükmedilmesi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalılardan Kurum ile Gibaş Gemi A.Ş (Kimnak Kimyevi Maddeler Taş. San. ve Tic. A.Ş) avukatlarının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve karar bozulmalıdır..." gerekçesiyle karar bozulmuştur.
11. İstanbul 22. İş Mahkemesinin 24.03.2015 tarihli ve 2014/554 E., 2015/281 K. sayılı kararı ile; Özel Dairenin bozma kararına uyularak yapılan yargılama sonucunda davacının Kimnak Kimyevi Maddeler Taşıma San. ve Tic. A.Ş"nde (Gibaş Gemi İnş. A.Ş.) 91 gün, TAN-KAL Nakliyat Tic. Ltd. Şti."nde 206 gün ve Kanarya Denizcilik Petrol Ürünleri Paz. Nakliyat Tic. Ltd. Şti."nde 242 gün itibari hizmet süresi olduğunun tespitine karar verilmiştir.
Özel Daire Bozma Kararı:
12. İstanbul 22. İş Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
13. Yargıtay 10. Hukuk Dairesince 21.12.2015 tarihli ve 2015/20801 E., 2015/22709 K. sayılı karar ile; "Dava, itibari hizmet süresinin tespiti istemine ilişkindir.
Mahkeme, bozma sonrası, davanın kabulüne karar vermiştir.
Mahkemece, dairemizin bozma ilamına uyularak karar verilmiş ise de, bozma ilamının gereği tam olarak yerine getirilmemiştir.
Davacı, davalı işverenler nezdinde geçen çalışmaların 506 sayılı Yasanın Ek 5/III. maddesi kapsamında itibari hizmet süresine tabi hizmetlerden olduğu gözetilmeksizin bildirimlerin 2A yerine 1A koduyla bildirildiğinin öne sürerek itibar hizmet süresinden yararlanması gerektiğinin tespitini talep ve dava etmiştir. Mahkeme, bozma sonrası, bildirime konu sürelerin ne kadarın denizde geçtiğini sadece liman müdürlüklerinden sormuş, bu müdürlüklerden net bir bilgi gelmemesine rağmen, davayı kabul ederek davacının Kimnak Kimyevi Maddeler Taş. San. ve Tic. A.Ş’ de 91 gün, Tan-Kal Nakliyat ve Ticaret Limited Şirketi’nde 206 gün, Kanarya Denizcilik Petrol Ürünleri Pazarlama Nakliyat Tic. Ltd. Şirketi’nde 242 gün itibari hizmet süresi olduğunun tespitine karar vermiştir.
Gemi adamı olan davacının, itibari hizmet süresinden yararlanması gerektiğine dair mahkeme kabulünde bir isabetsizlik bulunmamaktadır. Ancak, davacının, sadece denizde geçen süreler yönünden itibari hizmet süresinden yararlanabileceği gözetilip, bildirime konu sürelerin ne kadarının denizde, ne kadarının karada gerçekleştiği, bu yönde bordro tanıklarının beyanları da alınmak suretiyle belirlenip ayrıştırılmadan, bildirime konu sürelerin tümünün %25’i alınıp bu orana karşılık gelen süreler bakımından yazılı biçimde itibari hizmet süresinin tespitine hükmedilmesi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve karar bozulmalıdır." gerekçesiyle karar bozulmuştur.
Direnme Kararı:
14. İstanbul 22. İş Mahkemesinin 26.05.2016 tarihli ve 2016/149 E., 2016/347 K. sayılı kararı ile; davalı her üç şirkette de çalışmaları olan beş bordro tanığının bildirime konu dönemlerde davacının davalı şirketlere ait gemilerde çarkçıbaşı olarak çalıştığını beyan ettiği gerekçesiyle ve önceki gerekçeler tekrar edilmek suretiyle direnme kararı verilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
15. Direnme kararı süresi içinde davalı ... vekili tarafından temyiz edilmiştir.

II. UYUŞMAZLIK
16. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; somut olay bakımından davacının davalı işyerlerinde geçen çalışmaları yönünden itibari hizmetten yararlanmasına dair bildirime konu sürelerin ne kadarının denizde ne kadarının karada gerçekleştiğine dair mahkemece yapılan araştırmanın yeterli olup olmadığı buradan varılacak sonuca göre mahkemece bildirime konu sürelerin tümünün %25’i alınıp bu orana karşılık gelen süreler bakımından itibari hizmet süresinin tespitine karar verilmesinin gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.

