Firar-İzin Tecavüzü-Kesintisiz Suç - Yargıtay 19. Ceza Dairesi 2019/33668 Esas 2019/15033 Karar Sayılı İlamı

Firar suçundan şüpheli ... hakkında yapılan soruşturma evresi sonucunda Erzincan Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen 25/02/2019 tarihli ve 2018/9504 soruşturma, 2019/581 esas, 2019/473 sayılı iddianamenin iadesine dair Erzincan 3. Asliye Ceza Mahkemesinin 14/03/2019 tarihli ve 2019/261 iddianame değerlendirme sayılı kararına karşı yapılan itirazın kabulü ile iddianamenin iadesi kararının kaldırılmasına ilişkin Erzincan 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 02/04/2019 tarihli ve 2019/247 değişik iş sayılı kararı aleyhine Adalet Bakanlığının 26/08/2019 gün ve 94660652-105-24-10340-2019-Kyb sayılı kanun yararına bozma istemini içeren yazısı ekindeki dava dosyası Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 07/10/2019 gün ve KYB 2019/85601 sayılı ihbarnamesi ile dairemize gönderilmekle okundu.

Anılan ihbarnamede;

Benzer bir olaya ilişkin Yargıtay 5. Ceza Dairesinin 21/02/2018 tarihli ve 2018/1895 esas, 2018/1101 karar sayılı ilâmında yer alan, “1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu'nun 66. maddesinde düzenlenen firar ve izin tecavüzü suçlarının, Anayasa Mahkemesinin 11/04/2012 tarihli, 2011/111 Esas ve 2012/56 sayılı, Askeri Yargıtay Daireler Kurulunun 01/04/2004 tarihli, 2004/66 Esas ve 2004/61 sayılı Kararları ile Askeri Yargıtay'ın yerleşik içtihatlarında da vurgulandığı gibi mütemadi (kesintisiz) suçlardan olup, suçun temadinin başladığı ve sona erdiği süreçte işlendiği, kıt'asından veya görevi icabı bulunmak zorunda olduğu yerden izinsiz olarak altı günden fazla uzaklaşmak suretiyle işlenen firar suçu ile kıt'asından veya görevini yapmakta olduğu yerden izin, istirahat veya hava değişimi alarak ayrılanlardan, dönmeye mecbur oldukları günden itibaren altı gün içerisinde özürsüz olarak gelmemek suretiyle işlenen izin tecavüzü suçunun yakalanma ya da birliğine katılma ile son bulduğu, dolayısıyla bu suçlarda temadinin sona erdiği bir başka anlatımla kesintinin gerçekleştiği yer mahkemesinin yetkili olduğu...” şeklindeki açıklamalar karşısında, söz konusu suçun temadi eden suçlardan olduğu, şüphelinin halen yakalanmadığı, yetkili mahkemenin belirlenmesi açısından şüphelinin yakalanması veya birliğine katılması gerektiği anlaşılmakla; iddianamenin iadesi kararına karşı yapılan itirazın reddi yerine yazılı şekilde kabulüne karar verilmesinde isabet görülmediği gerekçesiyle 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309. maddesi uyarınca anılan kararın kanun yararına bozulması isteminde bulunulmakla gereği görüşülüp düşünüldü;

Mütemadi nitelikteki firar, izin tecavüzü gibi suçlarda eylemin maddi unsurunu oluşturan suçun başlangıç ve sona eriş tarihlerinin, bir başka anlatımla maddi vakıanın doğru olarak saptanması zorunludur. Öte yandan, mütemadi suç tiplerinde suçun sona eriş tarihinin her türlü kuşkudan uzak olarak belirlenmesi, af, zamanaşımı ve tekerrür müesseselerinin uygulanabilmesi açısından önemlidir.

