23. Hukuk Dairesi 2013/1763 E. , 2013/4048 K.
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi
Taraflar arasındaki muarazanın men"i, munzam zararın tazmini ve alacak davalarının bozma kararına uyularak yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı asıl ve birleşen davaların reddine yönelik olarak verilen hükmün asıl davada davacı-birleşen davalarda davalı vekilince duruşmalı, asıl davada davalı- birleşen davalarda davacı vekilince duruşmasız olarak temyiz edilmesi üzerine ilgililere çağrı kağıdı gönderilmişti. Belli günde taraflardan gelen olmadığından incelemenin evrak üzerinde yapılmasına karar verildikten ve temyiz dilekçesinin süresinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
- KARAR -
01.....2003 tarihinde açılan asıl davada davacı .. ... 79 Turizm Geliştirme Konut Yapı Kooperatifi vekili, müvekkilinin ........1992 tarihinde davalı birlik üyesi olduğunu, ....04.1993 tarihli sözleşme ile yap işlet modeli ile davalıya sosyal tesis yapmayı taahhüt ettiğini, bu sözleşmenin ek maddesi ile birlik üyeliğinden ... yıl süre ile ayrılmayacaklarının taahhüt edildiğini, yine sözleşme sonrasında davalının ....05.1993 tarihli genel kurulunda, sözleşme imzalayan üyelerin ... yıl süre ile ayrılmayacaklarının kararlaştırıldığını, öte yandan sözleşmenin feshedildiğinin davalı birliğe 06.....1993 tarihinde bildirildiğini, davalı birliğin 31.07.1994 tarihli genel kurulunda davacı kooperatifin istifa istemi gündeme alınarak reddedildiğini, davacı kooperatif ....08.1993 tarihli genel kurul kararı ile davalı birlik üyeliğinden ayrılma kararı aldığını, bu nedenle de davalı birliğin genel kurul toplantılarına katılmadığını, davalı birliğin üyelikten ayrılmamaya dair anasözleşme hükmünün 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun .... maddesi uyarınca geçersiz olduğunu, bu duruma rağmen 31.07.1993 tarihli davalı birlik genel kurul kararının iptali amacıyla açtıkları davanın reddedildiğini, taraflar arasındaki ....04.1993 tarihli yap işlet modelli sözleşmenin süresinin dolduğunu, yine oysa üyeliğe devam zorunluluğu getiren ....04.1993 tarihli sözleşmenin 05.....1993 tarihi itibariyle feshedildiğini ileri sürerek, taraflar arasındaki muaraza giderilerek, Aralık 1994 tarihi itibarı ile davacı kooperatifin davalı birliğin üyesi olmadığının tespitine veya üst birliğe giriş tarihi olan ........1992 tarihinden sonraki beş yıllık sürenin dolduğu ........1997 tarihinde üye olmadığının tespitine veya sözleşmenin imzalandığı ....04.1993 tarihinden itibaren beş yıllık sürenin dolduğu ....04.1998 tarihi itibarı ile üye olmadığının tespitine veya sözleşmenin feshedildiği 05.....1993 tarihi itibarı ile beş yıllık sürenin dolduğu 05.....1998 tarihi itibarı ile üye olmadığının tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, davanın reddini istemiştir.
