Danıştay 10. Daire 2015/158 Esas 2020/5512 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2015/158
Karar No : 2020/5512

DAVACI : … Derneği
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı / …
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
Dava, 05/12/2014 tarihinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünün, "http://ggm.gtb.gov.tr" adlı internet sitesinden duyurulan "antrepo rejimine konu edilmiş alkollü içkilerin gümrüksüz satış mağazalarında satışı dışında antrepodan transit satışına izin verilmemesi" yolundaki kararının ve bu kararın dayanağı olan 02/12/2014 tarih ve 29193 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle, Gümrük Yönetmeliğinin 559. maddesine eklenen 3. fıkranın iptali istemiyle açılmıştır.

DAVACININ İDDİALARI :
Davacı tarafından, Gümrük Kanununda bir değişiklik olmamasına rağmen davalı idarenin Gümrük Yönetmeliğinin 559. maddesine eklenen düzenlemeyi gerekçe göstererek antrepoya alınmış alkollü içkilerin transit satışını yasakladığı, Yönetmeliğe eklenen düzenlemenin Gümrük Kanunun 55. maddesine aykırı olduğu, işlem nedeniyle ülkemizin transit ticaret merkezi olmaktan çıkacağı, Yönetmelik düzenlemesi kanuna aykırı olduğundan dava konusu duyurunun da hukuka aykırı olduğu, gümrükçe onaylanmış işlemlere kısıtlama getirme yetkisinin Bakanlıkta olmadığı ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Davalı idare tarafından, meydana gelen olaylarda yurt dışından getirilerek antrepolara konulan ve yüksek oranda gümrük vergilerine tabi olan eşyanın antrepolarda değiştirildiği, getirilen eşya transit edilmiş gibi gösterilerek eşyaya ilişkin vergiler ödenmeden yurt içine sokulduğunun anlaşıldığı, Gümrük Kanununun 559. maddesine yapılan düzenlemenin kanuna aykırı olmadığı, düzenleme ile kamu sağlığı, kamu düzeni ve kamu gelirlerinin güvence altına alınmasının amaçlandığı, dava konusu düzenlemelerin hukuka uygun olduğu savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ :.Dava konusu Gümrük Yönetmeliğinin 559. maddesinin 3. fıkrasının ve buna dayanılarak tesis edilen işlemin iptali gerektiği düşünülmektedir.
DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava; davacı Dernek tarafından 5.12.2014 tarihinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünün, "http://ggm.gtb.gov.tr" adlı internet sitesinden duyurulan, "antrepo rejimine konu edilmiş alkollü içkilerin gümrüksüz satış mağazalarında satışı dışında antrepodan transit satışına izin verilmemesi" yolundaki kararı ile bu karara dayanak alınan 2.12.2014 gün ve 29193 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle, Gümrük Yönetmeliğinin 559'uncu maddesine eklenen 3'üncü fıkranın iptali istemiyle açılmıştır.
T.C. Anayasasının (Anayasa) 124'üncü maddesinde, Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzelkişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilecekleri belirtilmiştir.
Uyuşmazlığın çözümü bakımından, Yönetmelikle yapılan düzenlemenin üst normlara ve hukuka uygun olup olmadığının irdelenmesi gerekmektedir. Buna göre;
4458 sayılı Gümrük Kanununun 55'inci maddesinde, "Bakanlar Kurulu; kamu ahlakı, kamu düzeni, kamu güvenliği, insan, hayvan ve bitki sağlık ve hayatlarının korunması, sanatsal, tarihi veya arkeolojik değeri olan ulusal hazinelerin korunması, fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunması gerekçeleri ile eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına yasaklama veya kısıtlamalar koyabilir." hükmüne yer verilerek, eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanımına kısıtlama getirmeye sadece Bakanlar Kurulunun yetkili olduğu hükme bağlanmıştır.
Yurt dışından ithal edilen yabancı menşeili alkollü içkilerin antrepo rejimine tabi tutularak bir antrepoya alınması ve burada elleçleme işlemi yapılarak (etiketleme, bandrolleme, yeniden ambalajlama ve tasnif etme vs. işlemler) transit rejimi kapsamında Türkiye Gümrük bölgesi dışına yeniden ihraç edilmesi işlemi, Gümrük Kanununun 3'üncü maddesinde yer alan tanım kapsamında "gümrükçe onaylanmış bir işlem" olup, gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma kısıtlama getirme yetkisi ise, Gümrük Kanununun 55'inci maddesi uyarınca Bakanlar Kuruluna aittir.
