Danıştay 4. Daire 1997/66 Esas 1997/1452 Karar Sayılı İlamı

Daire : DÖRDÜNCÜ DAİRE
Karar Yılı : 1997
Karar No : 1452
Esas Yılı : 1997
Esas No : 66
Karar Tarihi : 06/05/997

KOOPERATİFLERİN, KURUMLAR VERGİSİ MUAFİYETİNDEN YARARLANABİLMELERİ İÇİN, ÜST BİRLİĞE ÜYE OLMA MECBURİYETLERİNİN BULUNMADIĞI HK.
Üst birliğe üye olmayan davacı kooperatif adına 1995 yılı için kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis edilmiştir. … Vergi Mahkemesi … günlü ve … sayılı kararıyla; kooperatiflerin kurumlar vergisinden muaf olabilmeleri için Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 7/16 ncı maddesinde yazılı şartlara uymakla birlikte 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu'nun 93/4 üncü maddesi gereği bir üst birliğe üye olmalarının zorunlu olduğu, Tekirdağ İlinde üst birlik bulunmasına rağmen,bu birliğe üye olmayan davacı kooperatifin muafiyetten yararlanamayacağı, bu nedenle tesis edilen mükellefiyetin yerinde olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar vermiştir. Davacı kooperatif, muafiyet için üst birliğe üye olma mecburiyetlerinin bulunmadığını ileri sürerek kararın bozulmasını istemektedir.
Uyuşmazlık, üst kuruluşa üye olmayan kooperatiflerin kurumlar vergisinden muaf olup, olmayacakları, dolayısıyla kazançları bulunmasa dahi, beyanname verme zorunluluklarının bulunup, bulunmadığı hususuna
ilişkindir.
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu'nun 93 üncü maddesinde, kooperatifler, kooperatif birlikleri, kooperatif merkez birlikleri ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliğinin 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 199 sayılı Kanunla değişik 7 nci maddesinin 16 numaralı bendindeki esaslar dahilinde kurumlar vergisi muaflığından faydalanacakları,aynı maddenin 4 numaralı fıkrasında ise, kooperatifler, kooperatif birlikleri ve kooperatif merkez birliklerinin faaliyete geçen üst kuruluşlara girmedikleri takdirde, bu maddenin 1 nolu fıkrasının (b)bendi ile 2 nolu fıkrasından gayri fıkralarda yazılı muaflıklardan istifade edemeyecekleri belirtilmiştir.
Kooperatifler Kanunu'nun 93 üncü maddesinin, 4 numaralı fıkrası hükümet tasarısında mevcut olmayıp, maddeye geçici komisyon tarafından eklenmiş ve tasarı bu haliyle kanunlaşmıştır. Anılan fıkranın gerekçesi ise "kooperatiflerin birleşmesi suretiyle kuracakları üst kuruluşların kooperatifçiliği memlekette daha da geliştireceğidir." Tasarıya geçici komisyonda eklenen bu fıkra ile kooperatiflerin üst birliğe üye olması için vergi muaflığının bir zorlama aracı olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. Ancak belli şartlar dahilinde kooperatiflere tanınan kurumlar vergisi muafiyetinin amacı da kooperatifçiliği geliştirmektir.
Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 7 nci maddesinin 16 numaralı bendinde, "sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, idare meclisi başkan ve üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmemesi, ihtiyat akçelerinin ortaklara dağıtılmaması ve münhasıran ortaklar ile iş görülmesi" şartıyla kooperatiflerin kurumlar vergisinden muaf olduğu belirtilmiştir. Amacı, ortaklarına en ekonomik bir biçimde konut, işyeri veya bunların yapımına uygun arsa sağlamak olan yapı kooperatiflerinin, yapısı ve çalışma şekli, kurumlar vergisi muafiyeti için öngörülen şartlara uyulduğu sürece, beyan üzerine vergilendirilmesi gereken kurum kazancı elde edilmesine olanak vermemektedir. Buna rağmen, üst kuruluşa üye olmaması nedeniyle, muafiyetten yararlanması kabul edilmeyen kooperatifin, bir kısım şekle ilişkin ödevlere uymaması nedeniyle yaptırıma tabi tutulması düşünülebilirse de, beyan dışı kalmış gelirden söz edilemeyeceğinden vergilendirilmesi mümkün olmayacaktır. Kanunda, vergi yükümlüleri için öngörülen şekli ödevler, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu sağlama amacına yönelik olduğundan, mücerret üst kuruluşa üye olunmaması nedeniyle, kooperatifleri bu yükümlülüğe tabi tutmanın bir anlamı olamaz. Kurumlar Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin 16 numaralı bendinde kurumlar vergisi muaflığı için öngörülen şartları ihlal edip etmediği araştırılmadan, davacı kooperatifin mükellefiyet kaydının tesisinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır. Bu durumda davanın reddi yolundaki mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
Bu nedenle, ... Vergi Mahkemesinin … sayılı kararının bozulmasına karar verildi.