Y A R G I T A Y İ L A M I

MAHKEMESİ : İş Mahkemesi

DAVA : Davacı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının işkolu tespitine ilişkin kararının iptaline karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme, davayı usulden reddetmiştir.
Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının .... A.Ş.’nin Ankara’daki işyerleri ile ilgili 14.04.2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan işkolu tespit kararına itiraz edildiğini, itiraz üzerine yapılan yargılama sonucunda Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 05.07.2012 tarihli ilamı ile davanın reddine karar verilerek işyerinin İşkolları Tüzüğünün 17 sıra numaralı “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkoluna girdiğinin tespit edildiğini, 07.11.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile 2821 sayılı Kanun ve İşkolları Tüzüğünün yürürlükten kaldırıldığını, 19.12.2012 tarihinde İşkolları Yönetmeliğinin yürürlüğe girdiğini, İşkolları Yönetmeliği’nin 7. Sıra numarasında düzenlenen iletişim işkoluna “İletişim işkolunda faaliyet gösteren çağrı merkezleri” nin dahil edildiğini, 6356 sayılı Kanun ve bu Kanun gereği yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği ile Bakanlığın ilk tespitinin ve Yargıtay 9. Hukuk Dairesi kararının yok hükmünde sayılması gerektiğini, müvekkili sendika tarafından yapılan başvuru üzerine Bakanlık tarafından 07.12.2014 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan karar ile ... A.Ş. ve bağlı işyerlerinde yürütülen işlerin niteliği itibariyle İşkolları Yönetmeliği’nin 10 sıra numaralı “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkoluna girdiğinin tespit edildiğini, davaya konu kararın hukuka, İşkolları Yönetmeliği’ne, maddi gerçeklere ve kesinleşmiş yargı kararlarına aykırı olduğunu, iletişim işkolunda faaliyet gösteren çağrı merkezlerinden en önemlisinin ...A.Ş. olduğunu, davalı işyeri olan A. A.Ş.’nin iletişim odaklı çağrı merkezi olduğunu ve bu nevi çağrı merkezlerinin hiç tartışmasız iletişim işkolunda faaliyet gösteren çağrı merkezleri sınıfına dahil olduğunu ileri sürerek Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 07.12.2014 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2014/85 sayılı ... A.Ş. ve bağlı işyerlerinde yürütülen işlerin niteliği itibariyle İşkolları Yönetmeliğinin 10 sıra numarasında yer alan “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkoluna girdiğine ilişkin işkolu tespit kararının iptaline ve .... A.Ş.’nin Ankara’daki işyerinde yapılan işlerin niteliği itibariyle iletişim işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalılar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile .... A.Ş. vekili davanın reddine karar verilmesini talep etmiş, diğer davalılar cevap vermemiştir.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, iptali talep edilen karar ile .... A.Ş. ve bağlı işyerlerinde yürütülen işlerin niteliği itibariyle “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkoluna girdiğinin tespit edildiği, buna göre iptali talep edilen işkolu tespit kararının sadece Ankara’da bulunan işyerine ilişkin olmadığının görüldüğü, bir işletme söz konusu ise yapılan işkolu tespitinin işletmeye ilişkin olduğunun kabul edilmesi gerektiği, işletmeye ilişkin işkolu tespitlerinde ise yetkili mahkemenin işverenin yerleşim yerindeki mahkeme olması gerektiği, somut uyuşmazlıkta işletme merkezinin İstanbul olduğu gerekçesiyle yetkisizlik sebebiyle davanın usulden reddine ve karar kesinleştiğinde dosyanın yetkili mahkeme olan İstanbul Anadolu İş Mahkemesi’ne gönderilmesine karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Taraflar arasındaki uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu"nun 4 ve 5. maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraza ilişkindir.
Türk toplu iş hukukundaki normatif düzenlemelerde işkolu kavramı önemli bir yer tutmaktadır. 6356 sayılı Kanun"un 3. maddesine göre, sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunurlar. İşkolunun belirlenmesi konusunu düzenleyen 6356 sayılı Kanun"un 5. maddesine göre, bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yapılacaktır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yapılan tespit ile ilgili kararın Resmi Gazete"de yayımlanmasını müteakip, bu tespite karşı ilgililer, onbeş gün içinde dava açabilir. Belirtilen süre hak düşürücüdür.
