MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi (Aile Mahkemesi Sıfatıyla)


1. Taraflar arasındaki “evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebebine dayalı boşanma” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Demirköy Asliye Hukuk (Aile) Mahkemesince verilen davanın reddine dair karar davacı vekilinin temyizi üzerine Yargıtay 2. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.
2. Direnme kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
4. Davacı vekili dava dilekçesinde; davalının ikâmet ettikleri evin yarı hissesini devretmesi için müvekkiline sürekli baskı yapıp bu konuda tartışma çıkardığı, aynı sebeple aralarında ceza davasına konu olayın yaşandığı, müvekkilinin uzun süre tutuklu kaldığı, mahkûmiyetine karar verildiği, ancak kararın henüz kesinleşmediği, önceki eşinden olan ve Almanya’da yaşayan çocukları ile görüşmesini istemediği, asılsız şikâyetlerde bulunduğu gerekçesiyle tarafların boşanmalarına hükmedilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabı:
5. Davalı vekili cevap dilekçesinde; iddiaların doğru olmadığını, davacının ikamet ettikleri evin yarı hissesini devretmek istediğini, müvekkilinin böyle bir talebinin olmadığını, davacının önceki evliliğinden olma çocuklarının etkisinde kalarak tartışma çıkardığını, çeşitli bahanelerle müvekkiline saldırdığını, bıçakla yaraladığını, müvekkilinin hayati tehlikeyi birçok ameliyat geçirip tedavi olarak atlattığını, yine de eşinden şikâyetçi olmadığını, müvekkilinin davacıyı hâlâ sevdiğini, açıklanan sebeplerle davanın reddine, aksi hâlde aylık 1.000,00TL tedbir-yoksulluk nafakası ile 250.000,00TL maddi ve 250.000,00TL manevi tazminata hükmedilmesini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararı:
6. Demirköy Asliye Hukuk (Aile) Mahkemesinin 08.11.2013 tarihli ve 2013/6 E., 2013/73 K. sayılı kararı ile; Kırklareli Ağır Ceza Mahkemesinin 2011/371 E., 2012/359 K. sayılı ilamıyla davacının eşini öldürmeye teşebbüs etmek suçundan ceza aldığı, tarafların ayrı yaşadıkları, bu duruma göre davacının tam kusurlu olduğu, boşanmaya karar verilebilmesi için davalının az da olsa kusurunun bulunması gerektiği, kimsenin kendi kusuruna dayanarak dava açamayacağı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Özel Daire Bozma Kararı:
7. Yargıtay 2. Hukuk Dairesince 15.10.2014 tarihli ve 2014/9216 E., 2014/19751 K. sayılı kararı ile;
‘’… Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen, yukarıda tarihi ve numarası gösterilen hüküm, davacı (koca) tarafından temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü:
Mahkemece davacının tam kusurlu olduğu gerekçesi ile davacının davası reddedilmiş ise de; yapılan yargılama ve toplanan delillerden davacının mahkemece belirlenen kusurları yanında davalı kadının da eşine, müşterek evin yarı hissesini kendisine devretmesi için baskı yaptığı, bu sebeple eşini tersleyip, azarladığı anlaşılmaktadır. Bu durumda; tarafların evlilik birliği temelinden sarsılmış olup; bu sonuca ulaşılmasında her iki taraf da kusurlu olmakla birlikte, davacı kocanın eşine göre daha fazla kusurlu olduğunun kabulü gerekir. Bu evliliğin devamında davalı kadın bakımından korunmaya değer bir yararı kalmamıştır. Türk Medeni Kanunu’nun 166/2. maddesi koşulları gerçekleşmiştir. Mahkemece boşanmaya karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde isteğin reddedilmesi usul ve yasaya aykırı…’’ olduğu gerekçesiyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
Direnme Kararı:
8. Demirköy Asliye Hukuk (Aile) Mahkemesinin 08.07.2015 tarihli ve 2015/21 E., 2015/25 K. sayılı kararı ile bozma öncesi kararda yer alan gerekçeye yer verildikten sonra; her ne kadar bozma ilamında davalının az da olsa kusurunun bulunduğu kabul edilmiş ise de, tanıkların bizzat eşler arasında bir tartışmaya şahit olmadıkları, davacının anlatımıyla bilgi sahibi oldukları dikkate alındığında tanıkların yanlı beyanlarına itibar edilmediği, ayrıca eşler arasındaki malvarlığına ilişkin taleplerin tek başına evlilik birliğini temelinden sarsacağı ve diğer eş için evliliği katlanılamaz hâle getireceğinin kabul edilemeyeceği, davacının eşini öldürmeye teşebbüs ettiği, tam kusurlu olduğu, kimsenin kendi kusuruna dayanarak dava açamayacağı, aksi bir kabulün kusurlu eşi ödüllendirirken insanlardaki adalete güven duygusunu da zedeleyeceği gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
9. Direnme kararı yasal süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

II. UYUŞMAZLIK
10. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; somut olayda, davalının boşanmaya sebep olan olaylarda az da olsa kusurunun bulunup bulunmadığı, burada varılacak sonuca göre davacının evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebebine dayalı boşanma davasının kabulünün gerekip gerekmediği noktalarında toplanmaktadır