04.08.2003 tarihinde açılan birleşen davalarda davacı .... Birlik Turizm Geliştirme Yapı Kooperatifleri Birliği vekili, taraflar arasında ....04.1993 tarihli yap işlet modelli sözleşme bulunduğunu, davalı kooperatifin Turizm Yatırım Belgesine istinaden Yeni ... Koyundaki sit alanına yapacağı tatil köyünü yapmadığını, sözleşmenin davalı kooperatife haksız feshedildiğini, feshin haksızlığına ve 100.000,00 USD cezai şartın tahsiline ... Asliye Ticaret Mahkemesinin 2002/267 E sayılı dosyasında hüküm altına alındığını, yine bu dosyada fesih tarihi olan 05.....1993 tarihli kur üzerinden 131.730,00 TL kur farkı alacaklarının doğduğunun belirlendiğini, kur farkı nedeni ile davacının alacağını talep edebileceğine de karar altına alındığını, dava tarihi itibarı ile davacının 143.821,... TL kur farkı alacaklarının doğduğunu, ayrıca 150.000,00 TL munzam zarar alacaklarının doğduğunu ileri sürerek, şimdilik ....000,00 TL munzam zararın, bunun mümkün görülmemesi halinde, şimdilik ....000,00 TL kur farkı alacağının temerrüt faiziyle tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiş, 02.09.2003 tarihli birleşen dava ile bakiye 149.000,00 TL munzam zarar veyahut 143.821,... TL kur farkı alacağının temerrüt faiziyle tahsilini, 04.08.2003 tarihli dava ile tahsil edilen aidat alacağı dışında kur farkından kaynaklanan alacaklarını doğduğunu ileri sürerek, 68.966,53 TL’den şimdilik ....000,00 TL’nin temerrüt faiziyle tahsiline karar verilmesini istemiştir.
Davalı kooperatif vekili, taraflar arasındaki sözleşmenin 1993 yılı sonunda feshedildiğini, davacı istemlerinin zamanaşımına uğradığını savunarak, davaların reddini istemiştir.
Mahkemece, asıl davanın reddine ilişkin karar, davacı vekilinin temyiz istemi üzerine, ... .... Hukuk Dairesinin ....06.2009 tarih ve 2007/12418 E, 2009/7539 K sayılı ilamıyla davalı birliğin iflasına karar verildiği, bu nedenle İİK’nın 194. maddesine göre işlem yapılması gerektiğinden bahisle diğer yönleri incelenmeksizin bozulmuş, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sırasında birliğin açtığı davalar bu dosya ile birleştirilmiş, yapılan yargılama sonucunda, davacı kooperatifin davalı birliğe ........1992 tarihinde üye olduğu, davalı birliğin kendisine üye olan kooperatiflerle arsa tahsisi, yap-işlet-devret usulü ile tesis yapımı, devremülk devre işletme yada devre tatil tahsisi, sosyal tesis işletilmesi, inşaat ve taahhüt işleri amaçlı çeşitli sözleşmeler yaparak kendisine üye olan kooperatiflerle değişik sözleşme ilişkisi kurduğu, davacı kooperatif ile davalı birlik arasında yap-işlet-devret modelini içerir ....04.1993 tarihli sözleşmeyi ... yıl süreli olarak yaptıkları, bu sözleşmenin .../B maddesi gereğince, sözleşmenin imzalanmasından itibaren ... yıl süre ile davacı kooperatifin üst birlikten ayrılamayacağının öngörüldüğü, kooperatifin haklı nedenlerle birlik ortaklığından çıkarılması veya kooperatifin çıkma hakkını kullanarak birlikten çıkması halinde ve ... yıllık ortaklığın devamı gerektiren bu hükme uymaması halinde veya birliğin kooperatifi ortaklıktan haksız olarak çıkarması halinde bu sözleşme ve eklerinin haksız fesihedilmiş sayılacağı, sözleşmenin genel hükümlerinin .... maddesinde açıklanan teminat olan 200.000 USD’nin cezai şart olarak haksız feshe neden olan tarafın ödemesinin kararlaştırıldığı, ortaklıktan çıkmayı düzenleyen davalı birlik anasözleşmesinin ... maddesinin ilk halinin, “her ortak genel kurullarında aldıkları karara dayanarak hesap yılı sonunda bir ay önce birlik yönetim kuruluna yazı ile başvurarak ortaklıktan çıkabilir” şeklinde iken; daha sonra, “her ortak genel kurullarında aldıkları karara dayanarak hesap yılı sonundan bir ay önce birlik yönetim kuruluna yazı ile başvurmak sureti ile ortaklıktan çıkabilir ancak; a-Birlikten arsa tahsis alan kooperatifler, b-Birliğe yap-işlet-devret usulü ile tesis yaptıran kooperatifler…..bu işlerle ilgili imzaladıkları sözleşme sürelerine göre en çok ... yıl süre ile birlik ortaklığından ayrılamazlar” halini aldığı, davacı kooperatif ....06.1993