6356 sayılı Kanun"un 4. maddesinin birinci fıkrasına göre, işkolları, Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir. Maddenin ikinci fıkrasına göre ise, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır. Yine aynı maddede, bir işkoluna giren işlerin neler olacağının, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak, yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir.
İşkolu kavramı sendikaların faaliyet alanlarını belirleyen temel bir öğedir. Birbirine benzer işler bir hukuki kalıp altında toplu iş hukukuna sunulmaktadır.
İşkolu tespitinde birim olarak işyerinin esas alınacağı normatif düzenlemelerin tartışmasız bir sonucudur. 4857 sayılı İş Kanunu"nun 2. maddesinin gerekçesinde, işyeri, teknik bir amaca, diğer bir deyişle mal ve hizmet üretimine yönelik ve değişik unsurlardan meydana gelen bir birim olarak belirtilmiştir. İşyerinin sınırlarının saptanmasında “işyerine bağlı yerler” ile “eklentiler” ve “araçların” bir birim kapsamında oldukları belirtildikten sonra özellikle bir işyerinin mal ve hizmet üretimi için ayrı bir alanı da kullanması halinde bunların tek işyeri mi yoksa birbirinden bağımsız işyerleri mi sayılacağı konusunda “amaçta birlik”, aynı teknik amaca bağlı olarak üretimde bulunma, nitelik yönünden bağlılık ile “yönetimde birlik”, aynı yönetim altında örgütlenmiş olma koşullarının aranacağı düzenlenmiştir.
5521 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu"nun 5. maddesine göre “İş mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte dava olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgahı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilir. Bunlara aykırı sözleşme muteber sayılmaz.” İş Mahkemelerinin yetkisi kamu düzenine ilişkin olduğundan, anlaşma ile bertaraf edilemeyeceği gibi genel yetki kuralları da uygulanmaz. Bu halde, yetki itirazı ilk itirazlardan olmadığından, taraflar yargılama bitinceye kadar yetki itirazında bulunabileceği gibi, mahkeme de yargılamanın her aşamasında kendiliğinden yetkisizlik kararı verebilir.
Açıklanan kanuni düzenlemelere göre, işkolu tespitine itiraz davalarında, işyerinin bulunduğu yer iş mahkemesi kesin yetkilidir.
İnceleme konusu davada, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 07.12.2014 tarihinde Resmi Gazete"de yayımlanan 2014/85 sayılı karar ile Assistt Rehberlik ve Müşteri Hizmetleri A.Ş. ve bağlı işyerlerinde yürütülen işlerin niteliği itibariyle İşkolları Yönetmeliğinin 10 sıra numaralı “Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar” işkoluna girdiği tespit edilmiştir.
Öncelikle belirtmek gerekir ki, mahkemece somut olayda işkolu tespitinin işletmeye ilişkin olduğu yönünde yapılan tespit isabetli değildir. Nitekim yukarıda ayrıntılı olarak açıklandığı üzere, işkolu tespitinde birim olarak “işyeri”nin esas alınması gerektiği tartışmasızdır. Ayrıca, 6356 sayılı Kanun’un 34. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan, bir gerçek ve tüzel kişiye veya bir kamu kurum ve kuruluşuna ait aynı işkolunda birden çok işyerinin bulunduğu işyerlerinde toplu iş sözleşmesinin ancak işletme düzeyinde yapılabileceğine ilişkin hüküm de nazara alındığında, bir toplu iş sözleşmesi ünitesi olan “işletme”nin belirlenmesi de, işyerlerinin girdiği işkollarının ayrı ayrı tespiti ile mümkün olacaktır.
Dosya kapsamı, işkolu tespit kararı, işkolu tespit işlemine esas iş müfettişi raporu bir bütün olarak değerlendirildiğinde, somut olayda davalı A ve Müşteri Hizmetleri A.Ş. işverenine ait birden fazla işyerine dair işkolu tespiti yapıldığı ve işverene bağlı tüm işyerlerinin “Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar” işkoluna girdiğinin tespit edildiği anlaşılmıştır. Davacı vekili, dava dilekçesinde de açıkça belirttiği üzere, davalı işverene ait Ankara’da bulunan işyeri yönünden işkolu tespit kararının iptalini talep etmiştir. Anılan işyeri yönünden ise yetkili mahkemenin Ankara İş Mahkemesi olduğu tartışmasızdır. Açıklanan maddi ve hukuki olgular karşısında, mahkemece talep doğrultusunda işin esasının incelenmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm tesisi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
Sonuç:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebeplerle BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 25.01.2016 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.