MAHKEMESİ :FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ


Taraflar arasında görülen davada Ankara 4. Fikri ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi’nce verilen 24.12.2012 tarih ve 2008/280-2012/282 sayılı kararın Yargıtayca incelenmesi taraf vekilleri tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Asıl ve birleşen davada davacılar vekili, müvekkillerinin, davalı ... tarafından, lise üçüncü sınıflarda okutulmak üzere İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Ders Kitabı hazırlamak üzere 1997 yılında görevlendirildiğini, üç yıl boyunca diğer yazarlarla birlikte komisyonda çalıştıklarını ve oluşturulan taslak kitabın üç defa Bakanlığa gönderildiğini, en son 2000 yılının sonlarında gönderilen taslak üzerinde Bakanlıkça bir düzeltme yapılmadığını ve müvekkillerinin yer aldığı komisyona, kitabın yayınlanmasının askıya alındığının şifahen bildirildiğini, 2004 yılında Bakanlık tarafından aralarında davalı ..."in de yer aldığı yeni bir komisyonun görevlendirildiğini, söz konusu komisyon tarafından üç aydan daha kısa bir sürede dava konusu İnkılap Tarihi kitabının hazırlandığını, söz konusu kitabın müvekkilleri tarafından yazılan ve üçüncü kez Bakanlığa düzeltme için gönderilen kitapla büyük ölçüde aynı olduğunu, çok az bir kısmında değişiklik yapıldığını, kitabın hiçbir baskısında müvekkillerinin isimlerine yer verilmediğini, buna ilişkin olarak yeni komisyondan görüş isteyen Bakanlığa, yeni komisyonun başkanı olan davalı ... ile diğer kitap yazarlarının olumsuz yanıt verdiğini, kitabın Bakanlık tarafından basılarak okullara ve öğrencilere dağıtılması suretiyle müvekkillerinin FSEK"ten kaynaklanan mali ve manevi haklarının ihlal edildiğini ileri sürerek, fazlaya ilişkin haklarının saklı kalması kaydıyla FSEK"nin 68 maddesi uyarınca 1.000 TL maddi tazminat ile 30.000 TL"den az olmak üzere manevi tazminata karar verilmesini talep ve dava etmiş yargılama sırasında talep ettikleri maddi tazminat bedelini ıslahla her iki müvekkili için toplam 36.000 TL"ye yükseltmiştir.
Davalı ..., kendisinin sadece kurulan komisyonlara başkanlık ettiğini, ilgili onayların alınması, kırtasiye ihtiyaçlarının karşılanması, çalışma ortamının hazırlanması, teknik desteğin sağlanması ve yazışmaların yapılması görevlerini yerine getirdiğini, kitapların hazırlanmasına hiçbir fikri katkı sunmadığını, branşı itibariyle de katkı sunmasının imkansız olduğunu, dava konusu kitapta adının komisyon başkanı olarakyazılmasına müdahalesinin olmadığını, kitapta kendilerinin yazar olarak anılmasına ilişkin sayfaların Bakanlıkça hazırlandığını, bu durumu kitap basıldıktan sonra öğrendiğini, davacıların isimlerinin kitapta yer alıp almayacağı hususunun Bakanlıkça yeni yazarlara sorulduğunu, komisyonun toplanarak, davacıların isimlerinin kitapta yer almasının uygun olmayacağına karar verdiklerini, bu konuda kendisinin başkanı olduğu destek ekibinin sorumluluğunun olmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
Davalı ... vekili, davacıların yer aldığı komisyon tarafından hazırlanan taslağın üç kez incelenerek ders kitabı niteliği kazanamadığı gerekçesiyle geri gönderildiğini, taslak çalışmanın bir orijinal ve bir kopya olmak üzere iade edildiğini, yeni komisyon tarafından hazırlanan ve kabul edilen kitabın içerik ve biçim yönünden bahsi geçen taslak kitaptan bütünüyle farklı olduğunu, bir ders kitabındaki bilgi ve resimlerin benzerlik göstermesinin doğal olduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, iddia, savunma, bilirkişi raporu ve dosya kapsamına göre, davacıların dava dışı... ile birlikte davalı ... tarafından yayına çıkartılan dava konusu eser üzerinde FSEK"nin 9. ve 10. maddeleri uyarınca birlikte hak sahibi oldukları, her birinin esere katkısının 1/3 oranında olduğu, davacı vekili tarafından her ne kadar müvekkilleri lehine FSEK"nin 68. maddesi kapsamında telif tazminatı talep edilmiş ise de, davacıların davaya konu eseri, MEB ile yapmış olduğu görevlendirme ve 19.01.1998 tarihli "Taahhüt Senedi" başlıklı sözleşme kapsamında kaleme aldıkları, her ne kadar adına "Taahhüt Senedi" denilse de söz konusu sözleşmenin, olay tarihinde yürürlükte bulunan 818 sayılı BK 355 vd. maddelerinde düzenlenen istisna sözleşmesinin özel bir türü olan BK 372 vd. maddelerinde hüküm altına alınan tipik bir "Eser Neşir Sözleşmesi" niteliğinde olduğu, eseri kabul ve teslim alan davalı kurumun 372. madde uyarınca eseri, eser sahibi olarak davacılar gözükecek şekilde tab etmesi gerekirken, hiçbir gerekçe göstermeksizin eser sahibi olarak başka kişilerin adını yazmak suretiyle çoğaltarak yaydığı, eserin tamamlanmasında davacılara bir kusur isnat edilmediğine göre davalı kurumun BK"nın 380. maddesi