tarihli genel kurulunda birlik üyeliğinden ayrılma kararı aldığı ve bu kararı birlik yönetim kuruluna 01.....1993 tarihinde bildirdiği, Karşıyaka Asliye Ticaret Mahkemesi"nin 1997/81 E, 2001/370 K sayılı dava dosyasında, davacı kooperatifin katıldığı davalı birliğin 31.07.1994 tarihli genel kurulunda, kooperatifin birlikten çıkma isteğine ilişkin talebinin görüşülerek genel kurulda red edildiği, bu genel kurulun iptali amacı ile kooperatifinin açtığı iptal davasının ... Asliye Ticaret Mahkemesi"nin 1997/111 E, 161 K sayılı dava dosyasının genel kurul kararına davacı kooperatifin muhalefet şerhi bulunmadığında red edildiği ve kesinleştiği, davacı kooperatifin davalı birliğin ortağı olmadığının tespitine ilişkin isteminin red ile sonuçlandığı ve bu kararın da kesinleştiği, davacı kooperatifin yap-işlet-devret modelli sözleşme gereği ... yıllık süre boyunca bu sözleşme ile bağlı olduğu, bu sözleşmeyi yapan tarafların davalı birlik anasözleşmesinin değiştirilen .../b maddesine göre, ... yıl süre içerisinde üyelikten ayrılamayacağının belirtildiği, davacı taraf bu ... yıllık ayrılma yasağından kurtulmak için sözü edilen yap-işlet-devret sözleşmesini 05.....1993 tarihinde feshettiği, artık sözleşme ile bağlı olmadığını düşünen davacının bu iradesini de açıklanan şekilde davalı birliğe bildirdiği, davalı birliğin ise fesih halinde ödenmesi kararlaştırılan 200.000,00 USD ödenmediği için bu çıkma iradesini genel kurulunda görüşerek red ettiği, ret kararına karşı davacı kooperatifin açtığı davanın reddedildiği böylece davacı kooperatifin ....04.1993 tarihinden sözleşme süresinin son bulduğu ... yıllık sürenin bitim tarihi olan ....04.1998 tarihine kadar davalı birlik üyeliğinden çıkmasının mümkün olmadığının yargı kararları ile sabit olduğu, ne var ki, sözleşmenin ... yıllık süresinin sonu olan tarih olan ....04.1998 tarihi itibarı ile davacı kooperatifin davalı birliğe olan üyeliğinin kendiliğinden sona erip ermediğinin belirlenmesi gerektiği, davacının davalı birlik üyeliğinin devam edip etmediğinin belirlenmesi açısından, davalı birlik anasözleşmesinin .... maddesindeki çıkmayı belirleyen şekil koşullarının yerine gelip gelmediğine bakılması gerektiği, davacı kooperatif kendi genel kurulunda ....06.1993 tarihinde çıkma kararı almış, bu kararı davalı birlik yönetim kuruluna 06.....1993 tarihinde bildirerek, çıkmanın iki koşulunu yerine getirmiş ise de, son çıkma koşulu olan sözleşme varsa bu sözleşmenin imzasından itibaren ... yıllık çıkamama süresini de doldurmuş olması gerekirken, davacının bu süreyi beklemeden bu sözleşmeden kurtulmak için bu sözleşmeyi 05.....1993 tarihinde feshettiği, oysa ki, bu fesih davalı birlik tarafından kabul edilmediği ve çıkma iradesi yargı kararları ile de geçerli sayılmadığından son koşulun gerçekleşmediğinin kabulü gerektiği, bu itibarla, davacı kooperatifçe davalı birlik üyeliğinden çıkabilmek için yapması gerekenin, yap-işlet-devret sözleşmesinin ... yıllık süresinin sonu olan ....04.1998 tarihinden sonra, birlik üyeliğinden çıkma yönünde kendi genel kurulundan