MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi

Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
-K A R A R-
Davacı vekili, müvekkilinin davalı kooperatiften dava tarihi itibariyle ayrıldığını, çiçek üreticisi olan müvekkilinin, yetiştirdiği çiçekleri davalı kooperatif aracılığıyla sattığını, davalı kooperatiften bu ticari ilişki nedeniyle 119.175,78 TL alacaklı olduğunu, alacağın tahsili amacıyla yapılan ... takibinin davalının haksız itirazı ile durduğunu, dava açılmadan önce alacağın ....447,62 TL"lik kısmının ödendiğini ileri sürerek, davalının itirazının iptali ile takibinin devamına karar verilmesini talep ve dava etmiş, yargılama sırasında ....01.2009 tarihli ıslah dilekçesiyle davayı alacak davasına dönüştürerek, 107.553,00 TL"nin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, müvekilinin davacıya borcu olmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, iddia, savunma ve tüm dosya kapsamına göre, davacının 2007 yılında istifa ettiği ve 31.07.2008 tarihinde takip başlattığı, davalı kooperatifin 2008 yılı genel kurulundan bir ay sonra muaccel olan çıkma payı alacağının takip tarihi itibariyle muaccel olmadığı gerekçesiyle, erken açılan davanın reddine karar verilmiştir.
Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.
...)Dava, itirazın iptali olarak açıldıktan sonra alacağın tahsili istemi olarak ıslah edilmiştir. Bu ıslah davanın tam ıslahı niteliğindedir. Davacı tarafça dava tarihinden itibaren kooperatif üyeliğinden çıktığı belirtilerek kooperatife teslim edilen çiçek ürünleriyle ilgili faturalardan kaynaklanan cari hesap tutarından kaynaklanan alacağın tahsili istenmiş, mahkemece bu talep Kooperatifler Kanunu"nun .... ve anasözleşmesinin .... maddeleri kapsamında çıkma payı alacağı olarak değerlendirilerek alacağın takip tarihi itibariyle muaccel olmadığı gerekçesi ile reddine karar verilmiştir.
Hukuki uyuşmazlığın çözümü için mahkemece, öncelikle tarafların ileri sürdüğü ve savunduğu hususlar çerçevesinde maddi olayın denetime de elverişli olacak şekilde aydınlatılması ve bundan sonra hukukun somut olaya uygulanması gerekmektedir. HMK"nın "Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi" başlıklı 31/.... maddesi "Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir." şeklinde düzenlenmiş ve bunun hakimin görevi olduğu açıkça vurgulanmıştır. Maddede, hakimin maddi anlamda davayı sevk yetkisi düzenlenmektedir. Bu yetkisiyle hakim, olayın ve hukuki uyuşmazlığın olgusal ve hukuki boyutlarını gerekli olduğu ölçüde taraflarla birlikte ele alabilecek, tarafların zamanında uyuşmazlığın çözümü için önemli vakıaların tamamı hakkında açıklama yapmalarını, özellikle ileri sürülen vakıalardaki eksiklikleri tamamlamalarını, delilleri ikame etmelerini ve gerekli talepleri ileri sürmelerini
sağlayabilecektir. HMK"nın 194. maddesinde de somutlaştırma yüküne yer verilmiştir. Bir davada, ispat faaliyetinin tam olarak yürütülebilmesi, mahkemenin uyuşmazlığı doğru tespit ederek yargılama yapabilmesi, karşı tarafın ileri sürülen vakıalara karşı kendini savunabilmesi için, iddia edilen vakıaların açık ve somut olarak ortaya konulması gerekir. Genel geçer ifadelerle, somut bir şekilde ortaya koymadan iddia veya savunma amacıyla vakıaların ileri sürülmesi durumunda, yargılamanın sağlıklı bir şekilde yürütülmesi mümkün olmayacağı gibi, vakıaların anlaşılması için ayrıca bir araştırma yapılması ve zaman kaybedilmesi söz konusu olacaktır. Taraflar, haklarını dayandırdıkları hukuk kuralının aradığı koşul vakıalara uygun, somut vakıaları açıkça ortaya koymalıdırlar. Bu vakıaların somut olarak ileri sürülmesi, ilgili taraf için bir yüktür; bu yükü yerine getirmeyen sonuçlarına katlanacaktır.
