MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi


Taraflar arasındaki kayıt kabul davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı vekili ve müflis davalı şirket İflas İdare Memuru tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
-K A R A R-
Davacı vekili, taraflar arasında imzalanan nakdi ve gayrinakdi kredi sözleşmelerinden kaynaklanan ve müflisin iflas tarihi itibarıyla muaccel olan 357.602,... TL ile taliki şarta bağlı 87.435,76 TL alacak ve iflas tarihinden sonra işleyen 417,40 TL dönem faizi alacağının iflas masasına kaydı için yaptıkları ... ve 128 numaralı başvuruların davalı iflas idaresince dayanak belgelerin yetersiz olduğu ve yargılamayı gerektirdiği belirtilerek reddedildiğini ileri sürerek, reddedilen davacının toplam 445.037,98 TL alacağının, 87.435.76 TL"lik kısmı taliki şarta bağlı olmak üzere, ipotekle temin edilmiş 306.040,00 TL ve rehinle temin edilmiş 91.879,32 TL"lik bölümünün rüçhanlı alacak olarak ve iflas tarihinden sonra işleyen 417,40 TL dönem komisyonu ve vergi alacağının iflas masasına kaydını talep ve dava etmiştir.
Müflis davalı şirket iflas idare memuru, 09.07.2009 tarihinde iflasına karar verilen müflis şirketin ticari defterlerinin iflas idaresine sunulmadığını, iflastan sonra çek keşide etme yetkisi olmayan müflis yönünden davacı bankanın çek tazminatı rizikosu olmayacağını, kredi sözleşmesinin güvencesi olarak üçüncü kişinin verdiği ipoteğin davacı banka alacağını rüçhanlı duruma getirmeyeceğini savunarak, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, dosya kapsamı ve benimsenen bilirkişi raporuna göre; davacı bankanın nakit ve gayrinakit kredi sözleşmelerinden dolayı müflis şirketin iflas tarihi itibariyle toplam 321.374,75 TL nakit, 91.749,32 TL tutarında rehinle temin edilmiş rüçhanlı ve 306.040,00 TL adi alacağı olduğu, mer"i teminat ve kefalet mektubu ile çek yaprağı garanti tutarı olmak üzere toplam 87.435,76 TL şarta bağlı alacak olmak üzere toplam 408.810,51 TL nakit ve gayrinakit alacağın masaya kaydı gerektiği gerekçesiyle, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararı, davacı vekili ve müflis davalı şirket İflas İdare Memuru temyiz etmiştir.
...-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davacı vekilinin temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
...-Müflis davalı şirket İflas İdare Memuru, müflis şirket tarafından iade edilmeyen çek yapraklarından dolayı çek tazminatının masaya kayıt kabul istemine ilişkin hüküm bölümüne yönelik olarak kararı temyiz etmiştir.
Mülga 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun’un, ‘Bankanın Sorumlu Olduğu Miktar’ başlıklı .... maddesinde;
“Muhatap banka, süresinde ibraz edilen çekin karşılığının bulunmaması halinde her çek yaprağı için üçyüzmilyon liraya kadar ve kısmen karşılığının bulunması halinde ise bu miktarı her çek yaprağı için üçyüzmilyon liraya tamamlayacak biçimde ödeme yapmakla yükümlüdür. Bu husus, hesap sahibi ile muhatap banka arasında çek defterinin teslimi sırasında yapılmış olan dönülemeyecek bir gayri nakdi kredi sözleşmesi hükmündedir.
Yukarıda belirtilen sorumluluk miktarı, Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığınca yayımlanan toptan eşya fiyatları yıllık endeksindeki değişmeler göz önünde tutularak Türkiye Cumhuriyet Merkez ... tarafından her yıl Ocak ayında belirlenir ve Resmi Gazetede yayımlanır.” hükmüne yer verilmiştir.
Bahsi geçen madde ile bankanın karşılıksız çıkan her çek yaprağı için sorumlu olduğu miktar belirlenmiştir.
Aynı Kanun’un ‘İbraz ve Ödeme’ başlıklı ....maddesinde ise;
“Çek hesabı açılan bankaya muhatap banka denir.
Koşullarına uygun ve karşılığı var olan çek, muhatap bankanın herhangi bir şubesine ibraz edildiğinde hamilin vergi kimlik numarası saptandıktan sonra ödenir. Ancak, çek hesabı açılmış olan şube dışında herhangi bir şubeye ibraz edilen çek, o şubece karşılığı sorulmak suretiyle ödenir.
Çekin karşılığının tamamen veya kısmen bulunmaması halinde bankanın ödeme yükümlülüğü, .... maddede belirlenen sorumluluk miktarı saklı kalmak üzere, çek hesabında bulunan miktarla sınırlıdır. .... maddede belirlenen miktar dahil olmak üzere kısmi ödeme halinde, çekin ön ve arka yüzünün onaylı fotokopisi ücretsiz olarak hamile verilir. Çek hamili, bu fotokopiyle müracaat borçlularına veya kambiyo senetleri hakkındaki takip usullerine başvurabileceği gibi; Cumhuriyet Savcılığına şikayette bulunurken dilekçesine bu fotokopiyi ekleyebilir ve bunu ... daireleri ile mahkemelerde ispat aracı olarak kullanabilir. Mahkeme veya ... dairesinin istemi halinde çekin aslı bu mercilere gönderilir.” düzenlemesine yer verilmiştir. Bu Kanun, ........2009 tarih ve 27438 sayılı Resmi Gazete"de yayımlanan ........2009 tarih ve 5941 sayılı Çek Kanunu"nun .... maddesiyle yürürlükten kaldırılmış olup "İbraz, Ödeme, Çekin Karşılıksız Olduğunun Tespiti ve Gecikme Cezası" başlıklı .... maddesi ile de aynı nitelikte hüküm konulmuştur.
