Danıştay 10. Daire 2017/2621 Esas 2020/5474 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2017/2621
Karar No : 2020/5474

DAVACI : … Birliği
VEKİLLERİ : Av. …, Av. …

DAVALI : … Bakanlığı / ANKARA
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
03/08/2017 tarih ve 30143 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Bilirkişilik Yönetmeliği'nin "Eğitim kuruluşlarına izin verilmesi" başlıklı 33. maddesinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
- Dava konusu Yönetmeliğin 33. maddesinde, bilirkişilik eğitimi verecek kuruluşların sayıldığı, sayılan kuruluşlar arasında kendilerinin olmadığı, oysa eğitim verecek kuruluşlar arasında bu eğitimi layıkıyla verebilecek insan gücü, fiziki altyapı, bilgi birikimi ve deneyimine sahip kamu kurumu niteliğindeki diş hekimi odalarına yer verilmemesinin yasanın amacına ve hizmet gereklerine uygun olmadığı, yönetmelik hükmünün bu haliyle eksik düzenlendiği,
- Kanunda yer almayan sınırlamaların Yönetmelik ile konulduğu, ölçüt ve niteliklerin belirlenmesi gerekirken normlar hiyerarşisine aykırı davranılarak düzenleme yapıldığı,
- Düzenlemenin hizmet gereklerine aykırı olduğu, bu haliyle diş hekimlerinin eğitim alamaması nedeniyle bilirkişilik yapmasının engellendiği, anılan nedenlerle dava konusu düzenlemenin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
- İptal davasına konu edilen Bilirkişilik Yönetmeliği'nin 33. maddesinde, temel eğitim verebilecek kurumların; Üniversiteler, Türkiye Adalet Akademisi, Adli Tıp Kurumu, Türkiye Barolar Birliği ve barolar, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve bağlı odalar, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği ve bağlı odalar, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu ve esnaf ve sanatkârlar odaları birlikleri ile Türk Tabipleri Birliği ve bağlı odalar olduğu,
- Bu kuruluşların, 6754 sayılı Kanun'un 4. maddesinde düzenlenen Bilirkişilik Danışma Kurulunda temsil edilen kurumlar olduğu, başka bir anlatımla, dava konusu Yönetmeliğin 33. maddesi düzenlenirken, Bilirkişilik Danışma Kurulunda temsil edilen kurumların esas alındığı,
- Bu nedenle, davacı meslek kuruluşunun, eğitim verebilecek kurumlar arasında sayılmamasında herhangi bir hukuka aykırılık bulunmadığı,
belirtilerek davanın reddine karar verilmesi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Dava konusu 03/08/2017 tarih ve 30143 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bilirkişilik Yönetmeliği'nin "Eğitim kuruluşlarına izin verilmesi" başlıklı 33. maddesinin iptali gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ :Dava, 03.08.2017 tarih ve 30143 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bilirkişilik Yönetmeliği'nin "Eğitim Kurumlarına İzin Verilmesi" başlıklı 33. maddesinin eksik düzenleme nedeniyle iptali istemiyle açılmıştır.
6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu'nun 2. maddesinin 1. fıkrasının d) bendinde; "Danışma Kurulu: Bilirkişilik Danışma Kurulunu, e)bendinde; Temel eğitim: Kanunlarda yer alan esaslar ve Bakanlık tarafından belirlenen ilkeler kapsamında bilirkişilik faaliyeti öncesinde verilen zorunlu eğitimi," ifade edeceği hükme bağlanmıştır. 4. maddesinde bilirkişilik danışma kurumunun kimlerden oluşacağı belirlenmiş, 5. maddesinde, bilirkişilik danışma kurulunun görevleri, 6. maddesinde de; Bilirkişilik Daire Başkanlığı ve görevleri düzenlenmiştir.
