Danıştay 6. Daire 2020/8925 Esas 2020/11309 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/8925
Karar No : 2020/11309

TEMYİZ EDENLER : 1- (Davalı) … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

2- (Davalı Yanında Müdahil) …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : Dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 22/12/2016 tarihli, E:2016/1379, K:2016/9232 sayılı kararı ile ehliyet yönünden bozulması üzerine, bozma kararına uyulmayarak verilen ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı ısrar kararının, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 06/11/2018 tarihli, E:2018/1801, K:2019/5207 sayılı kararı ile onanması nedeniyle ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:

Dava konusu istem: Ankara İli, … İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazı kapsayan alanda 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği yapılmasına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararı ile … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporu ile dosyada yer alan bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu taşınmazın, önceki 2009 yılı onaylı 1/5000 ölçekli nazım imar planı doğrultusunda uygun görülen 2009 yılı ve 2010 onaylı 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarında kısmen emsal(E):0.60, maksimum yapı yüksekliği(Hmax):serbest yapılaşma koşullu belediye hizmet alanı(BHA) ile kısmen de park ve yaya yolu olarak belirlendiği, bahse konu taşınmaz maliki (müdahil) tarafından, sahip olduğu resim ve heykel koleksiyonunun da sergileneceği Çağdaş Resim ve Heykel Müzesinin kurulmak istendiği gerekçesiyle BHA olan kullanım kararının, özel sosyal-kültürel tesis (SKT) alanına dönüştürülmesi, 0.60 olan emsal değerinin 1.50'ye çıkarılması ve park ve yolun da meydan olarak düzenlenmesi yönündeki 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği teklifinin davalı idareye sunulduğu, teklifin … tarih ve … sayılı belediye meclisi kararıyla,10 m enkesitli yolun parka katılması, E:0.60, Hmax:serbest yapılaşma durumunun korunarak özel SKT kullanımı verilmek suretiyle değiştirilerek onaylandığı, askı süresi içerisinde, bu plan değişikliğine davacı tarafından yapılan itirazın tahsise konu alanda, düzenleme ortaklık payı(DOP) ve kamu ortaklık payı (KOP) hisselerinde herhangi bir değişiklik söz konusu olmaması nedeniyle reddine; müdahil tarafından yapılan itirazın ise, plan notunun "Sosyal-Kültürel Tesis Alanında E:0.60 ve Hmax:Serbest olup, Müze amacı dışında kullanılmamak şartıyla E: 1.50, Hmax:Serbest'tir."e dönüştürülerek, plan değişikliğinin müze (özel SKT) kullanımına yönelik E: 1.50, Hmax:Serbest doğrultusunda kabulüne karar verildiği, dava konusu imar planı değişikliklerinden önce belediye hizmet alanı(BHA) olan taşınmazın özel SKT'ye dönüştürülmesinin ardından değişikliğin parçacıl bir yaklaşımla taşınmaz özelinde yapılması nedeniyle BHA'na karşılık eşdeğer yer ayrılmadığı, değişiklikle plan bütününde BHA ve benzeri alanlar için 0.60 olan emsal değerinin, dava konusu taşınmaz özelinde 1.50'ye çıkarılmasıyla yeni bir taşıt/ulaşım çekim noktasının oluşturulacağı, ancak ilave taşıt trafiği için gereken otopark ihtiyacının gözetilmediği, bu haliyle değişikliğin mevcut donatı dengesi, dağılımı ve standardını bozacağından … tarih ve … sayılı kararı … tarih ve … sayılı belediye meclisi kararı ile kabul edilen 1/5000 nazım ve 1/1000 uygulama imar planlarının imar mevzuatına, kamu yararına şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :

