Danıştay 6. Daire 2016/4424 Esas 2020/11296 Karar Sayılı İlamı

T.C.
DANIŞTAY
ALTINCI DAİRE
Esas No:2016/4424
Karar No:2020/11296

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- … İnşaat ve Taahhüt Ltd. Şti.
2- …
3- …
4- …
5- …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: … ili, … ilçesi, …Mahallesi, … Caddesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz ile ilgili olarak ilköğretim tesisi alanı kısıtlılığının imar plan tadilatı yoluyla kaldırılması yolundaki başvurunun reddine ilişkin … tarihli, … sayılı kararın iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; davacılara ait taşınmazın kamulaştırma bedelinin çok yüksek bulunması nedeniyle imar planında okul alanından çıkarılması için … Bakanlığınca davalı idareye başvuruda bulunulması, bu sebepten dolayı kamu yararının kaldırılarak kamulaştırılmasından vazgeçilmesi ve söz konusu yerde 4.200 m² civarında bir ilköğretim alanın düzenleme ortaklık payı (DOP) kesintisi ile karşılandığının belirtilmesi karşısında davacılara ait taşınmaza ilk öğretim alanı için ihtiyaç kalmadığı sonucuna varıldığından, davacıların imar planı değişikliği isteminin reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmediği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Temyiz edilen kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Dava dosyasının incelenmesinden; davacıların maliki olduğu … İli, … İlçesi, … Mahallesi, …Caddesinde bulunan … ada, … parsel sayılı taşınmaz ile ilgili olarak ilköğretim tesisi alanının imar plan değişikliğiyle kaldırılması istemiyle … İl Özel İdaresi tarafından başvuruda bulunulduğu, bu başvurunun dava konusu işlem ile reddi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, "Nazım İmar Planı; varsa bölge planlarının mekâna ilişkin genel ilkelerine ve varsa çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklüklerini, nüfus yoğunlukları ve eşiklerini, ulaşım sistemlerini göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, plan hükümleri ve raporuyla beraber bütün olan plandır. Uygulama İmar Planı;
tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır." hükmü, aynı Kanunun 18. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, “İmar hududu içinde bulunan binalı veya binasız arsa ve arazilerin malikleri veya diğer hak sahiplerinin muvafakatı aranmaksızın, birbirleri ile, yol fazlaları ile, kamu kurumlarına veya belediyelere ait bulunan yerlerle birleştirmeye, bunları yeniden imar planına uygun ada veya parsellere ayırmaya, müstakil, hisseli veya kat mülkiyeti esaslarına göre hak sahiplerine dağıtmaya ve re`sen tescil işlemlerini yaptırmaya belediyeler yetkili olduğu, sözü edilen yerlerin belediye ve mücavir alan dışında olması halinde bu yetkilerin valilikçe kullanılacağı belediyeler veya valiliklerce düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların dağıtımı sırasında bunların yüzölçümlerinden yeteri kadar saha, düzenleme dolayısıyla meydana gelen değer artışları karşılığında "düzenleme ortaklık payı" olarak düşülebileceği, ancak, bu maddeye göre alınacak düzenleme ortaklık paylarının, düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların düzenlemeden önceki yüzölçümlerinin yüzde kırkını geçemeyeceği, düzenleme ortaklık payları, düzenlemeye tabi tutulan yerlerin ihtiyacı olan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilk ve ortaöğretim kurumları, yol, meydan, park, otopark, çocuk bahçesi, yeşil saha, ibadet yeri ve karakol gibi umumi hizmetlerden ve bu hizmetlerle ilgili tesislerden başka maksatlarla kullanılamayacağı," hükme bağlanmıştır.
Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 26. maddesinde, "İmar planı değişikliği; plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, sosyal ve teknik altyapı dengesini bozmayacak nitelikte, kamu yararı amaçlı, teknik ve nesnel gerekçelere dayanılarak yapılır.
