BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 3. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davacının davalı .... Genel Müdürlüğü"ne devredilen Soma ..."ne bağlı kömür ocağında 2009-2011 arasında manevaracı/harmancı olarak, 2014 Nisan-2015 Mayıs sonuna kadar inşaat bakım işçisi olarak İş Kanununa tabi olarak çalıştığını, özelleştirmeden önceki son 1 yıllık süre içinde ... Kuyumculuk Ltd. Şti. işçisi gösterilerek çalıştırıldığını, kömür üretim faaliyetine ilişkin çalışmasının davalı şirketin asıl işleri arasında yer aldığını, davalı işverenliğin alt işveren firması ile muvazaalı ilişki içerisine girerek 4857 sayılı Kanun"un 2. maddesine aykırı bir şekilde asıl işi kanundaki şartlar oluşmaksızın bölmek suretiyle davacının işvereni konumunda gösterilen firmalara ihale ettiğini, davalı işverenin işyerinde yapılan işin kömür madenini çıkarma işi olduğunu, davacının yaptığı işin yardımcı iş olmayıp kömür çıkarma işinin asli unsuru olduğunu, davacının yaptığı işi yapan kurum personelinin de bulunduğunu, yapılan işin koordinasyon ve denetiminin davalı işverenlik tarafından gerçekleştirildiğini, çalışma koşullarının da davalı işverenlik tarafından belirlendiğini, davalı ile alt işverenler arasında muvazaalı olarak kurulmuş asıl işveren-alt işveren ilişkisinin mevcut olduğunu, ... Asliye Hukuk Mahkemesi"nin emsal dosyalarında ... A.Ş. Genel Müdürlüğü"nün ... Termik Santrali"nde çalışan ve muvazaalı şekilde çalıştırılan işçiler tarafından açılan davalarda muvazaanın tespit edildiğini ileri sürerek, davalı asıl işveren ile alt işveren firmalar arasında muvazaanın ve muvazaa nedeniyle davacının baştan itibaren davalı asıl işverenliğin işçisi olduğunun tespiti ile ilave tediye alacağının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, müvekkili teşekküle husumet yöneltilmesinin hukuken mümkün olmadığını, davacının Kamu İhale Kanunu çerçevesinde müvekkili teşekkülden hizmet alımı ihalesini alan firmaların işçisi olarak çalıştığını, müvekkilinin sadece ihale makamı olduğunu, davacı işçinin müvekkili kurumun işçisi olmadığını, davacının müvekkili kurumun asıl işi olan ... işinin bölünmesi suretiyle var edilen bir işte çalışmasının söz konusu olmadığını, davacının yapmış olduğu işin ... işinden tamamen bağımsız bir işte çalıştığını, bu nedenle alt işverenlik sözleşmesinin düzenlenmesinden muvazaadan söz edilemeyeceğini savunarak, davanın reddini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
İlk Derece Mahkemesince, yapılan yargılama sonucunda toplanan deliller ve bilirkişi raporuna dayanılarak, davacının yapmış olduğu işin asıl işin bir parçası olduğunun bilirkişi raporu ile tespit edildiği, aynı işi yapan asıl işverenin işçilerinin de mevcudiyeti, davacının söz konusu işi yapmaması halinde asıl işin devamının sağlanamayacağı/aksayacağı hususları göz önünde bulundurularak, davacının yaptığı işin işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerden olmadığı, asıl işin bir bölümü olduğu gerekçesiyle İş Kanunu"nun 2/7. maddesi gereğince muvazaa olgusunun tespiti ile davacının baştan itibaren asıl işverenin işçisi olduğunun tespitine ve ilave tediye alacağının kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İstinaf Başvurusu :
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı, davalı vekilince istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti :
Bölge Adliye Mahkemesi, İlk Derece Mahkemesinin kararının usul ve yasaya uygun olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar vermiştir.
Temyiz Başvurusu :
Bölge Adliye Mahkemesinin kararına karşı davalı vekili tarafından temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
Gerekçe:
Taraflar arasındaki temel uyuşmazlık, asıl işveren-alt işveren arasındaki ilişkinin kanuna uygun kurulup kurulmadığı veya muvazaaya dayanıp dayanmadığı noktasında toplanmaktadır.