Davalı idare tarafından, planlama alanının düzenleme ortaklık payı ve kamu ortaklık payı dengesinde herhangi bir değişiklik olmadığı, plan değişikliği ile getirilen kullanımın yine sosyal donatı niteliğinde olduğu ileri sürülmektedir.
Davalı idare yanında müdahil tarafından, söz konusu plan değişikliğinde şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına herhangi bir aykırılık bulunmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ: Dava konusu nazım ve uygulama imar planı değişiklikleri ile gerekli etüt ve analizlere dayanmaksızın yapı yoğunluğunu artırıcı şekilde planlama yapılması, kaldırılan BHA'ya eşdeğer yer ayrılmayarak parsel özelinde imar planı değişiklikleri yapılması, plan değişikliğini zorunlu kılan bilimsel, nesnel ve teknik gerekçelerin ortaya konulmaması yönlerinden de dava konusu uygulama imar planı değişikliklerinin imar mevzuatına, planlama tekniklerine ve kamu yararına uygun olmadığı anlaşıldığından, davalı idare ve davalı idare yanında müdahilin temyiz istemlerinin reddi ile mahkeme kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin esası hakkında gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY : Ankara İli, … İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaz, önceki 2009 yılı onaylı 1/5000 ölçekli nazım imar planı doğrultusunda uygun görülen 2009 yılı ve 2010 onaylı 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarında kısmen emsal(E):0.60, maksimum yapı yüksekliği(Hmax):serbest yapılaşma koşullu belediye hizmet alanı(BHA) ile kısmen de park ve yaya yolu olarak belirlenmiştir. Taşınmaz maliki (müdahil) tarafından, sahip olduğu resim ve heykel koleksiyonunun da sergileneceği Çağdaş Resim ve Heykel Müzesinin kurulmak istendiği gerekçesiyle BHA olan kullanım kararının, özel sosyal-kültürel tesis (SKT) alanına dönüştürülmesi amacıyla 0.60 olan emsal değerinin 1.50'ye çıkarılması ve park ve yolun da meydan olarak düzenlenmesi yönündeki 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği teklifi davalı idareye sunulmuştur. Anılan teklif, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı ve … tarihli, … sayılı kararları ile uygun bulunmuştur. Mezkur plan değişikliklerine davacı tarafından yapılan itirazın, düzenleme ortaklık payı(DOP) ve kamu ortaklık payı (KOP) hisselerinde herhangi bir değişiklik söz konusu olmaması nedeniyle reddedilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:

3194 sayılı İmar Kanunun 5. maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte bulunan halinde, nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin onaylandığı tarihte yürürlükte olan Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin 16.maddesinde, hazırlanacak her ölçekteki imar planlarının yapım ve değişikliklerinde planlanan beldenin ve bölgenin şartları ile gelecekteki gereksinimleri gözönünde tutularak sosyal ve teknik donatı alanlarında EK 1 deki tabloda belirtilen asgari standartlara uyulacağı, Ek 1 maddesinde, kreş ve anaokulu için 1 m2/kişi, ilköğretim için nüfusu 45.000'e kadar olan yerleşim birimlerinde 4 m2/kişi, nüfusu 45.000'in üzerindeki yerleşim birimlerinde 4,5 m2/kişi, ortaöğretim için 3 m2/kişi, aktif yeşil alan için 10 m2/kişi, sağlık tesisi alanları için nüfusu 45.000'e kadar olan yerleşim birimlerinde 2 m2/kişi, nüfusu 45.000- 100.000 arasındaki yerleşim birimlerinde 3 m2/kişi, nüfusu 100.000'in üzerindeki yerleşim birimlerinde 4 m2/kişi, sosyal kültürel tesis alanları için nüfusu 45.000'e kadar olan yerleşim birimlerinde 0.5 m2/kişi, nüfusu 45.000- 100.000 arasındaki yerleşim birimlerinde 1 m2/kişi, nüfusu 100.000'in üzerindeki yerleşim birimlerinde 1.5 m2/kişi, halk eğitim merkezi için 0.4 m2/kişi, dini tesis alanları için 0.5 m2/kişi, idari tesis alanları için nüfusu 15.000'e kadar olan yerleşim birimlerinde 3 m2/kişi, nüfusu 15.000- 45.000 arasındaki yerleşim birimlerinde 3.5 m2/kişi, nüfusu 45.000- 100.000 arasındaki yerleşim birimlerinde 4 m2/kişi, nüfusu 100.000'in üzerindeki yerleşim birimlerinde 5 m2/kişi, teknik alt yapı için nüfusu 15.000'e kadar olan yerleşim birimlerinde 1 m2/kişi, nüfusu 15.000- 45.000 arasındaki yerleşim birimlerinde 2 m2/kişi, nüfusu 45.000- 100.000 arasındaki yerleşim birimlerinde 3 m2/kişi, nüfusu 100.000'in üzerindeki yerleşim birimlerinde 4 m2/kişi yer ayrılması gerektiği düzenlemesi yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Tüm idari işlemlerle hedeflenen amacın kamu yararı olması dolayısıyla imar planlarının da kamu yararı amacı taşıması gerekmektedir. Bu doğrultuda, imar planlarının, planlanan yörenin bugünkü durumunun, olanaklarının ve ilerideki gelişmesinin gerçeğe en yakın şekilde saptanabilmesi için coğrafi veriler, beldenin kullanılışı, donatımı ve mali bilgiler gibi konularda yapılacak araştırma ve anket çalışmaları sonucu elde edilecek bilgiler ışığında, çeşitli kentsel işlevler arasında var olan ya da sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yollarını bulmak, belde halkına iyi yaşama düzeni ve koşulları sağlamak amacıyla kentin kendine özgü yaşayış biçimi ve karakteri, nüfus, alan ve yapı ilişkileri, yörenin gerek çevresiyle ve gerekse çeşitli alanları arasında olan bağlantıları, halkın sosyal ve kültürel gereksinimleri, güvenlik ve sağlığı ile ilgili konular gözönüne alınarak hazırlanması gerekmektedir.
Anılan ölçütlere göre hazırlanan imar planları zamanla planlanan alandaki koşulların zorunlu kıldığı biçimde ve yasalarda öngörülen yöntemlere uygun olarak değiştirilir. Yapılan plan değişikliklerinin amaç yönünden yargısal denetimi bu değişikliği zorunlu kılan nedenlerin irdelenmesi yoluyla yapılır. Bu irdelemeden sonra, sadece plan kapsamına alınan belirli bir yerin plan içindeki durumu incelenerek sonuca varılamayacağı, planlanan alanın özel niteliklerinin yanı sıra planın bütünlüğü içinde planlanan yörenin çevre, ulaşım, trafik gibi ilişkilerinin kapsamlı bir biçimde ele alınarak kamu yararına uyarlık bulunup bulunmadığının araştırılması gerekeceği açıktır.
İmar planlarının yargısal denetimi sırasında şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararı kriterleri ile birlikte özelliği itibariyle imar planının bütünlüğü, genel yapısı, kapsadığı alanın nitelikleri ve çevrenin korunması gibi olguların gözetilmesi zorunludur.
Uyuşmazlıkta, dava konusu taşınmaz, önceki 2009 yılı onaylı 1/5000 ölçekli nazım imar planı doğrultusunda uygun görülen 2009 yılı ve 2010 onaylı 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarında kısmen E:0.60, Hmax :serbest yapılaşma koşullu BHA ile kısmen de park ve yaya yolu olarak kalmakta iken Çağdaş Resim ve Heykel Müzesinin kurulması amacıyla dava konusu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişiklikleri ile özel SKT alanına dönüştürülmüş ve E:1.50'ye çıkarılmıştır. Bu durum ise, İdare Mahkemesince, taşınmaza çevresine göre ayrıcalıklaştırılmış imar hakkı tanındığı ve artan emsal değeri nedeniyle yeni bir taşıt/ulaşım çekim noktasının oluşturulacağı, ancak ilave taşıt trafiği için gereken otopark ihtiyacının gözetilmediği, bu haliyle değişikliğin mevcut donatı dengesi, dağılımı ve standardını bozacağı yönünde değerlendirilmiştir.
Ancak, dosyanın incelenmesinden, belirlenen özel SKT alanı işleviyle, bölgenin ihtiyaçları doğrultusunda fiziksel ve sosyal altyapı gelişiminin sağlanmasının amaçlandığı, sözü geçen müzenin inşaa edilmesi ve ziyarete açılmasıyla da çevrede yaşayan halkın sanatsal ve kültürel ihtiyacını gidererek manevi tatmin sağlayacağı göz önüne alındığında, öngörülen özel SKT'nın temelde kamu kullanımına yönelik, kamu yararı taşıyan özelliğinin bulunduğu anlaşılmaktadır.
Diğer yandan, karara esas alınan bilirkişi raporunda her ne kadar uyuşmazlık konusu taşınmazda emsal değerin 1.50'ye çıkarılmasıyla yeni bir taşıt/ulaşım çekim noktasının oluşturulacağı, ancak ilave taşıt trafiği için gereken otopark ihtiyacının gözetilmediği değerlendirilmelerine yer verilmişse de, önceki 2009 ve 2010 yılı onaylı nazım ve uygulama imar planlarında BHA kullanımı öngörülürken, yine otopark alanının ayrılmadığı, bu nedenle anılan otopark alanı ihtiyacının değişiklikten önceki imar planı kararlarında da varolduğu açıktır. Bununla birlikte, özel SKT alanı ile bölgede kalıcı nüfusa yol açılmadığından, sözü edilen kadar bir trafik yoğunluğu oluşmayacağı ortadadır.
Bu durumda, BHA olarak fiili bir kullanımı bulunmayan taşınmazın, bir yönüyle de atıl durumdan çıkartılması amacıyla yapılan mezkur imar planı değişiklikleriyle kültürel ve sanatsal aktivitelerin artırılması bağlamında sosyal donatı dengesinin sağlandığı sonucuna ulaşıldığından dava konusu işlemlerin iptaline ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararında isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU :

Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalı ve davalı yanında müdahilin temyiz istemlerinin kabulüne,
2.Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 23/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.