III. ÖN SORUN
17. Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında işin esasına geçilmeden önce; davalı Tan-Kal Nak. ve Tic. Ltd Şirketinin sicil kaydının 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu"nun geçici 7. maddesine göre 07.07.2014 tarihinde resen terkin edildiği anlaşıldığından adı geçen şirketin ihya edilmesinin gerekip gerekmediği hususu ön sorun olarak tartışılmıştır.

IV. GEREKÇE
18. Ön sorunun çözümü için öncelikle konu ile ilgili kavramların ve yasal mevzuatın irdelenmesi gerekmektedir.
19. Bilindiği gibi çekişmeli yargının konusu davalardır. Dava, bir başkası (davalı) tarafından sübjektif hakkı ihlal veya tehlikeye sokulan veya kendisinden haksız bir talepte bulunulan kimsenin (davacının), mahkemeden hukukî koruma (himaye) istemesidir. Mahkemeden hukukî koruma isteyen kimseye davacı (müddei) denir.
20. Dava, davacının subjektif hakkını ihlâl eden veya tehlikeye sokan veya davacıdan haksız bir talepte bulunan kimseye karşı açılır; bu kimseye de davalı (müddeialeyh) denir.
21. Bir sübjektif hakkın mahkemeler vasıtasıyla ileri sürülmesi yetkisine dava hakkı denir.
22. Bir davanın tarafları (veya taraflardan biri) o davada gerçekten (davacı veya davalı olarak) taraf sıfatına sahip değilse, mahkeme, dava konusu hakkın esası (mevcut olup olmadığı) hakkında inceleme yapıp karar veremez.
23. Somut uyuşmazlıkta; davalı Tan-Kal Nak. ve Tic. Ltd. Şirketinin 07.07.2014 tarihinde ticaret sicilinden terkin edildiği anlaşılmaktadır. Tüzel kişinin, tüzel kişiliğinin sona ermesi hâlinde, o tüzel kişinin taraf (husumet) ehliyeti de sona erer.
24. Limited şirketin tüzel kişiliği ticaret sicilinden silinmesi (terkini) ile sona erer. Tüzel kişiliğin sona ermesi için tasfiye işlemlerinin eksiksiz yapılmış olması gerekir. Şayet, tasfiye işlemleri gerektiği gibi tamamlanmamış ve tasfiyesi gereken hususlar eksik bırakılmışsa, tüzel kişilik ticaret sicilinden silinse bile, limited şirketin tüzel kişiliğinin sona erdiğinin kabulü olanaksızdır. Bu durumda, tüzel kişiliği sona eren davalı şirketin yeniden ihyası ile sicile kaydedilmesi hâlinde o tüzel kişi hakkında dava görülebilir.
25. O hâlde mahkemece anılan şirketin ihyası için davacı tarafa, dava açmak üzere süre verilmesi, dava açıldıktan sonra, bu davanın sonucunun beklenilmesi, şirketin ihyasından sonra usulüne uygun tebligat yapılarak, taraf teşkilinin sağlanması ve sonrasında davacının talepleri hakkında bir karar verilmesi gerekmektedir.
26. Bu nedenle yerel mahkemece usulüne uygun taraf teşkili sağlanmadan eksik inceleme ile infazı mümkün olmayacak şekilde karar verilmesi hatalıdır. Usulüne uygun taraf teşkilinin sağlanmadığı eldeki dava dosyasında yukarıda açıklanan prosedürün yerine getirilmemesi temyiz incelenmesine usulen engel oluşturduğundan öncelikle mahkemece yukarıda açıklanan yasal prosedür tamamlanmalıdır.
27. Bu itibarla temyiz incelemesi yapılabilmesi amacıyla davacı tarafa süre verilerek davalı Tan-Kal Nak. ve Tic. Ltd Şirketinin ihya edilmesi için direnme kararının yukarıda açıklanan bu değişik gerekçe ile bozulması gerekmiştir.

V. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda gösterilen bu değişik gerekçe ve nedenlerden dolayı 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun Geçici 3. maddesine göre uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu"nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, Karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere 30.06.2020 tarihinde oy birliği ile kesin olarak karar verildi.