Madde içeriğinden de açıkça anlaşılacağı üzere, bankadan .... madde gereğince sorumlu olduğu miktarın çek hamili tarafından talep edilebilmesi için öncelikle çek yapraklarının asıllarının muhatap bankaya teslim edilmesi, oradan alınacak onaylı fotokopi ile hamilin diğer yapacağı işlemleri yapması gerekmektedir.
Burada çek asıllarının muhatap bankaya (davacıya) teslim edilip edilmediği olgusunun kimin tarafından ispatlanması gerektiği, öteki deyişle ispat yükünün kime ait olduğu sorusu akla gelmektedir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK)’nun ‘İspat Yükü’ başlıklı 190.maddesinde; “İspat yükü, kanunda özel bir düzenleme bulunmadıkça, iddia edilen vakıaya bağlanan hukuki sonuçtan kendi lehine hak çıkaran tarafa aittir.” denilmiştir.
Çek asıllarının muhatap bankaya teslim edilmesi vakıasının davacı lehine hak doğuracağı açıktır.
Bu durumda, davacının .... madde kapsamında sorumluluk bedelinin kayıt ve kabulünü talep edebilmesi için çek asıllarının hamiller tarafından muhatap bankaya (davacıya) teslim edildiğini kanıtlaması gerekir.
Bu durumda, mahkemece belirtilen hususlar çerçevesinde çek asıllarının hamillerce bankaya bırakılarak kısmi ödemenin talep edilmesi halinde bankanın ödeme yükümlülüğünün bulunduğu, bu şartların oluşmaması durumunda ise ödeme yükümlülüğünün bulunmadığı ve doğmadığı gözetilmelidir.
Bu sorumluluk bankanın şahsî sorumluluğu niteliğindedir. Ödeme yükümlülüğü bankaya yasayla verildiğine göre bu borç bankanın borcu olup, bilirkişi raporunda da belirtildiği üzere keşideci davalı ile banka arasındaki sözleşmede açık bir düzenleme bulunmaması halinde davacının davalı keşideciye rücû imkânı bulunmamaktadır. Bilirkişi raporunda kredi sözleşmesinde rücua ilişkin bir düzenleme bulunup bulunmadığı irdelenmiş ve taraflar arasındaki kredi sözleşmesinin .... maddesinin bu anlamda davacıya rücu hakkı verip vermediğinin takdiri mahkemeye bırakılmış, bu maddede atıf yapılan bankacılık hizmetleri sözleşmesinin dosyaya ibraz edilmediği de bildirilmiş ise de, yaprak başına sorumluluk miktarı hesaplanmıştır. İşbu davada iddia edilen anılan riskin iflas tarihinden önce doğup doğmadığı, doğmamış ise doğma olasılığının bulunup bulunmadığı üzerinde durulmalıdır.
Anılan .... maddenin rücu hakkı veren bir madde olduğunun kabulü halinde dahi davacı banka tarafından dosyaya ibraz edilen çek teslim belgelerinin 1999 ve 2003 yıllarına ait nakdi ve gayrınakdi kredi sözleşmelerine dayandığı, çeklerin müflis şirketin iflas tarihi olan 09.07.2009 tarihi ya da öncesi itibariyle şirket yetkilileri tarafından keşide edildiği varsayıldığında ileride ibraz edilmeleri halinde ibraz süreleri geçmiş olacağından davacı bankanın ödeme yükümlülüğünün bulunmadığı, çeklerin iflas tarihinden önce, ancak ileri bir tarih atılarak keşide edildiğinin varsayılması halinde de iflasla birlikte şirket yetkililerinin temsil yetkileri kalmayacağından ileride bu çeklerin ibrazı halinde, yetkisiz kişiler tarafından imzalanmış çekleri, davacı Bankanın ödemesinin sözkonusu olmayacağı, sonuç olarak davacı Bankanın karşılıksız çıkma ihtimali bulunduğunu ileri sürdüğü çeklerden dolayı herhangi bir riskinin bulunmadığı, doğmamış ve doğma olasılığı bulunmayan bir sorumluluktan bahisle masaya alacak kaydı talebinde bulunamayacağı anlaşıldığından, davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yanılgılı gerekçeyle davanın kabulüne karar verilmesi doğru olmamıştır.
SONUÇ: Yukarıda (... ) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddine, (...) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, davalı müflis şirket iflas idare memurunun temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün davalı yararına BOZULMASINA, davacıdan alınması gereken harç peşin yatırıldığından yeniden harç alınmasına yer olmadığına, davalıdan peşin alınan harcın istek halinde iadesine, kararın tebliğinden itibaren ... gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, ....05.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.