MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki kooperatif üyeliğinin tespiti ve alacak davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
-K A R A R-
Davacı vekili, müvekkilinin 07.05.1980 tarihinde 41.000,00 TL ödeme yaparak 400 m² arsaya tekabül eden ortaklık hissesini satın alarak kooperatife üye olduğunu ve bu tarihten itibaren ortaklık vecibelerini yerine getirdiğini, ancak 09.03.1985 tarihli genel kurul hazirun cetvelinde ortak olarak görünmesine rağmen ........1985 tarihli genel kurul hazirun cetvelinde yer almadığını, kendilerine de ihraç kararı ile ilgili olarak bir bildirim yapılmadığını ileri sürerek, kooperatif üyeliğinin tespitini , ihraç kararı verilmiş olması halinde yasaya aykırı bu kararın iptali ve ortaklık sıfatından doğan hak ve alacaklarının ihraç tarihinden itibaren yasal faizi ile tahsilini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, davacının 1980 yılında kooperatife üye olduğunu, giriş ücretini dahi tamamlayamadığından ....04.1985 tarihinde üyelikten ihraç edildiğini, ihraç kararından sonraki ... yıl süresince kooperatifle hiç bir irtibata geçmeyen davacı yönünden verilen ihraç kararının usulüne uygun şekilde kendisine tebliğ edilememiş olması halinde dahi kesinleşmiş olduğunu, talep edebilecekleri haklara ilişkin olarak 1985 yılı bilançosunun kesinleştiği tarihten itibaren ... yıllık zamanaşımı süresinin dolduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, iddia, savunma, dosya kapsamı ve benimsenen bilirkişi raporuna göre; davacının 07.05.1980 tarihinde kooperatife üye olduğu, ....04.1985 tarih ve 39 no"lu yönetim kurulu kararı ile üyelikten ihraç edildiği, davacının bu tarihten sonraki dönemde kooperatife ödeme yaptığının ileri sürülmediği gibi temin edilen evraklardan herhangi bir ödemesine de rastlanmadığı, davacının kooperatife mali yükümlülüklerini yerine getirmediğinden ihraç kararının anasözleşme ve kanuna uygun olduğu, her ne kadar ihraç kararının usulüne uygun bir şekilde tebliğ edildiği belirlenememiş ise de ... yıl hiç irtibat kurmadığı davalı kooperatife üyeliğinin tespitine ve ihraç kararının iptaline karar verilmesi yönündeki taleplerinin dürüstlük kuralına aykırı bulunduğu, tespit edilen tek ödemenin ortaklık senedinde yazılı olan 07.05.1980 tarihli banka kaydından ibaret olduğu,1980 yılından itibaren fiilen irtibat kurmadığı ve mali yükümlülüklerini de yerine getirmediği, kooperatiften ihraç edilme durumunu öngörebileceği makul sürenin en fazla ...-... yıl olabileceği, bu hali ile davacının talebinin zamanaşımına uğradığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.
...-Davacı vekilinin üyeliğin tespiti, ihraç kararı verilmiş olması halinde bu kararın iptali istemine ilişkin temyiz itirazları yönünden;
Aidat yükümlülüğü bulunan bir kooperatifte ortağın uzun süre kooperatife uğramaması, aidat borcunun bulunup bulunmadığını takip etmemesi, üyeliğinin sona erdiğini zımnen kabul ettiği, diğer anlatımla üyelik haklarından zımnen vazgeçtiği, eylemli olarak ortaklıktan çıkma iradesini yansıttığı anlamına gelir. Böyle bir ortağın açtığı davanın TMK"nın .... maddesinde öngörülen iyiniyet kuralına aykırı düştüğü ilke olarak kabul edilmelidir.
Mahkemece, davacının üyeliğin tespiti isteminin her ne kadar zamanaşımına uğradığı belirtilmiş ise de, bu gerekçenin dayanağının TMK"nın .... maddesindeki dürüstlük kuralı olduğu ve buna göre davanın TMK"nın .... maddesi uyarınca reddedildiği anlaşılmakta ise de; davalı kooperatifin aidat toplayan bir kooperatif olup olmadığı hususunda herhangi bir inceleme ve araştırma yapılmamıştır.