4458 sayılı Gümrük Kanununa dayanılarak hazırlanan dava konusu Yönetmeliğin 559'uncu maddesinin iptali istenilen 3'üncü fıkrası ise "Antrepolara konulan eşyanın tabi tutulabileceği gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanıma sınırlama getirmeye Bakanlık yetkilidir." hükmünü içermekte olup, söz konusu düzenleme uyarınca, Gümrükler Genel Müdürlüğünce, "antrepo rejimine konu edilmiş alkollü içkilerin transitine yalnızca gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere izin verilmesine" karar verilmiştir.
4458 sayılı Gümrük Kanununun, 55'inci maddesinde, eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına yasaklama veya kısıtlamalar koyma yetkisi açıkça Bakanlar Kuruluna tanınmış olmasına rağmen, anılan Kanun hükmüne aykırı şekilde, gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanıma sınırlama getirmeye Bakanlığın yetkili olduğuna ilişkin dava konusu Yönetmelik maddesi yürürlüğe konulmuştur.
Bu itibarla, bu şekildeki bir düzenleme ise; Bakanlar Kurulunun yetkisinde bulunan bir konunun Bakanlığa tanınmasını sağlamakla, yetki unsuru yönünden üst norma aykırılık teşkil etmektedir.
Ayrıca; yukarıda belirtilen gerekçeyle hukuka aykırılığı ortaya konulan Gümrük Yönetmeliğinin 559'uncu maddesinin 3'üncü fıkrasına dayanılarak tesis edilen Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünün, "http://ggm.gtb.gov.tr" adlı internet sitesinden duyurulan, "antrepo rejimine konu edilmiş alkollü içkilerin transitine yalnızca gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere izin verilmesine" ilişkin işlemde de hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenle, 2.12.2014 gün ve 29193 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle, Gümrük Yönetmeliğinin 559'uncu maddesine eklenen 3'üncü fıkra ile buna dayanılarak tesis edilen işlemin iptali yönünde karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dava, 05/12/2014 tarihinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünün, "http://ggm.gtb.gov.tr" adlı internet sitesinden duyurulan "antrepo rejimine konu edilmiş alkollü içkilerin gümrüksüz satış mağazalarında satışı dışında antrepodan transit satışına izin verilmemesi" yolundaki kararının ve bu kararın dayanağı olan 02/12/2014 tarih ve 29193 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle, Gümrük Yönetmeliğinin 559. maddesine eklenen 3. fıkranın hukuka aykırı olduğundan bahisle iptalleri istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 3. maddesinde; "... 14. "Eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması" deyimi, eşyanın,
a) Bir gümrük rejimine tabi tutulmasını,
b) Bir serbest bölgeye girmesini,
c) Türkiye Gümrük Bölgesi dışına yeniden ihracını,
d) İmhasını,
e) Gümrüğe terk edilmesini;
15. "Gümrük rejimi" deyimi,

a) Serbest dolaşıma giriş rejimini,
b) Transit rejimini,
c) Gümrük antrepo rejimini,
d) Dahilde işleme rejimini,
e) Gümrük kontrolü altında işleme rejimini,
g) Hariçte işleme rejimini ... ifade eder."hükmü,
"Gümrükçe Onaylanmış İşlem veya Kullanım" başlıklı dördüncü kısmının "Genel Hükümler" başlıklı birinci bölümünün işlem tarihi itibariyle yürürlükteki haliyle 55. maddesinde; "Bakanlar Kurulu; kamu ahlakı, kamu düzeni, kamu güvenliği, insan, hayvan ve bitki sağlık ve hayatlarının korunması, sanatsal, tarihi veya arkeolojik değeri olan ulusal hazinelerin korunması, fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunması gerekçeleri ile eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına yasaklama veya kısıtlamalar koyabilir." hükmü yer almaktadır. (02/07/2018 tarih ve 700 sayılı KHK’nin 126. maddesiyle, bu fıkrada yer alan “Bakanlar Kurulu” ibaresi “Cumhurbaşkanı” şeklinde değiştirilmiştir.)