4628 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun"un 15. maddesine 09.07.2008 tarih ve 5784 sayılı Kanun"un 5. maddesiyle eklenen ve 26.07.2008 tarihinde yürürlüğe giren fıkrası; "Elektrik enerjisi üretim, iletim ve dağıtım faaliyeti gösteren kamu tüzel kişileri, gerekli hallerde üretim, iletim ve dağıtım tesislerinin işletilmesi ve bakım onarım işlerini tabi oldukları ihale mevzuatı çerçevesinde hizmet alınması yoluyla yaptırabilirler” şeklindedir. Bu hüküm 30.03.2013 tarihinde yürürlüğe giren 14.03.2013 tarih ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu"nun 30. maddesi ile yürürlükten kaldırılmış olup 6446 sayılı Kanun"un 22. maddesi ile; "Lisans sahibi tüzel kişiler, lisansları kapsamındaki faaliyetlerle ilgili olarak hizmet alımı yapabilirler. Ancak, bu durum ilgili lisans sahibi tüzel kişinin lisanstan kaynaklanan yükümlülüklerinin devri anlamına gelmez. Hangi faaliyetlerin hizmet alımı yoluyla yaptırılabileceği Kurul tarafından belirlenir" şeklinde düzenleme getirilmiştir.
Alt işveren, bir işverenden işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve görevlendirdiği işçileri sadece bu işyerinde çalıştıran diğer işveren olarak tanımlanabilir. Alt işverenin iş aldığı işveren ise asıl işveren olarak adlandırılabilir. Bu tanımlara göre asıl işveren alt işveren ilişkisinin varlığından söz edebilmek için iki ayrı işverenin olması, mal veya hizmet üretimine dair bir işin varlığı, işçilerin sadece asıl işverenden alınan iş kapsamında çalıştırılması ve tarafların muvazaalı bir ilişki içine girmemeleri gerekir.
Alt İşverenlik Yönetmeliğinde asıl iş; "mal veya hizmet üretiminin esasını oluşturan iş" olarak tanımlanırken, yardımcı iş: "İşyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber doğrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan ancak asıl iş devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan iş "olarak tanımlanmıştır.
Somut olayda, dosya kapsamındaki hizmet cetveli, Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları incelendiğinde; davacının ilave tediye alacağının hesaplandığı dönem 04.05.2009 - 30.04.2011, 15.04.2014-31.05.2015 tarihleri arasında olup, davacının, 04.05.2009-30.04.2011 arsında Gümüşser Ser. Taş. Tem. Tur. Tic. San. Ltd. Şti., 15.04.2014-31.05.2015 arsında ... Kuyumculuk Araç Kiralama Tem. Per. Hizm. Şirketi işçisi olarak davalı işyerinde çalıştığı görülmüştür. Davacı tanıkları davacının önce harmancı-manevracı olarak çalıştığını, sonrasında inşaat işçisi olarak çalıştığını beyan etmişler, bilirkişi raporunda ... İnşaat Tur. Tem. Tic. Ltd. Şti."nin işçi çalıştırdığı belirtilmiş, 04.05.2009-30.04.2011 yılları arasında davacının yaptığı iş ve çalışması ile ilgili herhangi bir değerlendirmenin yapılmadığı anlaşılmıştır.
Davalı ile dava dışı ... Kuyumculuk Şirketi arasında imzalanan Hizmet Alım Sözleşmesinde sözleşme konusu iş; ... Linyitleri İşletme Müdürlüğünde bulunan binalar ve ... Sosyal Tesislerindeki binalar, Lojmanlar ile ... Kontrol Şube Müdürlüğünde bulunan binalar, Sosyal Tesislerde bulunan binalar ve Lojmanların her türlü bakım onarım inşaat, sıhhi tesisat, marangozluk işlerinin (1 adet Tekniker, 7 adet İnşaat usta, 2 adet Sılıhi tesisat usta ve 1 adet Marangoz usta ile) yaptırılması hizmet alımı işi İşin teknik özellikleri ve diğer ayrıntıları sözleşme ekinde yer alan ve ihale dokümanını oluşturan belgelerde düzenlenmiştir.” şeklinde belirtilmiştir.
Teknik şartnamede işin konusu ise; “-Müdürlüğümüz işyerlerinde, ... Sosyal Tesislerinde ve lojmanların da arıza, tamirat işlerini ve çalışan sözleşmeli personelin kontrolünü yapacak 1 Kişi İnşaat Teknikeri 45 gün süre ile çalıştırılacaktır.
-Müdürlüğümüz işyerlerinde ve ... Sosyal Tesislerinde bulunan binalar ve Lojmanların Arızaların Tamirat işleri ve idarenin belirleyeceği inşaatla ilgili diğer işlerin (Her türlü kalıp ve çatı işi, kagir ve tuğla duvar işleri, sıva işleri, seramik taban ve duvar kaplama işleri, betonarme demirciliği) 8 kişi İnşaat Ustası 45 gün süre ile çalıştırılacaktır.