İmar planlarında sosyal ve teknik altyapı hizmetlerinin iyileştirilmesi esastır. Yürürlükteki imar planlarında öngörülen sosyal ve teknik altyapı standartlarını düşüren plan değişikliği yapılamaz.
İmar planlarında bulunan sosyal ve teknik altyapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya yerinin değiştirilmesine dair plan değişiklikleri zorunluluk olmadıkça yapılmaz. Zorunlu hallerde böyle bir değişiklik yapılabilmesi için:
a) İmar planındaki durumu değişecek olan sosyal ve teknik altyapı alanındaki tesisi gerçekleştirecek ilgili yatırımcı Bakanlık veya kuruluşların görüşü alınır.
b) İmar planında yer alan yol hariç sosyal ve teknik altyapı alanlarının ve kamuya ait sosyal ve kültürel tesis alanlarının kaldırılabilmesi veya küçültülmesi ancak bu tesislerin hitap ettiği hizmet etki alanı içinde eşdeğer yeni bir alanın ayrılması suretiyle yapılabilir. Eşdeğer alanın ayrılmasında yüzölçümü ve konum özellikleri korunur. Bu alanların yerinin değiştirilmesinde, mevcut plandaki hizmet etki alanına göre aynı uygulama etabı veya bölge içinde kalması, yaya erişim mesafelerinin dikkate alınması ve yeni tespit edilen alanın tesisin yapılmasına müsait olması zorunludur.(...)" düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu olay kronolojik olarak aşağıda açıklanmıştır:
- Davacıların maliki olduğu söz konusu taşınmazın 1986 yılında yapılan imar planı ile "ilköğretim tesis alanı" olarak planlandığı,
-Dava konusu taşınmazın imar planına uygun kullanımı için … İl Özel İdaresi tarafından 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 10. maddesi uyarınca taşınmaz bedelinin tespiti ile … İl Özel İdaresi adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmesi istemiyle … Asliye Hukuk Mahkemesinin … esasına kayden dava açıldığı,
- … Asliye Hukuk Mahkemesinin E:… sayılı bedel tespit ve tescili davasında bedelin yüksek olduğu gerekçesiyle … İl Özel İdaresi tarafından kamulaştırma işleminden vazgeçilmesi nedeniyle kamu yararı kararının kaldırılmasına karar verildiğinin belirtildiğinden … Asliye Hukuk Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararı ile davanın reddine karar verildiği,
- … İl Özel İdaresi tarafından … İli, … İlçesi, … Mahallesi, …Caddesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın "ilköğretim alanı"ndan çıkarılması istemiyle davalı idareye başvuru yapıldığı,
- … İl Özel İdaresinin yaptığı başvurunun reddine ilişkin … tarihli, … sayılı kararın tesis edildiği,
- Dava konusu taşınmazın malikleri tarafından … İl Özel İdaresinin yaptığı başvurunun reddine ilişkin … tarihli, … sayılı karar üzerine davanın açıldığı anlaşılmıştır.