karar alması ve bu kararın, hesap yılı sonundan bir ay evvel davalı birlik yönetimine yazı ile bildirilmesi olduğu, bu durumda asıl davada davacı kooperatifin davalı birlikteki üyeliğinin devam ettiği gerekçesiyle, asıl davanın reddine, birleşen diğer davaların ise, ... Asliye Ticaret Mahkemesinin 2002/267 E sayılı davanın devamı niteliğinde olduğu, ana davada, üst birliğin davacı olarak davalı kooperatiften ....04.1993 tarihli sözleşme uyarınca davacı birliğin edinimini yerine getirmesine rağmen, davalı kooperatifin 05.....1993 tarihli ihtarname ile sözleşmeyi feshetmesi nedeniyle, aynı mahkemenin 1993/261 E sayılı dava dosyası ile açılan dava sonunda fesihte davalının haksız olduğunun tespit edilip, ancak sözleşmenin devamının taraflara pratikte fayda sağlamayacağının, davacının sözleşmenin feshinden doğan zararının tazminini talep edebileceğinin kararlaştırıldığını, bu nedenle haksız fesih sonucu cezai şart olarak kararlaştırılan 200.000,00 ABD dolarına ilişkin bir dava olduğu yargılama
sonunda davanın kabul edildiği, ancak ... .... Hukuk Dairesinin ....06.2004 tarih ve 2004/56 E, 3638 K sayılı ilamı ile "...fesih, taraflar arasındaki borç ilişkisini sona erdiren işlemlerdendir. Davalının feshettiği sözleşme, arsa payı devri karşılığı inşaat yapım sözleşmesi olmadığından, davalının 05.....1993 tarihli fesih iradesi karşı tarafa ulaşınca hüküm ve sonuçlarını meydana getirir ve alacaklıdan bu irade bildirimini öğrendiğinde fesihten doğan haklarını o andan itibaren kullanabilir. Dolayısıyla BK’nın 128. maddesi hükmünce zamanaşımı bu tarihten itibaren işlemeye başlar. BK’nın 133. maddesinde zamanaşımının kesilmesi nedenleri gösterilmiş ve yasanın .... Fıkrasında alacaklının mahkemede dava açması veya alacağını ... takibine konu yapması zaman aşımının kat"ı nedeni olarak kabul edilmiş ise de, taraflar arasında önceden görülen davaların konuları arasında davacının cezai şart istemi bulunmadığından, cezai şart alacağı ....05.2002 tarihinde açılan bu davada istendiğinden ortada zamanaşımının kesilmesini gerektiren hukuki bir neden yoktur. Böylelikle, 05.....1993 tarihli fesihle ....06.2002 olan dava tarihi arasında BK’nın 126/.... maddesindeki ... yıllık zamanaşımı süresi dolduğundan davanın bu nedenle reddedilmesi” gerekçesiyle bozulduğu nazara alınarak, davacı birliğin munzam zarar ve kur farkı taleplerinin ... yıllık zamanaşımından reddi gerektiği, belirtilerek, asıl ve birleşen davaların reddine karar verilmiştir.
Kararı, taraf vekilleri temyiz etmiştir.
Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına, mahkemece uyulan bozma kararı gereğince hüküm verilmiş olmasına ve özellikle, davalı Müflis... Turizm Geliştirme Yapı Kooperatifleri Birliği alacaklılarının, İİK’nın 245. maddesi doğrultusunda ........2008 tarihli toplantısında verdikleri kararla, kendisine asaleten, müvekkili Hızır Mürtezaoğlu’na vekaleten Av. ...’ın yetkilendirildiği, bu karar doğrultusunda, yerel mahkeme karar başlığında anılan müflis birlik yerine,.... ve ...’ın isimlerinin yazılmamasının HMK’nın 304. maddesi anlamında, tarafların başvurusu üzerine veya re"sen mahallinde her zaman düzeltilebilecek maddi hata niteliğinde olmasına göre, taraf vekillerinin temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, taraf vekillerinin tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı onama harçlarının temyiz edenlerden alınmasına, kararın tebliğinden itibaren ... gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, ....06.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.Başkan