Anılan Kanunun 6. maddesinin d) bendinde; bilirkişilik temel eğitimine ilişkin usul ve esasları belirlemek, eğitim verecek eğitim ve öğretim kurumları ile diğer kurumların niteliklerini belirlemek ve bunlara izin vermek, bu kurum ve kuruluşları listelemek ve elektronik ortamda yayımlamak. e) Alanlarındaki uzmanlıkları ve bilimsel yeterliliklerini dikkate alarak bilirkişilik temel eğitiminden veya listeye kaydolmaktan muaf tutulacaklara ilişkin usul ve esasları belirlemek, bu kişilerin listesini oluşturmak ve yayımlamak. f) Bilirkişilerin denetimine ve performansına ilişkin usul ve esasları belirlemek. g) Bilirkişiliğe kabule ilişkin usul ve esasları belirlemek. ğ) Bilirkişilik Asgari Ücret Tarifesini belirlemek ve her yıl güncellemek. h) Temel ve alt uzmanlık alanlarına göre bilirkişilerin aylık olarak bakacağı iş sayısını belirlemek. ı) Bilirkişi olarak hizmet verecek özel hukuk tüzel kişilerinin ve bu tüzel kişilik bünyesinde bilirkişi olarak çalışacak kişilerin taşıması gereken nitelikleri belirlemek. i) Bilirkişi olarak hizmet verecek özel hukuk tüzel kişilerinin temel ve alt uzmanlık alanları ile yetki çevrelerini belirlemek. j) Bilirkişiliğe kabul şartları bakımından 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (f) bendinde aranan asgari çalışma süresini, temel ve alt uzmanlık alanlarına göre artırmak." hususlarında, (15/8/2017 tarihli ve 694 sayılı KHK’nin 175 inci maddesiyle, bu bentte yer alan “(e)” ibaresi “(f)” şeklinde değiştirilmiş, daha sonra bu hüküm 1/2/2018 tarihli ve 7078 sayılı Kanunun 169 uncu maddesiyle aynen kabul edilerek kanunlaşmış) Daire Başkanlığı yetkilendirilmiştir.
6754 sayılı Bilirkişilik Kanununun 18 inci maddesine dayanılarak hazırlanan Bilirkişilik Yönetmeliği Resmî Gazete'nin 03.08.2017 tarih ve 30143 sayısında yayımlanmıştır.
Bu Yönetmeliğin, "Eğitim kuruluşlarına izin verilmesi" başlıklı 33. maddesinin(1). fıkrasında; Bilirkişilik temel eğitiminin, Daire Başkanlığınca izin verilmek kaydıyla; üniversiteler, Türkiye Adalet Akademisi, Adli Tıp Kurumu, Türkiye Barolar Birliği ve barolar, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve bağlı odalar, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği ve bağlı odalar, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu ve esnaf ve sanatkârlar odaları birlikleri ile Türk Tabipleri Birliği ve bağlı odalar tarafından verilebileceği, izin verilen eğitim kuruluşlarının listesinin Daire Başkanlığınca elektronik ortamda yayımlanacağı, kuralı getirilmiştir.
Dava konusu düzenlemenin dayanağı olan Kanunda bilirkişilik temel eğitimine ilişkin usul ve esasları belirlemek, eğitim verecek eğitim ve öğretim kurumları ile diğer kurumların niteliklerini belirlemek ve bunlara izin vermek, bu kurum ve kuruluşları listelemek ve elektronik ortamda yayımlamak görevi Eğitim Daire Başkanlığına verilmiştir ve Danışma Kurulunun üyeleri Adalet Bakanlığı, Yargıtay ve Danıştay ile Mahkemelerden seçilenler ile Yükseköğretim Kurulu, Adalet, İçişleri, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlıklarınca seçilenler dışında Türkiye Barolar Birliği yönetim kurulu tarafından avukatlar arasından seçilen bir kişi, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Yönetim Kurulu tarafından mühendis veya mimarlar arasından seçilen bir kişi, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği Yönetim Kurulu tarafından serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavirler arasından seçilen bir kişi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Yönetim Kurulu tarafından seçilen bir kişi, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu Yönetim Kurulu tarafından seçilen bir kişi, Türk Tabipleri Birliği yönetim kurulu tarafından seçilen bir kişiye yer verilmiştir.