Kasti ve kesintisiz (mütemadî) suçlardan olan firar ve izin tecavüzü suçları, temadinin sona erdiği anda tamamlanmakta ve suç temadisi genellikle failin kendiliğinden birliğine dönmesiyle (iradi olarak) veya yetkili makamlarca yakalanmasıyla (irade dışı) ya da bulunduğu yerdeki bir askerî makama veya resmi bir kuruluşa birliğine dönmek maksadıyla dehalet etmesiyle (iradi olarak) sona ermekte ve suç tarihleri temadinin sona erdiği tarihe göre belirlenmektedir.

Bununla birlikte kapatılan Askeri mahkemelerin yer bakımından yetkisinin tespitinden 5271 sayılı CMK'da öngörülen suçun işlendiği yer kriterlerinden farklı bir kriter getirilmiştir. Askeri mahkemelerin yetkisi failin suçu işlediği anda tabi olduğu kadro bağlılığına göre belirlenmektedir. Halen yürürlükte bulunan 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu md. 21/1'e göre "askeri mahkemelerin yetkisi nezdinde askeri mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askeri kurum amirinin kadro ve kuruluş itibariyle emirleri altında bulunan kişiler ile adli bakımdan kendisine bağlanmış birlik veya askeri kurum mensupları hakkında caridir." Buna göre, kendisine suç isnat edilen asker kişinin adli yönden tabi tutulduğu teşkilatında askeri mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askeri kurum amirinin tespit edilmesi halinde yetkili askeri mahkeme de belirlenmiş olacaktır. Başka bir ifadeyle teşkilatında askeri mahkeme kurulan kıt'a komutanı veya askeri kurum amirinin emrindeki asker kişiler aynı teşkilattaki askeri mahkemenin yetkisine tabi olur. Bunun yanı sıra, bazı birlik veya askeri kurum mensupları da adli yönden teşkilatında askeri mahkeme kurulan kıta komutanı veya askeri kurum amirine bağlanarak, bu komutan veya askeri kurum amirinin teşkilatında kurulan askeri mahkemenin yetkisine tabi olmaktadırlar.

Bir kıt'a komutanlığının veya askeri kurum amirliğinin teşkilatında askeri mahkeme kurulduğunda aynı teşkilatın emrinde bulunan asker kişilerin bu askeri mahkemenin yetkisine tabi olmaları konusunda bir sorun yaşanmamaktadır. Asıl sorun, teşkilatında askeri mahkeme kurulmayan kıt'a komutanlıkları ile askeri kurum amirliklerinin emrinde görev yapan asker kişilerin hangi askeri mahkemenin yetkisine dahil edileceğinin tespitinde ortaya çıkmaktadır. Hangi birlik veya askeri kurum mensuplarının hangi askeri mahkemenin yetkisine dahil olduğu Milli Savunma Bakanlığı tarafından tespit edilecektir.

Bu açıklamalardan sonra 16 Nisan 2017 tarihinde kabul edilen Anayasa Değişiklikleri sonucunda Askeri Mahkemeler kapatılmış olduğundan suç isnat edilen asker kişinin adli yönden tabi tutulduğu teşkilatında artık askeri mahkeme kurulu olmadığı düşünülebilirse de; 03/06/2017 gün ve 30085 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Hakimler ve Savcılar Kurulu'nun 1. Dairesi'nin 31/05/2017 gün ve 831 sayılı kararı ile kapatılan Askeri Mahkemelerin dosyalarına karar tarihi itibariyle bakacak olan mahkemeler belirlenmiştir.

Somut uyuşmazlıkta yetki konusu açık olup; Yukarıda sözü edilen kanuni düzenlemeler karşısında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın kanun yararına bozma istemine dayanan ihbarname içeriği yerinde görüldüğünden, Erzincan 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 02/04/2019 tarihli ve 2019/247 değişik iş sayılı kararının CMK'nin 309/4-a maddesi uyarınca kanun yararına BOZULMASINA, müteakip işlemlerin mahallinde mahkemesince yerine getirilmesine, 04/12/2019 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.