Mahkemece, davacının ihraç kararının alındığı ....04.1985 tarihinden, davanın açıldığı ....08.2012 tarihine kadar kooperatif ile ilişkisini devam ettirip ettirmediği hususunda, davalı kooperatifin defter, kayıt ve belgeleri öncelikle kooperatiften istenilmesi, ibraz edilmezse kooperatifin adresinde defter ve kayıtların incelenmesi için keşif yapılması, buna rağmen inceleme yapılamaz ya da defter ve belgelere ulaşılamaz ise Ticaret Sicil Memurluğundan, mümkün olmazsa kooperatif anasözleşmesinin 41. maddesi uyarınca Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden, kooperatifin bilançosu, gelir gider cetvelleri, yönetim ve denetim raporları, genel kurul tutanakları, ortaklık cetvelleri, celbedilip kooperatif konusunda uzman bilirkişi aracılığı ile inceleme yapılarak, genel kurul kararları ile aidat alınmasına ilişkin karar alınıp alınmadığı ve üyelerin varsa kooperatif hesabına aidat yatırıp yatırmadıkları, diğer anlatımla kooperatifin aidat toplayan bir kooperatif olup olmadığı davacının varsa ödeme yükümlülüklerini yerine getirip getirmediği, genel kurul toplantılarına katılıp katılmadığı, hazirun listelerinde isminin yer alıp almadığı, anasözleşme uyarınca ortağın kooperatifine uğramasını zorunlu kılan başka bir yükümlülüğü varsa, bunun üzerinde de durularak, kooperatif ile bağlantı kurup kurmadığı, sonuç olarak davacının talebinin TMK"nın .... maddesine uygun olup olmadığı ve davanın bu nedenle reddi gerekip gerekmediğinin yeterince tartışılması, sonucuna göre bir hüküm kurulması gerekirken, bu yönden eksik incelemeye dayalı hüküm kurulması doğru olmamıştır.
...-Davacı vekilin çıkma payına ilişkin alacak istemine yönelik temyiz itirazlarına gelince;
a- Kooperatif üyeliğinden ihraç edilen ortak, ödemiş olduğu aidatın tamamını değil, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu`nun .../.... maddesi ve anasözleşmenin .../ .... maddesi gereğince, ihracın kesinleştiği yılın bilançosuna göre hesaplanacak olan masraf hissesi düşüldükten sonra bakiyesinin iadesini talep hakkını haizdir. İhracın kesinleştiği yıla ait bilançonun ertesi yıl genel kurulca kabulü suretiyle kesinleşmesinden itibaren bir ay geçtikten sonra bu hak talep edilebilir ve bu tarihten önce erken açılan çıkma payı alacak davası, alacağın henüz muaccel olmadığı gerekçesiyle reddedilmelidir.
Bu hukuki düzenlemeden de anlaşılacağı üzere, ihraç edilen ortağın, çıkma payı alacağının muaccel olması, ilk önce ihracın kesinleşmiş olmasına bağlıdır. İhracı kesinleşmeyen, dolayısıyla 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu"nun .../son maddesi uyarınca aidat ödeme yükümlülüğü devam eden ortak çıkma payını dava edemez.
Davacının, üyeliğin tespiti, ihraç kararı verilmiş olması halinde bu kararın iptali istemi ile ilgili açtığı işbu dava kesinleşmeden, ortaklığının sona ermesine bağlı bir talep niteliğindeki çıkma payı alacağına ilişkin diğer istemin esasına girilemez. Davacı vekilinin 06.03.2013 havale tarihli dilekçe ile alacak talebinin tefrikine ilişkin istemi, mahkemece herhangi bir gerekçe gösterilmeksizin reddedilmiştir. Mahkemece, davacının çıkma payına ilişkin alacak ile ilgili davası tefrik edilerek, anılan dava yönünden üyeliğin tespiti davasının bekletici mesele yapılması ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, her iki istemin birlikte ele alınarak, çıkma payı alacağının da bu dava içerisinde karara bağlanması doğru olmamıştır.
b-Bozma nedenine göre, davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine gerek görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda (...) ve (...-a) no"lu bentlerde açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün, davacı yararına BOZULMASINA, (...-b) no"lu bentte açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, kararın tebliğinden itibaren ... gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere ....06.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.