Bu halde dava konusu Yönetmelikte de, davalı idareye tanınan yetkiye istinaden temel eğitimi verecekler, Yasada sıralanan ve danışma kurulunu oluşturan kurum ve kuruluşlar esas alınarak belirlenmiştir. Yetkinin kullanımında; Yasa ile tanınan yetkinin aşılmasından söz edilemeyeceği gibi eksik düzenleme olarak da nitelendirilmesi olası bulunmamaktadır
Açıklanan nedenlerle, davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 26/11/2020 tarihinde, davacı vekili Av. …'ın ve davalı idare vekili Av. …'in geldiği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
03/08/2017 tarih ve 30143 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Bilirkişilik Yönetmeliği'nin "Eğitim kuruluşlarına izin verilmesi başlıklı" 33. maddesinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İNCELEME VE GEREKÇE :
ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu'nun 2. maddesinin 1. fıkrasının d) bendinde; "Danışma Kurulunun; Bilirkişilik Danışma Kurulunu, e) bendinde; Temel eğitimin; Kanunlarda yer alan esaslar ve Bakanlık tarafından belirlenen ilkeler kapsamında bilirkişilik faaliyeti öncesinde verilen zorunlu eğitimi," ifade ettiği hükme bağlanmıştır. Kanun'un 4. maddesinde Bilirkişilik Danışma Kurulunun kimlerden oluşacağı belirlenmiş, 5. maddesinde, Bilirkişilik Danışma Kurulunun görevleri, 6. maddesinde de; Bilirkişilik Daire Başkanlığı ve görevleri düzenlenmiştir.
Anılan Kanun'un 6. maddesinin 2. fıkrasının d) bendinde; "bilirkişilik temel eğitimine ilişkin usul ve esasları belirlemek, eğitim verecek eğitim ve öğretim kurumları ile diğer kurumların niteliklerini belirlemek ve bunlara izin vermek, bu kurum ve kuruluşları listelemek ve elektronik ortamda yayımlamak." Bilirkişilik Daire Başkanlığının görevleri arasında sayılmış; 18. maddesinde de "Bu Kanun'un uygulanmasına ilişkin Yönetmelikler Bakanlık tarafından yürürlüğe konulur." düzenlemesi yer almıştır.
6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu'nun 18. maddesine dayanılarak hazırlanan Bilirkişilik Yönetmeliği 03/08/2017 tarih ve 30143 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bu Yönetmeliğin, "Eğitim kuruluşlarına izin verilmesi" başlıklı 33. maddesinin 1. fıkrasında; bilirkişilik temel eğitiminin, Daire Başkanlığınca izin verilmek kaydıyla; üniversiteler, Türkiye Adalet Akademisi, Adli Tıp Kurumu, Türkiye Barolar Birliği ve barolar, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve bağlı odalar, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği ve bağlı odalar, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu ve esnaf ve sanatkârlar odaları birlikleri ile Türk Tabipleri Birliği ve bağlı odalar tarafından verilebileceği, izin verilen eğitim kuruluşlarının listesinin Daire Başkanlığınca elektronik ortamda yayımlanacağı düzenlemesine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Türkiye Cumhuriyeti idari teşkilat yapısı içinde yer alan Bakanlıklar ile diğer kamu kurum ve kuruluşları, görev alanlarına ilişkin olarak yönetmelik, yönerge, tebliğ, genelge, talimat gibi çeşitli adlar altında düzenleme yapabilmektedirler. Ancak bu düzenlemeler arasında uyulması gereken "normlar hiyerarşisi" kuramına göre hukuk düzeni, farklı kademede yer alan Anayasa, kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, yönetmelik ve diğer düzenleyici işlemlerden oluşan birçok normu içermekte ve her norm geçerliliğini bir üst basamakta yer alan normdan almaktadır. Bu nitelikleri gereği, dayandıkları üst hukuk normlarına uygun hükümler ihtiva etmeleri gerekmektedir.
Normlar hiyerarşisine göre kanundan sonra gelen Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, yönetmelik, genelge, tebliğ, talimat gibi düzenlemelerin ancak üst normla verilmiş olan hakkın kullanılmasının açıklanması ile ilgili olacağı, bu metinlerde kanun veya üst normla verilmiş olan hakkı genişletici veya daraltıcı mahiyette hükümlere yer verilemeyeceği hukukun genel ilkelerindendir.
