.....

Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Yasanın 68. maddesi olup, dava; 506 sayılı Yasa kapsamında zorunlu ....çalışmaları nedeniyle 01.01.1988 tarihi itibariyle kendisine yaşlılık aylığı bağlanan davacıya, ölen .... annesinden dolayı 21.04.1998 tarihi itibariyle bağlanan ölüm aylığı nedeniyle yersiz olarak yapıldığı iddia edilen ödemelerden dolayı iyi niyetli olunduğu ve zaman aşımının geçtiği gerekçesiyle borçlu bulunulmadığının tespiti istemine ilişkindir.

Mahkeme, Kurumu aldatıcı davranışı bulunmayan davacının, ödenen aylıkları tüketmesi nedeniyle Borçlar Kanununun 63. maddesi kapsamında iade borcunun bulunmadığını gerekçe göstererek, 21.04.1998 - 20.07.2007 arası dönemdeki ödemelerden dolayı davacının borçlu olmadığının tespitine karar vermiştir.

Hükmün, davalı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.

Somut olayda, zorunlu .....çalışmaları nedeniyle 01.01.1988 tarihi itibariyle yaşlılık aylığı bağlanan davacıya, aynı zamanda ölen.....annesinden dolayı ölüm aylığı bağlanıp, 21.04.1998-20.07.2007 arası dönemde davaya konu edilen 25.284,70 TL aylık ödemesinde bulunulduğu, ölüm aylığına ilişkin ...341 tahsis no’lu dosyaya ibraz edilen imzalı, ancak bila tarihli beyan ve taahhüt belgesinde ise, değişikliklerin Kuruma bildirileceğinin beyan edildiği anlaşılmaktadır.

5510 sayılı Yasanın 96. maddesi, “Kurumca işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara gelir veya aylık almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere, fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen bu Kanun kapsamındaki her türlü ödemeler;

./...
-2-

a)Kasıtlı veya kusurlu davranışlarından doğmuşsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık sürede yapılan ödemeler, bu ödemelerin yapıldığı tarihlerden,

B)Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanmışsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz, üç aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan, itibaren hesaplanacak olan kanunî faizi ile birlikte, ilgililerin Kurumdan alacağı varsa bu alacaklarından mahsup edilir, alacakları yoksa genel hükümlere göre geri alınır...” hükmünü içermektedir.

Konuya ilişkin 5510 sayılı Yasa öncesi mevzuata bakıldığında, 506 sayılı Yasanın “Yersiz ve yanlış ödemelerin tahsili”ni düzenleyen 121. maddesinde yersiz ödeme halinde iade yükümünün kapsamını belirleyen bir düzenleme bulunmadığı gibi, anılan Yasa içeriğinde konuyu düzenleyen başka bir düzenlemenin de yer almadığı görülmektedir. 5510 sayılı Yasanın 96. maddesi ile, 506 sayılı Yasada yer almayan yeni bir düzenleme getirilmiş, sebepsiz zenginleşmenin kasıtlı kusurlu davranıştan veya Kurumun hatalı işleminden kaynaklanmasına bağlı olarak istirdadı mümkün ödeme miktarları belirlenmiştir. Kapsam belirlendikten sonra, ilgilinin Kurumdan alacağı yoksa, geri alma işleminin genel hükümlere göre yapılacağı öngörülmüştür. 5510 sayılı Yasanın geçici maddelerinde ise, yersiz ödemelerin tahsili konusunda önceki hükümlerin uygulanması gereğini öngören herhangi bir kural yer almamaktadır.

Belirtilen nedenlerle; 5510 sayılı Yasanın 96. maddesi hükmünün, Kurumun yersiz ödemeden kaynaklanan alacakları konusunda süren uyuşmazlıklara uygulanması gerekmektedir.

5510 sayılı Yasanın 96. maddesiyle getirilen düzenleme, sebepsiz zenginleşmede iade konusuna ilişkin özel bir düzenleme niteliğinde olup; zamanaşımı hükmü olarak nitelenmesine olanak bulunmamaktadır. Maddenin genel hükümlere atfı, 5510 sayılı Yasanın 97. ve diğer maddelerinde fazla veya yersiz ödemeden kaynaklanan Kurum alacağı yönünden düzenlemeye yer verilmemiş olması karşısında, fazla ve yersiz ödemeden kaynaklanan Kurum alacağı yönünden zamanaşımı konusunun genel hükümlerden hareketle çözümü gerekmektedir.

Ayrıca, sebepsiz zenginleşme hukuksal temeline dayalı davaların da kamu kurum ve kuruluşları açısından Borçlar Kanunu’nun 66. maddesinde öngörülen 1 yıllık zamanaşımı süresinin başlangıcı, o kurum ve kuruluşların yetkili kişi veya organlarının verdiğini, istirdada haklı olduğunu öğrendiği tarih olup (Yargıtay Hukuk
../...
-3-

Genel Kurulu, .... davacının ölüm aylığından kaynaklanan yersiz ödemeleri, iade yükümünün 5510 sayılı Yasanın 96. maddesi hükmü uyarınca belirlenmesi gereği üzerinde durulmaması, dosyada mevcut beyan ve taahhüt belgesi içeriğine göre davalının iyi niyetli olup olmadığının tartışılıp, zamanaşımı defi de irdelenmek suretiyle davacının iade yükümünün kapsamının belirlenmemesi, usul ve yasaya aykırı görülmüştür.

O halde; davalı avukatının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

SONUÇ:Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz edilen hükmün BOZULMASINA, 20.04.2010 gününde oy birliğiyle karar verildi.



.....