III. GEREKÇE
11. Boşanma sebebi olarak dayanılan 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) “Evlilik birliğinin sarsılması” başlıklı 166/I-II. maddesi;
“Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olursa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir.
Yukarıdaki fıkrada belirtilen hâllerde, davacının kusuru daha ağır ise, davalının açılan davaya itiraz hakkı vardır. Bununla beraber bu itiraz, hakkın kötüye kullanılması niteliğinde ise ve evlilik birliğinin devamında davalı ve çocuklar bakımından korunmaya değer bir yarar kalmamışsa boşanmaya karar verilebilir” hükmünü içermektedir.
12. İlke olarak her dava açıldığı tarihteki fiili ve hukuki sebeplere göre hükme bağlanır. Ne var ki, dava açıldıktan sonra meydana gelen bir olay nedeniyle dava konusunun ortadan kalkması, eş söyleyişle davanın esası hakkında karar verilmesinde hukuki yararın kalmaması hâlinde bu olayın hükümde göz önüne alınması ve böyle bir durumda mahkemenin, davanın konusuz kalması sebebiyle esas hakkında karar verilmesine yer olmadığına dair karar vermesi gerektiği her türlü duraksamadan uzaktır.
13. Dava açıldıktan sonra ortaya çıkan bir olgu nedeniyle artık dava konusu edilen talep hakkında olumlu ya da olumsuz bir karar verilmesine gerek ya da neden kalmıyorsa, burada davanın konusuz kalmasından söz edilebilir.
14. Dava, Türk Medeni Kanunu’nun 166/1 maddesinde yer alan evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebebine dayalı boşanma istemine ilişkin olup davacı vekili tarafından 22.01.2013 tarihinde açılmıştır. Davanın reddine dair ilk kararın davacı vekilince temyizi üzerine, Özel Dairece davanın kabul edilmesi gerektiğine yönelik verilen bozma ilamına mahkemece direnilmiş ve direnme kararı davacı vekilince temyiz edilmiştir.
15. Direnme kararı Özel Dairece incelendikten sonra davacı asilin 05.03.2019 tarihinde öldüğü davacı mirasçısı vekilinin Türk Medeni Kanunu’nun 181/2 maddesi gereğince davaya devam isteğine ilişkin 19.09.2019 tarihli dilekçesinden anlaşılmaktadır.
16. Eşlerden birinin ölümü üzerine taraflar arasındaki evlilik birliği mahkeme kararına ihtiyaç duyulmadan kendiliğinden sona erer. Ölüm, evlilik birliğini kendiliğinden sona erdiren bir sebeptir.
17. Evliliğin mahkeme kararı ile sona erdirilmesi için açılan bir boşanma davasında eşlerden birinin ölümü hâlinde, evlilik birliği kendiliğinden sona erdiği için konusu kalmayan boşanma davası hakkında karar verilmesine yer olmadığına dair karar verilir. Mahkemece de bu durum gözetilerek davanın konusuz kalması nedeni ile karar verilmesine yer olmadığına dair karar verilmelidir.
18. Yine aynı Yasa’nın ‘’ Miras hakları ‘’ başlıklı 181. maddesi ise;
"Boşanan eşler, bu sıfatla birbirlerinin yasal mirasçısı olamazlar ve boşanmadan önce yapılmış olan ölüme bağlı tasarruflarla kendilerine sağlanan hakları, aksi tasarruftan anlaşılmadıkça, kaybederler.
(Değişik ikinci fıkra: 31/3/2011-6217/19 md.) Boşanma davası devam ederken, ölen eşin mirasçılarından birisinin davaya devam etmesi ve diğer eşin kusurunun ispatlanması hâlinde de yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.’’ hükmüne haizdir.
19. Türk Medeni Kanunu’nun 181. maddesinin ikinci fıkrası boşanma davası devam ederken ölen eşin mirasçılarına sağ kalan eşin boşanmaya sebebiyet verecek derecede kusurlu olup olmadığının tespitine yönelik olarak davaya devam etme imkânı sağlamıştır. Buna göre taraflarca usulüne uygun bir şekilde açılan boşanma davaları mirasçılar tarafından sürdürülebilir. Mirasçılar tarafından sürdürülen boşanma davalarında ölen eş delillerini sunmuş ise mirasçıların yeniden delil gösterme hakları bulunmamaktadır. Ölen eş tarafından sunulan ve fakat mahkemece toplanılmayan delillerin araştırılıp değerlendirilmesi mirasçılar tarafından talep edilebilir. Somut olayda davacının karar tarihinden sonra ölümü üzerine önceki eşinden olan çocuğu mirasçısı olarak Türk Medeni Kanunu’nun kendisine tanıdığı ‘’sağ kalan eşin boşanmaya sebebiyet verecek derecede kusurlu olup olmadığının tespitine’’ yönelik olarak dilekçesini sunmuştur.
20. O hâlde, davanın konusuz kalması nedeni ile karar verilmesine yer olmadığına ve kusur tespiti bakımından da sonucu uyarınca bir karar verilmek üzere yukarıda açıklanan değişik gerekçelerle direnme kararı bozulmalıdır.

IV. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Direnme kararının değişik gerekçelerle 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na eklenen “geçici madde 3” atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, bozma sebebine göre sair temyiz itirazlarının incelenmesine yer olmadığına,


İstek halinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine,
Aynı Kanun’un 440. maddesi uyarınca kararın tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 24.06.2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.