İdarenin düzenleyici idari işlem tesis etme yetkisinin "Yasama yetkisinin devredilmezliği" ilkesinin bir sonucu olarak ikincil nitelikte bir kural koyma yetkisi olduğu göz önüne alındığında; söz konusu yetkinin kanunların çizdiği çerçeve içinde kalması ve kanunlara uygun olarak kullanması zorunludur. Bu bağlamda kanunun öngördüğü düzenleme yetkisinin yine kanunda belirtildiği gibi kullanılması, kanun hükmü bir konunun yönetmelikle düzenlenmesini öngörüyorsa düzenlemenin yönetmelikle yapılması, ayrıca normlar hiyerarşisinde yönetmeliğe göre daha alt düzeyde yer alan düzenleyici işlemlerin yönetmelikle çizilen sınırı aşmaması ve yönetmeliğe uygun olması bir diğer zorunluluktur.
Dava dosyasının incelenmesinden, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olan davacı Türk Diş Hekimleri Birliği tarafından, 03/08/2017 tarih ve 30143 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Bilirkişilik Yönetmeliği'nin "Eğitim kuruluşlarına izin verilmesi başlıklı" 33. maddesinde, eğitim verecek kuruluşlar arasında Türk Diş Hekimleri Birliği ve diş hekimleri odalarına yer verilmediği, bu nedenle anılan Yönetmelik hükmünün eksik düzenlendiği, Yönetmeliğin dayanağı olan 6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu'nda bilirkişilik eğitimini verecek kurumların niteliklerini belirleme görevinin Bilirkişilik Daire Başkanlığı'na verildiği, ancak iptali istenilen Yönetmelik hükmü ile, Bilirkişilik Daire Başkanlığı'nın Kanun ile belirlenen yetkisi aşılarak, ölçüt ve nitelikleri belirleme yerine, eğitim verecek kurumların Kanun'da sıralanan ve danışma kurulunu oluşturan kurum ve kuruluşlar esas alınarak belirlenmesinin normlar hiyerarşisine aykırı olduğu ileri sürülerek bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Dava konusu Yönetmeliğin dayanağı olan 6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu'nun 6. maddesinin 2. fıkrasının (d) bendi ile davalı Bakanlık bünyesinde kurulan Bilirkişilik Daire Başkanlığı'na, bilirkişilik eğitimi verecek kurumların niteliklerini belirleme, belirlenen niteliklere uygun olduğu saptanan kurumlara izin verme ve izin verilen bu kurumları listeleme ve elektronik ortamda yayımlama görevi verilmiş olup; Kanun'un 18. maddesine göre Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak yönetmeliğin de, konuya ilişkin olarak bu görev ve yetki kapsamında Kanun'un uygulanmasına yönelik olması gerekmektedir.
Uyuşmazlıkta, Yönetmeliğin dava konusu 33. maddesiyle, 6754 sayılı Kanun'un 4. maddesinde düzenlenen Bilirkişilik Danışma Kurulu'nda temsil edilen kurumlar esas alınmak suretiyle eğitim verecek kurumların belirlendiği görülmekte ise de, yukarıda da ifade edildiği üzere, dayanak Kanun hükmü ile doğrudan eğitim verecek kurumların değil, bu kurumların niteliklerinin belirlenmesi, belirlenecek niteliklere göre izin işlemleri gerçekleştirilerek listeleme yapılması ve elektronik ortamda yayımlanması noktasında Bilirkişilik Daire Başkanlığı'nın yetkili kılındığı, bu yönüyle sadece belirtilen hususlar bakımından Yönetmelikte düzenleme yapılabileceğinden bilirkişilik eğitimi verecek kurumların nitelikleri belirlenmeden eğitim verecek kurum ve kuruluşları doğrudan sayma yoluyla belirleyen ve belirlenen bu kurum ve kuruluşlar ile sınırlı izin usul ve esaslarını düzenleyen Yönetmeliğin dava konusu 33. maddesinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu Bilirkişilik Yönetmeliği'nin 33. maddesinin İPTALİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı işler için belirlenen … TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 26/11/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.