-Müdürlüğümüz işyerlerinde ve ... Sosyal Tesislerinde idarenin görevlendireceği iş emirli İnşaat işleri lojmanların içinde ve dışında İşletme Müdürlüğü içinde ve dışında (sıcak, soğuk, atık su) kanalizasyon, rögarlar ve bu sistemlerle ilgili hatlarının kontrolü, meydana gelen küçük arızaların onarım bakım ve tamirleri ile bu işlere ait temizlik işlerinin yapılması. 2 kişi Sıhhi Tesisat ustası 45 gün süre ile çalıştırılması işidir.
-Müdürlüğümüz işyerlerinde ve ... Sosyal Tesislerinde bulunan binalar ve lojmanların arıza, tamirat işleri ve idarenin belirleyeceği marangoz ile ilgili diğer işlerin (Her türlü Ahşap doğrama, Kereste imalat, Ahşap imalat ve tamir işleri ) 1 kisi Marangoz ustası 45 gün süre ile çalıştırılacaktır.” şeklinde düzenlenmiştir.
Yine şartnamelerdeki düzenlemelere göre; tüm işlerin yüklenici firma sorumluları nezdinde yüklenici firma tarafından yürütüleceği, vardiyaların yüklenici tarafından düzenleneceği, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin yüklenici tarafından alınacağı düzenlenmiş olup çalışacak personelin sayısı ve nitelikleri belirtilerek, çalışanların hangi kurallara riayet edeceğinin belirlendiği anlaşılmıştır.
Davacının hizmet alımı yapılan 15.04.2014-31.05.2015 döneminde inşaat işi dışında başka işte çalıştırıldığı da ileri sürülmemiş olup, asıl işverenin kamudan doğan sorumluluğu sebebi ile denetim görevini yapması muvazaayı göstermediği gibi alt işverenler değiştiği halde davacının davalı işyerinde çalışmaya devam etmiş olması da aradaki ilişkinin muvazaalı olduğu sonucunu doğurmayacaktır.
Bu itibarla, 15.04.2014 - 31.05.2015 döneminde davalı ile dava dışı ... Kuyumculuk Şirketi arasında yapılan hizmet alım sözleşmesi ve şartnameler geçerli olup, alt işverene verilen iş doğrudan üretim organizasyonu içinde yer alan bir iş olmayıp asıl işe yardımcı iş niteliğindedir. Davacı da bu sözleşme kapsamında inşaat işçisi olarak çalıştırıldığından, davalı ile dava dışı şirket arasında muvazaalı ilişki bulunduğuna ilişkin tespit yerinde değildir.
04.05.2009-30.04.2011 dönemi yönünden ise; ... Ser. Taş. Tem. Tur. Tic. San. Ltd. Şti. ile yapılan ihale sözleşme ve şartnamelerine göre ne şekilde çalıştırıldığı anlaşılamadığından, gerekirse yeniden tanık dinlenmek suretiyle alt işverene verilen işin ne olduğu araştırılmalı, davacı işçinin ihale ile verilen iş kapsamında çalıştırılıp çalıştırılmadığı belirlenmelidir. Yapılan araştırmada, bu dönmede verilen işin yardımcı iş niteliğinde olduğu ya da 4628 sayılı Kanun ile 6446 sayılı Kanun"un hukuki çervesinde işlem tesis edildiği, yapılan sözleşmelerle alt işverene fiilen verilen işin aynı olduğu, davacı işçinin de bu ihale ile verilen iş kapsamında çalıştırıldığı belirlendiğinde, davalı ile dava dışı şirketler arasındaki ilişkinin asıl işveren-alt işveren ilişkisi olduğu sonucuna varılarak davacının ilave tediye alacağının reddine karar verilmeli, 4628 sayılı Kanun ile 6446 sayılı Kanun"un hukuki çervesinde işlem tesis edilmediğinin, yapılan sözleşmelerle alt işverene fiilen verilen işin aynı olmadığı ya da davacının ihale ile verilen iş dışında çalıştırıldığının tespit edilmesi halinde ise 15.04.2014-31.05.2015 arasındaki dönem dışlanarak muvazaa tespit edilen dönem için davacının ilave tediye alacağı hüküm altına alınmalıdır.
Eksik incelemeyle karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.
Sonuç:
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının ve bu karara karşı istinaf başvurusunu esastan reddeden Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebepten BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA, dava dosyasının kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin ise kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 10.03.2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.