Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
No : 2018/217-2019/898
İlk Derece
Mahkemesi : Ödemiş 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
No : 2015/726-2017/806

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı, davacı vekili, davalılar ... ve ... vekili ile fer"i müdahil ... vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalılar ... ve ... vekili ile fer"i müdahil ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, istinaf mahkemesince davalılar ... ve ... vekilinin temyiz isteğinin süresinde olmadığı gerekçesiyle Ek Karar ile reddedildiği, ek kararın da temyizi üzerine temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, davacının davalılara ait işyerinde 06.06.1988 - 2013 yılı Şubat ayı arasında çalıştığını, Kuruma bildirilmeyen günlerinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II- CEVAP:
Davalılar ve feri müdahil ... vekili davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III- MAHKEME KARARI:
A- İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, ""Davacının Davasının Kısmen Kabulü İle;
1-) ......T.C. kimlik numaralı, 3501199765464 sigorta sicil numaralı davacı ..."ın;
a-)....Ödemiş/... adresinde bulunan ......sicil numaralı davalı ..."ye ait ayakkabı imalatı iş yerinde 13.10.1997 – 15.09.1998 tarihleri arasında hizmet akdinde istinaden asgari ücret ile 333 gün çalıştığı, 193 günlük çalışmasının SGK"na bildirildiği, 140 günlük çalışmasının SGK"na bildirmediği, 13.10.1997 tarihi öncesi çalışmalarının hakdüşürücü süre nedeniyle dinlenmeyeceğinin tespitine,
b-) Meşrutiyet Mah. .../... adresinde bulunan, ..... sicil numaralı ..."e ait ayakkabı imalatı iş yerinde 10.01.2003-01.05.2004 tarihleri arasında hizmet akdinde istinaden asgari ücret ile 472 gün çalıştığı, 176 günlük çalışmasının SGK"na bildirildiği, 296 günlük çalışmasının SGK"na bildirilmediğinin tespitine,
c-) Değişik adreslerde faaliyet gösteren işletenleri ... ve ... olan ...... sicil numaralı ... ayakkabı imalatı işi işyerinde 02.08.2004-03.01.2012 tarihleri arasında hizmet akdinde istinaden asgari ücret ile 2672 gün çalıştığı, 44 günlük çalışmasının SGK"na bildirildiği, 2628 günlük çalışmalarının SGK"na bildirilmediğinin tespitine," karar verilmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİ:
Davacı vekili, davacının çalışmasının süre olarak blok/kesintisiz çalışma şeklinde olduğunu, bu nedenle hak düşürücü sürenin gerçekleşmeyeceğini belirterek ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak, 13.10.1997 tarihinden önceki taleplerinin de kabulüne karar verilmesini,
Davalılar ... ve ... vekili, talep tarihine göre hak düşürücü sürenin geçtiğini, bilirkişi raporunun özenli hazırlanmadığını, çalışma olgusunun yeterince araştırılmadığını beyanla, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini,
Feri müdahil SGK Başkanlığı vekili, hak düşürücü süre itirazında bulunmuş, davacının taleplerinden fazlaya hükmedildiğini, yazılı belge bulunmadığını ve soyut tanık anlatımlarına dayalı çalışma süresinin tespit edildiğini beyanla, eksik inceleme ve araştırma ile verilen ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
B- BAM KARARI
“Ödemiş 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi"nin 31.10.2017 tarih, 2015/726 Esas ve 2017/806 Karar sayılı kararına yönelik davacı vekili, davalılar ..., ... vekili ile fer"i müdahil SGK Başkanlığı vekilinin istinaf başvurularının Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine " karar verilmiştir.
TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalılar ... ve ... vekili ile fer"i müdahil ... vekili tarafından istinaf dilekçelerinde belirtilen nedenlerle ... BAM 10. Hukuk Dairesi Kararının bozulması gerektiğini beyan etmişlerdir.
IV- İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
1- Davalılar ... ve ... vekilinin ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen 21.06.2019 tarihli kararını süresinde temyiz ettiği anlaşılmakla, anılan mahkemenin temyiz isteminin reddine dair 09.09.2019 tarihli ek kararının kaldırılmasına,
2- Davalılar ... ve ... vekili ile fer"i müdahil ... vekilinin esasa ilişkin temyiz istemlerine ilişkin olarak;
A-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
B-Davanın Yasal dayanağı 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçiş hükümlerini içeren Geçici 7. maddesi gereğince 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleri olup anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Bu tür davalarda mahkemece yapılacak iş, davacıyla ilgili varsa tüm belge ve kayıtlar işverenden istenilmeli, çalışmanın gerçekleştiği ileri sürülen işyerinin Kurum nezdinde bulunan dosyası, işverence hazırlanması gerekli ücret ödeme bordroları, puantaj kayıtları ve diğer kayıtlar getirtilmeli, dönemsel sigorta primleri bordrosuyla veya aylık prim ve hizmet belgesiyle bildirimleri yapılan sigortalılar tanık sıfatıyla dinlenilmeli, Kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, inceleme yapılmışsa belgeler getirtilmeli, aynı çevrede faaliyet yürüten ve davacının çalışmasını bilebilecek durumda olan tarafsız nitelikte başka işverenler ve bordrolu çalışanlar yöntemince saptanarak tanık sıfatıyla dinlenilmeli, işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyasının varlığı araştırılarak celbedilmeli ve işçilik hakları davasında dinlenen tanıkların anlatımları ile bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanıkların anlatımları karşılaştırılmalı, varsa çelişki giderilmeli, yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği nazara alınmalı, işin mevsimlik olduğu anlaşılırsa dönemleri belirlenmeli, bu dönemde davacı ile işveren arasındaki sözleşmenin askıda olduğu ve mevsimlik dönemlerde hak düşürücü sürenin işlemeyeceği gözönünde bulundurulmalı; böylelikle; çalışmanın varlığı, başlangıç ve bitiş tarihleri, mevsimlik mi, sürekli mi olduğu, yapılan işin kapsam ve niteliği de nazara alındığında kısmi çalışma mümkün olduğundan kısmi ve kesintili olup olmadığı yöntemince araştırılmalıdır.
Eldeki dosyada;
a)Davacının davalı ... işyerinde 13.10.1997-15.10.1998 tarihleri arasında çalıştığının kabulü ile 140 günlük çalışmasının Kuruma bildirilmediği kabul edilmiş ise de bu döneme ilişkin çalışma olgusunu kanıtlayacak tanık bulunmadığı,
b) ... işyerinde 02.08.2004-03.01.2012 tarihleri arasında çalıştığının kabulü ile 2628 günlük çalışmasının Kuruma bildirilmediği kabul edilmiş ise de 2004-2012 dönemi ve 2007 öncesi ile 2009 sonrası dönemlere ilişkin çalışma olgusunu kanıtlayacak tanık bulunmadığı anlaşılmakla,
Anılan dönemlere ilişkin olarak, resen tespit edilecek bordro tanıklarının ve aynı çevrede iş yapan işverenler veya bu işverenlerin çalıştırdığı kimseler saptanarak bilgi ve görgülerine başvurulmalı, tanık anlatımları arasında çelişki doğduğu takdirde bunlar giderilmeli, çalışmanın varlığının kesin ve inandırıcı delillerle ortaya konulması sağlanmalı, deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Mahkemece, yukarıda açıklanan esaslar doğrultusunda araştırma yapılarak, elde edilecek sonuca göre karar verilmesi gerekirken, eksik araştırma ve inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, temyiz eden davalılar ve fer"i müdahil Kurum vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalılara iadesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 08/04/2021 gününde oybirliğiyle karar verildi.