4458 sayılı Gümrük Kanununun yönetmelikle düzenlenmesini öngördüğü konuları düzenlemek ve uygulamaya yön verecek hususlara açıklık getirmek amacıyla hazırlanıp 07/10/2009 tarih ve 27369 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe konulan Gümrük Yönetmeliğinin "Yetki" başlıklı 559. maddesinde ise; "(1) Ekonomik gereklilikler ve dış ticaret politikaları dikkate alınarak, geçici depolama yerleri ve gümrük antreposu ile ilgili düzenleme yapmaya, bu Yönetmelikte öngörülmeyen sorunların ortaya çıkması halinde bunları inceleyerek sonuçlandırmaya Müsteşarlık yetkilidir.
(2) (Değişik:RG-30/6/2015-29402) Bakanlık, sınırlarını açık olarak belirtmek kaydıyla, bu Yönetmelik çerçevesinde geçici depolama yeri veya antrepo açma ve işletme izni verme ve kapatma yetkisini gümrük ve ticaret bölge müdürlüklerine devredebilir.
(3) (Ek:RG-2/12/2014-29193)(32) Antrepolara konulan eşyanın tabi tutulabileceği gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanıma sınırlama getirmeye Bakanlık yetkilidir.
(4) ..." düzenlemesi yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

Gümrük Yönetmeliğinin Dava Konusu 559. Maddesinin 3. Fıkrasının İncelenmesi :
Yurt dışından ithal edilen yabancı menşeili alkollü içkilerin antrepo rejimine tabi tutularak bir antrepoya alınması ve burada elleçleme işlemi yapılarak (etiketleme, bandrolleme, yeniden ambalajlama ve tasnif etme vs. işlemler) transit rejimi kapsamında Türkiye Gümrük bölgesi dışına yeniden ihraç edilmesi işleminin, Gümrük Kanununun 3. maddesinde yer alan tanım kapsamında "gümrükçe onaylanmış bir işlem" olduğu, gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma kısıtlama getirme yetkisinin ise Gümrük Kanununun 55. maddesi uyarınca Bakanlar Kuruluna ait bir yetki olduğu görülmektedir.
4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 55. maddesinde, eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasına yasaklama veya kısıtlamalar koyma yetkisinin açıkça Bakanlar Kuruluna tanınmış olmasına rağmen, gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanıma sınırlama getirmeye Bakanlığın yetkili olduğuna ilişkin dava konusu Yönetmelik maddesi ile getirilen düzenlemenin anılan Kanun hükmüne aykırı olduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda, dayanağı olan 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 55. maddesine açıkça aykırı olarak, Bakanlar Kurulunun yetkili olduğu bir konuda Bakanlığa yetki verilmesine ilişkin dava konusu Yönetmelik hükmünde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
05/12/2014 Tarihinde Duyurulan "antrepo rejimine konu edilmiş alkollü içkilerin gümrüksüz satış mağazalarında satışı dışında antrepodan transit satışına izin verilmemesi" Yolundaki Kararın İncelenmesi :
Davanın, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünün, "http://ggm.gtb.gov.tr" adlı internet sitesinden duyurulan "antrepo rejimine konu edilmiş alkollü içkilerin transitine yalnızca gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere izin verilmesine" ilişkin karara yönelik kısmına gelince;
4458 sayılı Gümrük Kanunu'na dayanılarak hazırlanan dava konusu Yönetmeliğin "Yetki" başlıklı 559. maddesinin iptali istenilen 3. fıkrası; "Antrepolara konulan eşyanın tabi tutulabileceği gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanıma sınırlama getirmeye Bakanlık yetkilidir." düzenlemesini içermekte olup, anılan düzenleme uyarınca, Gümrükler Genel Müdürlüğünce "antrepo rejimine konu edilmiş alkollü içkilerin transitine yalnızca gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere izin verilmesine" karar verilmiştir.
Dolayısıyla yukarıda belirtilen gerekçelerle hukuka aykırılığı ortaya konulan Gümrük Yönetmeliğinin 559. maddesinin 3. fıkrasına dayanılarak tesis edildiği görülen Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünün dava konusu işleminde de hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Gümrük Yönetmeliğinin dava konusu 559. maddesinin 3. fıkrasının İPTALİNE,
2..05/12/2014 tarihinde Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğünün "http://ggm.gtb.gov.tr" adlı internet sitesinden duyurulan "antrepo rejimine konu edilmiş alkollü içkilerin gümrüksüz satış mağazalarında satışı dışında antrepodan transit satışına izin verilmemesi" yolundaki dava konusu işlemin İPTALİNE,
3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen … TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
5. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen otuz (30) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 01/12/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.