uyarınca ve telif sözleşmesi gereğince sözleşme bedelini tamamen ödemesi gerektiği halde bu bedeli de ödemediği, davacıların alacağının FSEK"nin 68. maddesi uyarınca telif tazminatı değil, BK"nın 380. maddesi uyarınca telif alacağı olduğu, davaya konu eserin davacılar ve dava dışı Muhittin Çakman tarafından birlikte ve eşit katkıyla oluşturulduğu kabul edilerek her bir eser sahibinin talep edebileceği telif bedelinin 52.885/3=17.628,33 TL olduğu, iki davacının ise toplamda 35.256,66 TL telif alacağının bulunduğu, bununla birlikte davacıların esasen bu haklarını "neşir/telif sözleşmesi" kapsamında davalı bakanlığa devrettikleri, maddi tazminat konusunda ..."e husumet düşmeyeceği ve telif bedeli alacağından sorumlu olmadığı, manevi tazminat talebi yönünden yapılan incelemede ise, davalılardan ..."in, davacıların FSEK"nin 15. maddesindeki "adın belirtilmesi", FSEK "eserde değişiklik yapılmasını men" manevi haklarının ihlaline sebebiyet verdiği, davalı bakanlığın davacıların FSEK"nin 14 maddesi "kamuya arz yetkisi", FSEK"nin 15 maddedeki "eser üzerinde adın belirtilmesi yetkisi" ve FSEK"nin 16 maddesi uyarınca "eserde değişiklik yapılmasını men yetkisi" manevi haklarının ihlaline sebebiyet verdiği, davalı kurumun eylemi sonucu, davacıların böylesine geniş kitleye yayılan eserden dolayı elde edeilebilecek haz ve gururun yanında, mesleki kariyerlerinde elde edebilecekleri muhtemel başarılarına da engel olduğu gerekçesiyle, asıl ve birleşen davanın kısmen kabulü ile, her bir davacı için takdiren 1.750 TL olmak üzere toplam 3.500 TL manevi tazminatın davalı ..."den, her bir davacı için 7.500 TL"den toplam 15.000 TL manevi tazminatın da davalı ... Bakanlığından dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte tahsiline, maddi tazminat isteminin kısmen kabulü ile 35.256,60 TL maddi tazminatın dava tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte davalı ..."ndan tahsili ile davacılara verilmesine ve hüküm özetinin ilanına karar verilmiştir.
Kararı, taraf vekilleri temyiz etmiştir.
1-Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre, davalı ... ve davalı ... vekillerinin tüm, davacılar vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazları yerinde değildir.
2-Dava, FSEK kapsamında koruma altına alınmış olan mali ve manevi hakların davalılar tarafından ihlali nedeniyle uğranılan maddi ve manevi zararların tazmini istemine ilişkindir. Davacılar tarafından hazırlanan T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük adlı ders kitabı davalı bakanlıkça yapılan incelemede yayın için yeterli görülmeyip reddedilmiştir. Daha sonra bilirkişi raporunda da belirtildiği gibi davacılar tarafından hazırlanan eserin aynı adla fakat başka yazar adları ile yayınlandığı ve davacıların da, anılan kitapta yazar olarak adları geçen bir kısım yazarlara karşı daha önce eser sahipliğinin tespiti ile mali ve manevi zararlarının tazmini istemiyle açmış oldukları davada, Samsun 3. Asliye Hukuk Mahkemesi"nin 2006/157 Esas, 2008/314 Karar sayılı kararıyla, davalıların eserin ortaya çıkmasında davacıların katılımının çok büyük oranda olduğunu bilmelerine rağmen basılan kitapta adlarının geçmesine engel oldukları ve bu nedenle manevi tazminata hükmedildiği hususları sabittir.
5846 sayılı FSEK"nin 68. maddesi uyarınca, eser, eser sahibinin izni olmadan çoğaltılıp yayınlanmış ise, izin alınmamış hak sahipleri, sözleşme yapılmış olması halinde isteyebileceği bedelin veya bu Kanun hükümleri uyarınca tespit edilecek rayiç bedelin en çok üç kat fazlasını isteyebilir.
Somut uyuşmazlıkta, taraflar arasında 5846 sayılı FSEK"nin 52. maddesine uygun bir sözleşme bulunmadığı gibi davacıların eser sahibi oldukları T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük adlı kitabın başka kişilerin adıyla yayınlandığı hususları sabit olduğuna göre, davacılar 5846 sayılı FSEK"nin 68. maddesine dayalı olarak mali haklar tazminatı talebinde bulunabilecekleri halde, mahkemece, taraflar arasında neşir akdi bulunduğu ve bu nedenle sadece sözleşmeden doğan telif ücreti isteyebileceklerinden bahisle yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiş, kararın bu nedenle davacılar yararına bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenlerle, davalı ... vekili ile davalı ... vekilinin bütün, davacılar vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine, (2) nolu bentte açıklanan nedenlerle, davacılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile kararın davacılar yararına BOZULMASINA, davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına mahal olmadığına, ödediği temyiz peşin harcın isteği halinde temyiz eden davacılara iadesine, 23.12.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.