Danıştay 10. Daire 2015/1309 Esas 2020/5169 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2015/1309
Karar No : 2020/5169

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü / …
VEKİLİ : Av. …
DİĞER DAVALI : … Genel Müdürlüğü / …

KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- ... mirasçıları ..., ...
ve ...
2- ...
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN_KONUSU : ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacılar tarafından, zirai faaliyette bulundukları ... ili, Ayvalık ilçesi, ... Mevkii ... ada, ... ve ... ada ... sayılı parsellerde ekili bulunan tarım ürününün 01/12/2012 tarihinde meydana gelen selde zarar görmesinde davalı idarelerin hizmet kusuru olduğu ileri sürülerek 106.400,00-TL maddi tazminatın yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla; uyuşmazlık konusu parsellerde 1-3 Aralık 2012 günü gerçekleşen aşırı yağışlar neticesinde meydana gelen su basması olayının oluşumunun ve neticelerinin net olarak ortaya konulduğu ... Asliye Hukuk Mahkemesinin ... D. İş sayılı dosyasında yer alan tespitler, ... Köyünde görevli teknik elemanlar tarafından 164/3 ve 163/3 parsel numaralı buğday ekili tarlaların tamamının 03/12/2012 tarihinde su altında kaldığı yolunda tanzim edilen tutanak ve Meteoroloji Genel Müdürlüğünün 26/02/2014 tarihli yazısı bir bütün olarak değerlendirildiğinde; 1-3 Aralık 2012 günü gerçekleşen aşırı yağışlar neticesi oluşan suların akış istikametinin önünde bulunan ve davalı Karayolları Genel Müdürlüğünce inşa edilen karayolunun bent oluşturarak taşınmazların ve üzerinde ekili bulunan ürünlerin zarara uğramasına neden olunduğu, yağmur suyunun akışına engel olan karayolunda gerekli menfezlerin yapımı ile bunların bakım, gözetim ve denetim sorumluluğunun davalı Karayolları Genel Müdürlüğü uhdesinde olduğu görülmekte olup, karayolu üzerinde gerekli yerlerde yeterli kapasitede boru ve menfez yaparak taşkınların önlenmesi hususlarında davalı Karayolları Genel Müdürlüğünce gerekli tedbirlerin alınması gerekirken bu tedbirlerin alınmaması nedeniyle zarara sebebiyet veren olayın meydana geldiği, ayrıca, her ne kadar davalılardan Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün taşkın sular ve sellere karşı koruyucu tesisler meydana getirilmesi hususunda kanunen sorumluluğu bulunmakta ise de, dava konusu taşınmazların bulunduğu alanda menfez yapmak suretiyle gerekli tedbirlerin alınması görevinin davalı Karayolları Genel Müdürlüğüne ait bulunması nedeniyle, olayda tazmin sorumluluğunu gerektiren bir sorumluluğunun bulunmadığından davanın davalı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü yönünden reddi gerektiği; bu durumda, davaya konu olay sonucu ...'a ait buğday ürününde meydana gelen ve davalı Karayolları Genel Müdürlüğünce, davacı ...'ın tazmini gereken gerçek zararının 39.966,78-TL olduğu sonucuna varıldığı; dava konusu taşınmazların maliki olan ve sonraki üretim dönemlerinde tarımsal faaliyette bulunacak olan (ileriki üretim dönemlerinde tarımsal faaliyetin ... tarafından yürütüleceği yolunda herhangi bir sözleşmenin dosyaya ibraz edilemediği de dikkate alındığında) ...'ın tazminat talepleri yönünden yapılan değerlendirmede ise; ... Asliye Hukuk Mahkemesinin ... D.İş sayılı dosyasındaki bilirkişi raporunun karara esas alınabilecek nitelikte olduğu anlaşıldığından, davaya konu olay nedeniyle ...'a ait taşınmazlarda taş ve çakılların toplanması, yarıkların oluşması şeklinde meydana gelen ve davalı Karayolları Genel Müdürlüğünce, davacı ...'ın tazmini gereken gerçek zararının 35.000,00-TL olduğu sonucuna varıldığı gerekçesiyle davacıların maddi tazminat isteminin kısmen kabulü ile davacı ... için 39.966,78,00-TL ve ... için 35.000,00 TL olmak üzere toplam 74.966,78 TL maddi tazminatın davalı Karayolları Genel Müdürlüğüne başvuru tarihi olan 18/01/2013 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından davacılara ödenmesine fazlaya ilişkin taleplerin ise reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idarelerden Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından, 1-2 Aralık 2012 tarihlerinde meydana gelen yağışın şiddetli yağış karakteri taşıdığı, yağış miktarının Aralık ayı ortalamasının çok üzerinde olduğu, mücbir sebep olduğu, yeterli ebatta ve sayıda menfez yapıldığı, su basmasının asıl sebebinin, civardaki derelerin suyu taşıyamaması ve yolun Ayvalık istikametine göre sol tarafında, suyun denize ulaşabileceği uygun bir yapının bulunmamasından kaynaklandığı, yolun karşısına geçen sel sularını toplayıp denize taşıyacak taşkın kanalının DSİ tarafından yapılmadığı, bilirkişi raporlarında DSİ'nin sorumluluğunun araştırılmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacılar tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacılar tarafından, zirai faaliyette bulundukları ... ili, Ayvalık ilçesi, ... Mevkii ... ada, ... ve ... ada ... sayılı parsellerde ekili bulunan tarım ürününün 01/12/2012 tarihinde meydana gelen selde zarar görmesinde davalı idarelerin hizmet kusuru olduğu ileri sürülerek 106.400,00-TL maddi tazminatın yasal faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istenilmiştir.
İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın 125. maddesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, son fıkrasında, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmıştır.
6001 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğü'nün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun zararın meydana geldiği tarih itibarıyla yürürlükte bulunan haliyle 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde, "Hazırlayacağı programlar uyarınca karayollarını yapmak, yaptırmak, emniyetle kullanılmalarını sağlayacak şekilde sürekli bakım altında bulundurmak, bakımını yaptırmak, onarmak, onarımını yaptırtmak, işletmek, işlettirmek."; (c) bendinde, "Görev alanına giren karayolu ağlarının yapımı, bakımı, onarımı ve diğer hususlar hakkında teknik nitelik ve şartları tespit etmek veya ettirmek ve gerekli şartnameleri hazırlamak."; (f) bendinde de, "Görev alanına giren işler için gerekli plan, harita, etüt ve proje işleri ile araştırma - geliştirme çalışmaları yapmak veya yaptırmak." Karayolları Genel Müdürlüğü'nün görevleri arasında sayılmıştır.
Olay tarihinde yürürlükte olan şekliyle 6200 sayılı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un 2. maddesinin (a) fıkrasında, taşkın sular ve sellere karşı koruyucu tesisler meydana getirmek görevi Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne verilmiştir.
İdarenin üstlendiği kamu hizmetlerini gereği gibi yerine getirmekle zorunlu olduğu, hizmetin işleyiş ve ifası sırasında çeşitli sebeplerle gerçek veya tüzel kişilere verilen zararların hukuken geçerli biçimde ispatlanması şartıyla idarece tazmininin gerekeceği idare ve sorumluluk hukukunun bilinen ilkelerindendir.
Prensip olarak, idarenin bir eylem ya da işleminden dolayı tazminatla yükümlü kılınabilmesi için o olayda hizmet kusurunun ya da kusursuz sorumluluğunun bulunması zorunludur. İdarenin hukuki sorumluluğundan söz edebilmek içinse, bir zararın mevcut olması ve bu zararın idari bir işlem veya eylemden kaynaklanması, diğer bir ifadeyle, oluşan zararla idari işlem ve eylem arasında illiyet bağının kurulabilmesi gerekmektedir.
İdarenin hukuki sorumluluğunun varlığı ve kapsamı yukarıda aktarılan unsurlar dahilinde oluşmakla birlikte; zararın varlığı ve niceliğinin ortaya konulmasında; maddi olayın tüm unsurlarıyla incelenmesi ve tazmin sorumluluğu açısından bir tespitin yapılması da yargının görevidir. İdare üstlendiği kamu hizmetini gereği gibi yerine getirmekle yükümlü olup, hizmetin işleyişi ve yerine getirilişi sırasında gerekli önlemlerin alınmaması, hizmetin iyi işlememesi nedeniyle verilen zararların hizmet kusuru ilkesi gereği tazmini gerekmektedir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacıların, 01/12/2012 tarihinde meydana gelen sel nedeniyle taşınmazlarında ekili bulunan tarım ürünlerinin zarar gördüğü, davalı idarelerin hizmet kusurunun bulunduğu iddiası karşısında Mahkemece davacıların iddiaları ve ... Asliye Hukuk Mahkemesinin meydana gelen zarar tutarının belirlenmesine ilişkin sunulan bilirkişi raporuyla yetinilmeyerek uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için, davalı idarelerin iddiaları yönünden mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle dava konusu olayda zararın meydana geldiği tarihteki yağışların doğal afet niteliğinde olup olmadığı, şayet doğal afet niteliğinde değilse idarelerin görev ve sorumluluklarının gereğini yapıp yapmadığı ve doğal afet ise zararın artmasında paylarının olup olmadığı, doğal afet kapsamında ise ilgili kurumlarca zararın karşılanmasına yönelik ödeme yapılıp yapılmadığı, suyun tahliyesi konusunda hangi idarenin ne kadar kusurlu olduğu, davacının alması gereken tedbirlerin olup olmadığı ve bunların alınıp alınmadığı hususları araştırılarak zararın oluşumunda idarelerin ve davacıların kusurları varsa ayrı ayrı kusur oranları da belirlenerek bir inceleme yapılması ve buna göre gerçek zararın belirlenmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, sözü edilen inceleme ve araştırmalar yapılmaksızın davanın kısmen kabulü kısmen reddi yolunda verilen Mahkeme kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerden Karayolları Genel Müdürlüğünün temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın kısmen kabulü, kısmen reddine ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının kabule ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 23/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.