… İdare Mahkemesinin … tarihli E:… sayılı ara kararı ile …İl Özel İdaresinden, dava konusu taşınmazın kamulaştırılmasından vazgeçilmesinin sebep ve gerekçeleri ile söz konusu yerde ilköğretim alanına ihtiyaç bulunup bulunmadığının ve başka bir yerden ilköğretim alanı ihtiyacını karşılayacak şekilde taşınmaz ayrılıp ayrılmadığının sorulduğu, … İdare Mahkemesinin … tarihli ara karara idarece verilen 11.11.2015 tarili cevap dilekçesinde, … İl Özel İdaresinin … tarihli, 1617 sayılı yazısı ile söz konusu taşınmazın kamulaştırılması ile ilgili kamulaştırmayı talep eden Kuruma (İl Milli Eğitim Müdürlüğü)'ne … Asliye Hukuk Mahkemesinin … tarihli ara kararında verilen karar gereği taşınmazın bedeli olan 2.529.500,00.-TL'nin bankaya hesap açılarak hak sahiplerine ödenmesi gerektiği, söz konusu parsel için idareleri tarafından oluşturulan kıymet takdir komisyonunca 1.413.737,71.-TL kıymet takdiri yapıldığı, bu konuda bedelin ödenip ödenmeyeceği sorulduğu, kamulaştırmayı talep eden Kurum (İl Milli Eğitim Müdürlüğü)'nden alınan 10.03.2014 tarihli, 57727878/756/1021585 sayılı yazılarında, imar planında okul alanında bulunan söz konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin çok yüksek olması ve kamu zararına sebebiyet verileceğinden arsanın imar planında okul alanından çıkarılması hususu hakkında Bakanlığa yazıldığı, Bakanlık Emlak ve İnşaat Grup Başkanlığı konu hakkında kamulaştırmadan vazgeçilmesi için nihai kararın valilik onayı ile olduğunun bildirilmesi üzerine İl Encümeninin 12.03.2014 tarihli, 170 sayılı kararı ile kamu yararı kararının kaldırıldığı, söz konusu yerde ilköğretim alanının ihtiyacı ile ilgili Alaplı Belediye Başkanlığının … tarihli, …sayılı yazılarında, parsel içinde imar planına göre eğitim (ilköğretim) alanı olarak ayrılmış yaklaşık 4200 m2 civarında bir alan mevcut olduğu ve yasa gereği DOP olarak kamu mülkiyetine tescil edileceğinin bildirildiğinin belirtildiği görülmüştür.
Davacıların imar planı değişikliği talebinin olmadığı, … İl Özel İdaresi tarafından belediyeye yapılan başvuruya verilen cevap üzerine davacılar tarafından başvurunun reddine yönelik işlemin iptali istemiyle dava açıldığı anlaşılmıştır.
Dava konusu taşınmazın 1986 yılında imar planında ilköğretim alanı olarak ayrıldığı, bu tarihten beri taşınmazın kısıtlılığının devam ettiği, malikler tarafından kısıtlılığın giderilmesi için her zaman imar planı değişikliği, takas veya kamulaştırma yapılması talebinde bulunulabileceği açıktır.
Öte yandan imar plan değişikliği yapılırken kurum görüşleri alınarak imar mevzuatı kapsamında sosyal ve teknik altyapı dengesinin sağlanması gerektiği, kamusal alan olarak ayrılan taşınmazın mevzuata göre değerlendirilerek bilimsel, nesnel ve teknik gerekçeler dahilinde kamusal alandan çıkarılabileceği, yalnızca maliyetinin yüksek olduğu gerekçesiyle kamusal alandan çıkarılmasının kamu yararına uygun olmadığı açıktır.
Diğer taraftan, 3194 sayılı Kanunun 18.maddesi uyarınca imar hududu içinde bulunan binalı veya binasız arsa ve arazilerin malikleri veya diğer hak sahiplerinin muvafakatı aranmaksızın, birbirleri ile, yol fazlaları ile, kamu kurumlarına veya belediyelere ait bulunan yerleri birleştirmeye, bunları yeniden ada ve parsellere ayırmaya belediyeler veya valiliklerin yetkili olduğu, düzenlemeye tabi tutulan arazi ve arsaların dağıtımı sırasında bunların yüzölçümlerinden yeteri kadar sahanın düzenleme dolayısıyla meydana gelen değer artışları karşılığında "düzenleme ortaklık payı" olarak düşülebileceği dolayısıyla okul alanlarının düzenleme ortaklık payı karşılığında bedelsiz olarak ayrılabileceği, mahkeme kararında 4.200 m² civarında ilköğretim alanının düzenleme ortaklık payı (DOP) kesintisi ile karşılandığı belirtilmişse de düzenleme ortaklık payının parselasyon yapılması aşamasında alınabileceği, dava dosyasında imar planı değişikliği ve parselasyon yapıldığına ilişkin bir bilgi ve belgeye rastlanmadığı dikkate alındığında dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 23/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.