Kooperatif üyeliğinden istifa eden ortak, ödemiş olduğu aidatın tamamını değil, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu"nun .../.... maddesi ve anasözleşmenin .../.... maddesi gereğince, istifanın ulaştığı yılın bilançosuna göre hesaplanacak olan masraf hissesi düşüldükten sonra bakiyesinin iadesini talep hakkını haizdir. İstifanın ulaştığı yıla ait bilançonun ertesi yıl genel kurulca kabulü suretiyle kesinleşmesinden itibaren bir ay geçtikten sonra bu hak talep edilebilir ve bu tarihten önce erken açılan çıkma payı alacak davası, alacağın henüz muaccel olmadığı gerekçesiyle reddedilmelidir.
Bu hukuki düzenlemeden de anlaşılacağı üzere, istifa eden ortağın, çıkma payı alacağının muaccel olması, ilk önce istifanın davalıya ulaşmasına bağlıdır. İstifası ulaşmayan, dolayısıyla 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu"nun .../son maddesi uyarınca aidat ödeme yükümlülüğü devam eden ortak çıkma payını dava edemez.
Mahkemece öncelikle davacı taraftan dava konusu alacağın kooperatife teslim ettiği çiçek ürünlerinin bedeli ya da çıkma payı alacağı olup olmadığı konusunda açıklama alınmalıdır. İstifa eden ortağın anılan .... ve .... madde hükümleri uyarınca sermaye ve diğer alacakları, ihracın kesinleşmesi ya da istifa halinde ödenir. Üyelik ilişkisi devam ederken, çıkma payı alacağı ödenmez. Çiçek ürün bedelinin teslimden ve faturalandırmadan itibaren peyderpey ödenmesi şeklinde bir uygulama var ise, bu ödemenin çıkma payı ödemesi olmadığı kuşkusuzdur. Kooperatif türünün işleyişi ve uygulaması üzerinde uzman bir bilirkişi görüşüne başvurularak, çiçek ürün bedellerinin hangi koşullarda üyelere ödendiği, istifa sonrasında ödenmesi gerektiğinde bunun çıkma payı niteliğinde bir ödeme olup olmadığı, istifa eden üyelere çıkma payı olarak hangi ödentilerin iade edildiği üzerinde durulmalıdır. Davacının talep ettiği alacağın çıkma payı olmayıp, ürün bedeli alacağı olduğunun tespiti halinde uyuşmazlığın esası incelenip alınmış olan bilirkişi raporu da değerlendirilerek, bu alacağın muaccel olup olmadığı üzerinde durularak, sonucuna göre hüküm kurulması gerekirken, eksik incelemeye ve yanılgılı gerekçeye dayalı olarak yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır.
... )Bozma nedenine göre davacı vekinin diğer temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine gerek görülmemiştir
...) Kabule göre de, geçerli olarak yapılan tam ıslah işlemi üzerine, yeni bir dava açılmış olmaz. Tamamen ıslah edilen dava ilk açılan davanın devamı niteliğinde olduğundan bunun doğal sonucu olarak ıslahın etkisi dava tarihi itibariyle sonuç doğuracaktır. Davanın tamamen ıslahında ıslah olunan dava, yine ilk dava gününde açılmış sayılır..(Bkz. Prof.Dr.Baki Kuru, "Hukuk Muhakemeleri Usulü" ....Baskı Cilt:..., sh. 3998 vd.) Bu durumda, tam ıslah edilen davanın dava tarihi itibariyle sonuç doğurduğu gözetilerek, çıkma payı alacağının dava tarihi itibariyle muaccel olup olmadığı belirlenip, sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, muacceliyet yönünden takip tarihi itibariyle değerlendirme yapılması doğru olmamıştır.
SONUÇ:Yukarıda (...) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün, davacı yararına BOZULMASINA, (...) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, diğer temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, kararın tebliğinden itibaren ... gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere ....07.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.